کابل های نگهدارنده تیرهای سازه پلاسکو، اُفت مقاومت داشتند/ عوامل حادثه از اتصالی برق تا مواد محترقه چهارشنبه سوری/سیستم سازه ای "تیوب" توسط فضل الرحمان خان بنگلادشی در آمریکا ابداع شده

عصر ایران؛ یوسف ناصری- صبح روز پنج شنبه 30 دی ماه 1395 ساختمان پلاسکو دچار حادثه شد. در این حادثه برج 16 طبقه این ساختمان، به طور کامل فروریخت. در عین حال پاساژ 5 طبقه ساختمان پلاسکو که در شمال برج قرار داشت، به علت نداشتن ارتباط سازه ای با برج ، آسیب جدی ندید.

شورای شهر تهران در دوره چهارم و پس از وقوع حادثه پلاسکو، گروهی را مسؤول بررسی فنی، مدیریتی و حقوقی این حادثه کرد و گزارش این گروه در فروردین 1396 نهایی شد.

گزارش شورای شهر تهران، اتصالی برق را عامل آتش سوزی قسمت شمال غربی پلاسکو معرفی کرده و به کاهش مقاومت سازه و کابل های نگهدارنده تیرهای سازه و خم شدن ستون های برج پلاسکو بر اثر آتش سوزی اشاره دارد.

در این گزارش به فروریزش جزیی، فروریزش محدود و فروریزش کامل در حادثه پلاسکو پرداخته شده و عواملی را به عنوان تشدید کننده آتش سوزی معرفی کرده است.

در چارچوب اقدام شورای شهر تهران، گروهی برای بررسی حادثه پلاسکو تعیین شد که یکی از اعضای آن دکتر حمزه شکیب بود.
حمزه شکیب که دکترای عمران دارد و استاد دانشگاه تربیت مدرس است در دوره دوم(1385 -1381) و دوره سوم(1392- 1385) که طیف اصول گرایان اکثریت کرسی های شورا را در تهران در اختیار داشتند، عضو این شورا بود.

عصر ایران در سالگرد وقوع حادثه پلاسکو، با مبنا قرار دادن گزارش منتشر شده توسط شورای شهر تهران، با دکتر حمزه شکیب گفت و گو کرد. شکیب اعتقاد دارد اگر در تهیه این گزارش، نکته ای غیر واقعی و دروغ مطرح شده باشد، از مردم عذرخواهی خواهد کرد.

گفت و گوی عصر ایران با دکتر حمزه شکیب درباره حادثه پلاسکو را می خوانید.

***

*سالگرد حادثه دردناک فروریختن برج پلاسکو فرارسید. ما می خواهیم از واقعیت ها، بیش تر مطلع شویم. یک واقعیت این است که با یکی از استادانی که دکترای مهندسی عمران دارد صحبت کردم می گفت گزارشی که شورای شهر تهران در مورد حادثه پلاسکو تهیه کرده، حرفه ای تر است و بیش تر با واقعیت می خواند.
شما جزو لیست اصول گرایان برای انتخابات شورای شهر تهران بودید و حادثه پلاسکو در زمان شورایی اتفاق افتاد که اصول گراها اکثریت را در شورا داشتند. در زمان تهیه گزارش بررسی حادثه پلاسکو، تا چه حد سعی کردید این گزارش را بی طرفانه تهیه کنید و گرایش سیاسی، کمتر تاثیر بگذارد روی تهیه این گزارش؟

-من در کارهایی که تا الان انجام داده ام چه در مدت 10 سالی که در شورای شهر تهران بودم و چه در مسئولیت های دیگری داشتم، صرفا تمرکزم بر کارم و کار کارشناسی ام است. حتی در حد یک ذرّه، از دیدگاه کارشناسی خودم، تخطی نمی کنم.

من همواره، کارهای خوب شهرداری را بیان کردم و در زمینه کارهایی که به لحاظ کارشناسی به آنها نقد داشتم، یکی از منتقدان جدی شهرداری بودم.

در پروژه بررسی حادثه پلاسکو نیز صرفا کار کارشناسی انجام دادم. شما اگر این گزارش را مطالعه کنید، می بینید هرگز ما نگفتیم چه فرد یا مقامی، مقصر است. ما در این گزارش گفتیم کارهایی که انجام شده، کافی نیست و چه کارهایی باید توسط دستگاه ها و ارگان ها انجام شود.

*اگر قصد این باشد که گزارشی تهیه شود و این گزارش، بی طرفانه و بدون جانبداری باشد یعنی واقعیت به مردم گفته شود، باید افراد ذی نفع یا افراد نزدیک به افراد درگیر و کسانی که مسئولیت دارند، در هیات کارشناسی حضور نداشته باشند تا بر روند کار تاثیر نداشته باشند یا حداقل باید تعادل و بالانسی بین افراد هیات بررسی باشد که گزارش نهایی، جانبدارانه تهیه نشود.
از حدود 60 نفری که در چارچوب شورای شهر تهران، در تهیه گزارش فنی و مدیریتی حادثه پلاسکو نقش داشته اند افرادی بوده اند که جزو نیروهای خاص شهردار سابق تهران محسوب می شدند.

-افرادی که در تیم و گروه ما بودند صرفا افرادی کارشناس بودند.خود من در دولت دوم آقای خاتمی مسئولیت داشتم و بعد از آن دولت هم، مسئولیت هایی داشتم. اگر در گزارشی که در مورد پلاسکو تهیه شده، مطلبی خلاف واقع پیدا کرده اید آن را مطرح کنید. اگر خلاف واقع باشد، من می پذیرم و از مردم هم عذرخواهی می کنم.

*پیشگفتار گزارش حادثه پلاسکو توسط آقای مهندس چمران نوشته شده که در دوره قبل، رئیس شورای شهر تهران بودند. آقای چمران در پیشگفتار گزارش 593 صفحه ای شورای شهر تهران درباره حادثه پلاسکو، گفته اند به رغم تلاش هایی که برای اداره کارآمد امور شهری صورت گرفت هنوز نواقصی به ویژه در امور ایمنی شهری وجود دارد.
اخیرا مدیر عامل سازمان آتش نشانی تهران گفته 243 ساختمان بسیار پرخطر در حد پلاسکو در تهران وجود دارد. با وجود چنین خطر بالقوه ای، آیا می شود گفت اداره شهر به صورت کارآمد انجام شده؟

-من اصلا نمی خواهم دفاع کنم از کاری که مثلا شهردار قبلی تهران انجام داده است یا آن چیزی که شهردار فعلی تهران انجام می دهد. شما باید مجموعه کُل را نگاه کنید. بالاخره ما دوره های مختلفی را داشته ایم. هر کدام از شهرداران تهران، تلاش هایی کرده اند ولی نواقصی هم وجود داشته است.

شاید آقای چمران، منظورش کلیات بوده ولی اگر ما بخش ایمنی را جدا بررسی کنیم در این بخش، گفته شما را تایید می کنم. ما در بخش مراقبت، نگهداری و نگهداشت ساختمان ها، کاری انجام نداده ایم.
مراقبت و نگهداشت ساختمان، اهمیت دارد. ما اگر پلاسکو را از دست داده ایم به خاطر عدم مراقبت و نگهداری از آن ساختمان بود.

*همچنین آقای چمران در همین پیشگفتار گفته است این گزارش از طریق کمیته فنی و حقوقی شورای شهر تهران و با مشارکت 60 نفر از پژوهشگران و صاحب نظران تراز اول دانشگاه های کشور تهیه شده.
رئیس سابق شورای شهر تهران چنین نکته ای را مطرح کرده ولی برخی از کسانی که در تهیه این گزارش نقش داشته اند اگر چه دکترای عمران گرفته اند اما متولد دهه 60 هستند. همان طور که آقای چمران گفته آیا این افراد را می شود تراز اول در سطح کشور بدانیم؟

-اگر گفته شده تراز اول در سطح کشور، تراز اول در دسته های سنی متفاوت هستند. فرضا ما جزو آن گروه بررسی، استادی داشتیم که 30 سال سابقه کار دارد.

*برخی از اعضای گروه بررسی کننده تحربه و سابقه کاری زیاد و چند دهه ای دارند. تراز اول بودن این افراد شاید قابل اثبات باشد ولی برخی اعضای این گروه متولد دهه 60 هستند و همکار شما در دانشگاه تربیت مدرس هستند. چنین کسانی را نمی شود تراز اول معرفی کنیم.

-چرا نمی شود. قاعدتا شما این 60 نفر را باید دسته بندی کنید در مسئولیت های مختلفی که داشته اند. فرض کنید من شکیب در جایی که هستم، دیگر نمی توانم مدل سازی ساختمان را خودم انجام بدهم. اصلا وقت این کار را ندارم.

من فردی را پیدا کرده ام و ادعا می کنم که جزو نوابغ است. متولد دهه شصت است ولی جزو نابغه های مهندسی سازه و زلزله است. این فرد، آشنایی دارد با نرم افزارهایی که این مدل را در آن محیط بسازد، فروریزش ساختمان را بررسی کند و با فیلم های موجود از پلاسکو تطبیق بدهد.
من که در دانشگاه مثلا پایه شغلی ام 30 است، با آن نرم افزار آشنایی ندارم. آن فرد در رده سنی خودش و با آن کاری که انجام می دهد، نه تنها در کشور ما، بلکه در دنیا هم تراز اول است. یعنی مثلا جزو یک درصد از دانشمندان همین رشته است و در این زمینه مسلط ترین فرد است.

*همزمان با آتش سوزی پلاسکو و بعد از فروریختن آن، فیلم ها و کلیپ هایی منتشر می شد و بحث های ضد و نقیضی در جامعه ما مطرح بود. برخی هم در رسانه های غیر رسمی و شبکه های اجتماعی می گفتند انفجار اتفاق افتاده و انفجار و تخریب پلاسکو، عمدی بوده.
شما با علم و اطلاع از این نوع بحث ها و شایعات، حادثه پلاسکو را بررسی کردید یا اصلا به این شایعات و روشن کردن مسائل مطرح شده توجه نکردید؟

-به این بحث ها توجه کردیم. در همان زمان، حتی گزارش یک گروه آمریکایی را داشتیم که می گفتند آتش سوزی و انفجار پلاسکو، عمدی بوده است. آن گروه در آمریکا نشسته بود و بر اساس فرضیاتی و نگاه خودشان، آن موضوع را مطرح کردند. در حالی که اصلا صحبت آنها مبنای علمی ندارد.

ما وقتی به حادثه پلاسکو ورود کردیم همه این جوانب و این موارد را بررسی کردیم. چیزی که ما به آن رسیدیم این است که تاسیسات و سیستم گرمایش و سرمایش پلاسکو جوابگو نبوده و بهره برداران برای این که سرمایش و گرمایش آنجا را تامین کنند، از هر وسیله غیر استانداردی استفاده کرده اند. مشکل اساسی پلاسکو این بوده است.

این نوع استفاده از وسایل غیر استاندارد، باعث جرقه آن حریق شده. از ساختمان پلاسکواستفاده درستی نمی شده. پلاسکو، عملا به یک کارگاه تولیدی تبدیل شده بود. همه چیز برای وقوع حادثه مهیا بوده. عوامل مختلفی دست به دست هم داد و این وضعیت را برای پلاسکو ایجاد کردند.

*از همان حدود ساعت 8 صبح روز 30 دی ماه 1395 مطرح شد که در ساختمان پلاسکو، یک مراسم آئینی برگزار شده و در یکی از واحدها می خواستند چای تهیه کنند و گاز پیک نیکی باعث آتش سوزی شده.
پس از مدت کوتاهی عامل آتش سوزی به جرقه و مشکل سیم کشی برق در پلاسکو نسبت داده شد. چرا این دو عامل مطرح شد؟

-ما به عنوان تیم کارشناسی در پی این نبودیم که مشخص کنیم منشاء آتش سوزی فرضا به خاطر برگزاری یک جلسه بوده است. مواردی که ما به آنها رسیدیم این بود که در ساعت 7 و 58 دقیقه صبح روز حادثه، آتش سوزی ساختمان پلاسکو به سازمان آتش نشانی اعلام شده.

اما بر اساس آنالیزی که ما انجام دادیم و مدل سازی انتشار حریق و دود را انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که بعد از وقوع آتش سوزی، بلافاصله به سازمان آتش نشانی خبر نداده اند. حدس ما این است که خودشان سعی کرده اند آتش را اطفاء کنند. مدل سازی ما نشان می دهد آتش سوزی، حداکثر 20 دقیقه قبل از اعلام به آتش نشانی اتفاق افتاده است.

*فصل چهارم گزارش را به موضوع تاسیسات برقی ساختمان اختصاص داده اید. شما در گزارش عمدتا تاکید بر این داشته اید که چه عواملی موجب تشدید آتش سوزی شد. آیا به طور مشخص نباید توضیح داده شود که عامل آتش سوزی واقعا چه بوده؟

-ما علت را گفته ایم. هدف ما از این بررسی این بود که بگوییم تاسیسات مکانیکی و برقی ساختمان چقدر کارا بوده و چقدر کفایت می کرده.

برای ما، عاملی که در ضلع شمال غربی طبقه دهم اتفاق افتاده است، مشخص است. ما مصاحبه هایی گرفتیم و نکات مطرح شده را در گزارش 593 صفحه ای آورده ایم. البته گزارش اصلی حدود 1700 صفحه است.

*شما عکس هایی در گزارش آورده اید که مربوط به دوربین ترافیک تقاطع خیابان حافظ و خیابان جمهوری است. از دوربین های دیگر نمی شد عکس هایی تهیه کنید که دقیقا مشخص باشد آتش سوزی از کجا شروع شده؟

-ما عکس های همه دوربین های ترافیک را بررسی کرده ایم چه دوربین خیابان سعدی در شرق پلاسکو و چه دوربین های ضلع جنوبی و شمالی خیابان فردوسی. همه این بررسی ها را انجام داده ایم.

*در گزارش تهیه شده، عکسی که از طریق دوربین ترافیک تقاطع خیابان جمهوری و خیابان حافظ گرفته شده انتشار پیدا کرده است. این عکس مربوط به ساعت هشت و 15 دقیقه صبح روز حادثه است و در کل ساختمان پلاسکو فقط یک شعله آتش در قسمت شمال غربی و در طبقه 10 برج پلاسکو دیده می شود.

-بله. در ابتدا آتش سوزی در ضلع شمالی غربی پلاسکو شروع شده بود. قاعدتا دوربینی هم که می تواند بهترین تصویر را به ما بدهد همان دوربین سمت غرب ساختمان پلاسکو است.

*طبق گزارشی که شما تهیه کرده اید در ساعت ده و نیم صبح روز حادثه و حدود دو و نیم ساعت پس از مراجعه آتش نشانی، سقف طبقه 10 پلاسکو فرو ریخته است. اولین فروریختن در پلاسکو را مربوط به طبقه 10 اعلام کرده اید.

-یک فرریزش جزئی داشته ایم که مربوط به سقف طبقه 10 و طبقه 11 است. علت ریختن سقف آن قسمت ساختمان هم به باور ما این است که در سقف از تیرهای خرپایی استفاده شده بود و دهانه های سقف، بزرگ بوده.

برای نگه داری تیرها، از کابل هایی استفاده کرده اند. وقتی حرارت به آن کابل ها رسیده است، اُفت مقاومت شدیدی در آنجا ایجاد شده و دهانه فرو ریخته است.

*مرحله دوم فروریزش را فروریزش محدود نامگذاری کرده و گفته اید سقف طبقات 11 و پایین تر در گوشه شمال غربی پلاسکو تا زیرزمین ساختمان پلاسکو فرو ریخته است.

-بعد از 9 دقیقه از حادثه اول و ریزش سقف طبقه 10 و سقف طبقه 11، بار سنگینی روی طبقه 9 بوده است. عملا، هم بار سنگینی روی طبقه 9 بوده و هم اُفت مقاومت پیدا کرده است. به همین دلیل تا پایین فروریخته است.

*بعد از این که در مرحله اول سقف طبقات 10 و 11 فروریخته و سازه ساختمان پلاسکو هم فولادی بوده و ستون های فولادی در برابر آتش، پوشش نداشته اند، چرا فرمانده آتش نشانی اعتقاد داشته که ساختمان ناپایداری ندارد و به جای دستور برای خارج شدن آتش نشان ها از پلاسکو، دستور به ادامه کار داده؟

-در یک مرحله در همان ضلع شمال غربی پلاسکو، فکر کرده اند که اطفای آتش را انجام داده اند و کار تمام شده. اما چون سقف کاذب وجود داشته و در آن سقف کاذب، مواد تولیدی و چسب و اقلام دیگر وجود داشته و در واقع انباری واحدهای تولیدی پلاسکو بوده، حرارت از سقف کاذب ضلع شمال غربی به سمت جنوب شرقی پلاسکو حرکت کرده است یعنی حرکت قطری داشته است.

متاسفانه آتش نشان ها آن را ندیده بودند. تا این که بعد از مدتی متوجه می شوند آتش سرایت کرده و سقف طبقات فرو می ریزد و بعد همه آتش نشان ها، گرفتار می شوند.

یک نکته مهم این است که آتش نشانی ما در حالی که از نظر فیزیکی، آموزش خیلی خوبی می بینند ولی آموزش فنی نمی بینند.

آموزش فنی این است که مثلا ساختمان های بلند مرتبه از قبل شناسایی شوند و آتش نشان ها مکانیسم فروریزش این ساختمان ها را داشته باشند و آنها را مرور کنند. آتش نشان ها باید بدانند که اگر یک ساختمان بلند مرتبه آتش بگیرد، پس از چه زمانی فرومی ریزد.

*آتش نشانی از ساعت 8 صبح کار خاموش کردن آتش حادثه پلاسکو را شروع کرده و ساعت ده و نیم صبح به این نتیجه رسیده اند که آتش سوزی را مهار کرده اند. با این حال آتش سوزی دوباره شروع شده. آیا دو ساعت حرارت رسیدن به ستون ها و تیرهای فولادی کافی نبوده که مقاومت آنها کاهش پیدا کند و اتفاق احتمالی رخ بدهد؟

-این موضوع بستگی به ساختمان دارد. ساختمان فولادی پلاسکو، بر اساس سیستم سازه ای تیوب ساخته شده که ستون هایی فولادی در پیرامون ساختمان داشته و 4 ستون هم در وسط ساختمان داشته است.

سیستم سازه ای تیوب توسط «فضل الرحمان خان» در آمریکا ابداع شده بود. این فرد که بنگلادشی بوده بین ما مهندس ها خیلی معروف و شناخته شده است. چند سال بعد از ابداع او، این سیستم در ایران به کار گرفته شده و به عنوان یک سیستم جدید بوده.

این سیستم جدید، این نقص را دارد. دهانه ها، بزرگ است و مخصوص فعالیت های اداری و تجاری است. برای این که در ساختمان، یک فضای بزرگ در اختیار می گذارد. اما این سیستم، خیلی مستعد آسیب دیدن است.

*در گزارش تاکید کرده اید که بهترین استراتژی پس از فروریختن جزیی یعنی فروریختن سقف طبقات 10 و 11 این بوده که فرمانده عملیات باید دستور تخلیه نیروها را می داد. این تحلیل را در گزارش آورده اید و فرمانده عملیات آتش نشانی هم دستور به تخلیه آتش نشان ها را نداده است.

-نیروهای آتش نشانی باید از محیط داخل پلاسکو خارج می شدند و از بیرون ساختمان اقدام می کردند. همه این موارد، نیاز به آموزش فنی دارد. الان یک سال از حادثه پلاسکو گذشت ولی متاسفانه به فکر ارائه آموزش فنی نیستیم.

برای مثال در کشور ما زلزله می آید ولی بعد از مدتی آن را فراموش می کنیم. در پلاسکو این اتفاق افتاده ولی بعدا یادمان می رود و اقدامی برای ایمنی ساختمان های موجود انجام نمی دهیم.

*آتش سوزی در شمال غربی پلاسکو شروع شده و ادامه پیدا کرده است. آتش چطور به قسمت های همجوار یعنی شمال شرقی یا جنوب غربی پلاسکو سرایت نکرده ولی به جنوب شرقی رفته؟

-ممکن است موانعی بین واحدها وجود داشته که به سمت شمال شرقی یا جنوب غربی نرفته و حریق به ان بخش ها منتقل نشده ولی مثلا ممکن است مواد اشتعال زایی بوده و به سمت جنوب شرقی جلو رفته.

خرابی جزئی و همچنین خرابی محدود در ضلع شمال غربی پلاسکو شروع شده و آتش سوزی از طریق سقف کاذب، به جنوب شرقی منتقل شده. بعد هم تخریب در همان ضلع جنوب شرقی پلاسکو اتفاق افتاده.

*شما در این گزارش گفته اید طبق قانون، شهردار تهران باید فرمانده عملیات باشد و رئیس سازمان مدیریت بحران تهران، جانشین فرماندهی باشد اما در حادثه پلاسکو، معاون حمل و نقل شهرداری به عنوان جانشین منصوب شده.
گفته اید معاون حمل و نقل شهرداری تهران قبلا 8 سال رئیس سازمان مدیریت بحران تهران بوده. اشاره کرده اید که انتصاب معاون حمل و نقل به جانشینی فرماندهی، اقدام هوشمندانه ای بوده.
آیا بی تجربگی وجود داشته که رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران به عنوان جانشین فرماندهی حادثه پلاسکو منصوب نشده بود؟

-در زمان حادثه پلاسکو، آقای مازیار حسینی معاون حمل و نقل شهرداری تهران بود ولی قبل از آن، به مدت 8 سال رئیس سازمان مدبریت بحران تهران بود. وقتی حادثه پلاسکو اتفاق افتاد، شهردار تهران این موضوع را به آقای حسینی(معاون حمل و نقل) سپرد که تجربه داشت.

من نمی خواهم بگویم رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران تجربه داشت یا نداشت. تیم تخصصی ما با تحقیقی که انجام داد گفت بین افرادی که ما در کشور داشتیم بهترین انتخاب در زمان حادثه پلاسکو بود.

*در مورد عملکرد آتش نشانی، کاملا مثبت نظر داده و در مقابل از سازمان مدیریت بحران شهر تهران انتقاد کرده اید. شما این موضوع را مطرح کرده اید ولی اگر عملکرد آتش نشانی کاملا قابل دفاع است چرا این همه آتش نشان در حادثه پلاسکو کشته شدند؟

-سازمان آتش نشانی ما بر اساس وظایفی که دارد و روند کاری که داشته است، بهترین کار را انجام داده است. این اتفاقی هم که افتاده به لحاظ این بوده که ساختمان های بلند ما باید تحلیل فروریزش شان انجام می شد ولی نشده.

*در ارتباط با همین بحث آتش نشانی، آقای حافظی که عضو شورای شهر تهران بودند در اوایل اردیبهشت و قبل از انتخابات امسال، گفته بود از سال 1392 تا سال 1395 شورا تصویب کرده بود 395 میلیارد تومان بودجه به سازمان آتش نشانی تهران داده شود ولی فقط 198 میلیارد تومان تخصیص داده شده.
اگر همان بودجه 395 میلیارد تومان مصوب شورای شهر به آتش نشانی تخصیص پیدا کرده بود آیا احتمالا آموزش ها به آتش نشان ها داده می شد و تجهیزات مورد نیاز آتش نشانی تهران خریداری می شد؟

-آن بودجه برای سیستم های سخت افزاری بوده که شامل تجهیزات مختلف می شد. اما دو دیدگاه نسبت به تقویت سیسستم اطفای حریق ما وجود دارد. یک دیدگاه این است که ما ایستگاه های آتش نشانی را به بهترین شیوه ممکن مجهز کنیم و تعداد ایستگاه ها را زیاد کنیم.

یک دیدگاه دیگر، خوداطفایی و شناخت است. یعنی شناخت و خود اطفایی ساختمان ها و خصوصا ساختمان های مهم. الان در دنیا، دیدگاه دوم حاکم است. دیدگاه دوم، این است که ساختمان، مجهز به حداقل ها باشد که هزینه زیادی هم ندارد.

*یعنی تجهیزات آتش نشانی در داخل ساختمان وجود داشته باشد و به طور اتوماتیک از داخل آتش را خاموش کند و نیاز نباشد که آتش نشان ها با آب و تجهیزات به محل آتش سوزی بروند؟

-اتوماتیک هم نمی خواهد. اگر همین ساختمان پلاسکو صرفا یک لوله رایزر خشک داشت که آب تا طبقات بالا می رفت و اگر در هر طبقه یک شیر آتش نشانی وجود داشت، به راحتی می توانستند اطفای حریق را انجام بدهند.

برای مثال اگر ساختمان پلاسکو با 100 میلیون تومان به خود اطفایی مجهز می شد، ما الان ساختمان پلاسکو را داشتیم. متاسفانه تصمیم گیران ما، از افراد کارشناس استفاده نمی کنند که برای تصمیم گیران، تصمیم سازی کنند.

*بر اساس گزارش گروه بررسی حادثه پلاسکو، آتش سوزی از شمال غربی ساختمان شروع شده بود و بعد آتش سوزی جنوب شرقی پلاسکو اتفاق افتاده است. بعد از این که ستون های فولادی جنوب شرقی ساختمان مقاومت خودشان را از دست می دهند حادثه نهایی یعنی «فروریزش پیش رونده» کامل رخ داده است.
چرا حوادث ضلع جنوب شرقی نهایتا موجب فروریزش کامل برج پلاسکو شد؟

-وقتی در ضلع جنوب شرقی آتش سوزی اتفاق افتاده است، در ابتدا پنل های سقف فروریخته اند و دیگر عملا اتصال ستون ها و تیرها از بین رفته و از هم جدا شده اند. این وضع نهایتا باعث فروریزش شده.

فروریزش به دو دلیل می تواند اتفاق بیفتد. یک دلیل عموما این است که یک ستون از بین می رود. در ساختمان پلاسکو، ستون ها هیچ مشکلی نداشته اند. تیرهای سازه، ستون ها را به همدیگر متصل کرده بودند. وقتی تیرها و قاب ها حرارت دیده اند این باعث شده که اتفاقات بعدی رخ بدهد.

*در گزارش آورده اید 9 روز بعد از فروریختن ساختمان پلاسکو، این که هنوز مواد مذاب و آتش نهفته وجود داشته است جای سوال است. بر چه مبنا مشخص نکردید که یک هفته بعد از وقوع حادثه پلاسکو و آوار برداری، علت مذاب بودن فولاد چه بوده؟

-در حادثه پلاسکو میزان حرارت به 1200 درجه رسید. وقتی که ریزش ساختمان انجام شده و تاسیسات و موتورخانه در زیرزمین بوده و اکسیژنی که عملا به آتش می رسیده، باعث شده بوده که تا مدتی مواد مذاب باقی بمانند.

*چند روز پس از حادثه، برخی افراد در همان محدوده ساختمان پلاسکو می گفتند صاحبان واحدهای پلاسکو مواد محترقه برای چهارشنبه سوری در پلاسکو انبار کرده اند. شما هم در فصل 12 گزارش بررسی حادثه پلاسکو وجود مواد محترقه را تایید کرده اید.

-این نوع مواد می توانسته وجود داشته باشد. در فیلم های مربوط به حادثه پلاسکو، جرقه ها و انفجارهای موضعی دیده می شد. بخش از آنها می تواند به علت برخورد سقف ها به همدیگر باشد.

دلیل بخشی هم می تواند انفجار کپسول گاز باشد. چون تعداد زیادی کپسول گاز از آوارهای پلاسکو خارج شد. بخشی هم به خاطر اختلاف حرارت بیرون و داخل بوده باشد. بخشی از آن جرقه ها می توانسته به خاطر انباشت برخی مواد بوده باشد.

*چطور متوجه شده اید که در پلاسکو مواد محترقه برای فروش در چهارشنبه سوری انبار کرده بودند؟

-ما مصاحبه هایی با افراد مختلف انجام دادیم. این اطلاعاتی بوده که مثلا از کسبه و اهالی آنجا دریافت کرده ایم. وقتی فیلم های حادثه را نگاه می کردیم انفجارهای موضعی می دیدیم که همان چند دلیل داشت.

*برخی از شبکه های تلویزیونی صدا و سیما صحنه های زنده حادثه را نشان می دادند و حادثه پلاسکو به یک حادثه ملی تبدیل شد. ارائه پیشنهاد برای این که از حادثه پلاسکو درس بگیریم می توانست و می تواند بعد از حادثه ارائه شود. اما در آن زمان مردم نیاز داشتند به این که تحلیل درستی در مورد علت وقوع حادثه ارائه شود.

-من انتظار داشتم در یک سال گذشته، از این اتفاق درسی گرفته باشیم. ما مبحث 22 مقررات ملی ساختمان را داریم و قانون است و تکلیف می کند که از ساختمان های اداری و تجاری بر اساس اصول روز دنیا نگهداری و مراقبت کنیم.

*الان برای ساختمان های پرخطری که در تهران وجود دارد و مثل پلاسکو پرخطر هستند وقتی به سازمان آتش نشانی بودجه مورد نیاز داده نشود آیا آتش نشانی می تواند عملکرد خوبی داشته باشد؟

-من معتقدم دولتی ها، شهرداری ها و کسانی که مسئول هستند مبحث 22 مقررات ملی ساختمان را فورا در کشورمان عملیاتی و از پتانسیل نظام مهندسی استفاده کنند. ما باید به شرکت های بازرسی و افراد بازرسی را آموزش بدهیم.

ما باید هیات مدیره های سنتی را که در ساختمان ها هستند، تبدیل کنیم به مدیریت فنی. ما باید یک نگهدار داشته باشیم و این نگهدار، متخصص باشد. ما باید شرکت هایی داشته باشیم که تاسیسات برقی، مکانیکی، سازه و معماری ساختمان را کنترل کنند.

*در حال حاضر که بیش از 200 ساختمان مرتفع و پرخطر مثل پلاسکو در تهران وجود دارد در کوتاه مدت چه اقداماتی را می شود سریعا انجام داد که حوادثی مثل حادثه پلاسکو اتفاق نیفتد و آتش سوزی باعث تخریب نشود و فاجعه به بار نیاید؟

-کوتاه مدت ترین راه ما این است که شروع کنیم و نقشه های معماری و سازه ای و تاسیسات برقی و مکانیکی تعدادی ساختمان را مشخص کنیم و بعد آتش نشان ها را آموزش بدهیم.

همزمان الزام کنیم که مثلا نگهداری ساختمان های بالاتر از 12 طبقه، حتما به صورت فنی باشد و نگهداشت داشته باشند. شرکت هایی باید وجود داشته باشند و مسئولیت قبول کنند برای نگهداری ساختمان ها.

اگر این کارها را انجام بدهیم شما مطمئن باشید در ساختمان های فعلی و موجود ما، خطر بالقوه ای که وجود دارد به حداقل ممکن می رسد.

ما الان همه انرژی خودمان را برای کنترل ساختمان های جدید گذاشته ایم و تا مرحله بهره برداری از ساختمان، ضوابط زیادی داریم ولی موقعی که ساختمان به بهره برداری می رسد، هیچ مراقبتی از آن نمی شود.

درخواست و انتظار من این است که از حادثه پلاسکو درس بگیریم و به صورت علمی و درست از ساختمان ها نگهداری و مراقبت شود.

تماشاخانه

ساختمان قرن هفدهمی بورس دانمارک در آتش سوخت/ تلاش برای نجات نوتردام کپنهاگ (فیلم)

سیل کدام مناطق را درگیر می‌کند؟ / چرا مسوولان چندین سال است فکری برای سیل‌های جنوب کشور نمی‌کنند؟ (فیلم)

فیلم های دیگر