آداب و سنن رمضان در چهارمحال و بختیاری

مردم چهارمحال و بختیاری از دیرباز در ماه مبارک رمضان به خصوص در هفته پایانی آداب و رسومی دارند که در هیچ کجای ایران در این ماه نظیر آن دیده نشده است.

به گزارش کیهان، این 2 آیین تنها در چهارمحال و بختیاری و رسمی زنانه است که در سالروز مجازات قاتل امام علی(ع) برگزار می‌شود.
این 2 آیین شامل پخت نان و کلوچه محلی به نام «کاکولی» و رسم «حنابران» است که بیشتر در مناطق شهری به ویژه شهرکرد و فرخشهر رایج است.

نان شیرینی کاکولی
در گذشته مرسوم بود که همزمان با روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان، زنان خانواده‌ اقدام به پخت نوعی نان شیرین و کلوچه شکل با نام محلی «کاکولی» می‌کردند که در برخی از نقاط استان هنوز این رسم وجود دارد.
در این آیین زنان همزمان با سحرگاهان روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان با تهیه آرد محلی و خمیر کردن آن با برافزوختن تنورهای گلی اقدام به پخت کاکولی می‌کرده‌اند.

انتخاب سحرگاه بیست و هفتم برای پخت کاکولی نیز به این منظور بوده است که برخی از مردم معتقدند روز بیست و هفتم رمضان روز قصاص ابن ملجم مرادی قاتل حضرت علی(ع) است.

زنانی که برای پخت نان کاکولی گردهم جمع شده‌اند، هر کدام کف دست خود را آرام روی خمیر چانه اول برای تبرک با ذکر دعا می‌گذارند و آن را پهن می‌کنند، تا نان اول توسط یک خانم و بانوی «سیده» و مشهور به مومنه بر تنور کوبیده شود.

هنگامی که نان‌ها آماده شد، زنان آن را به عنوان نذر برای همسایه‌ها به تعداد مشخص می‌برند و به اصطلاح «کاکولی را برای افطار در بین در و همسایه پهن می‌کنند.»

پخت نان کاکولی قدمتی دیرینه دارد و همه ساله نان کاکولی پخته شده حتی تا روز عید سعید فطر نیز در بین مردم شهرها و روستاهای شهرکرد توزیع می‌شود.

پخت نان کاکولی در ماههای دیگر نیز انجام می‌شود، اما هیچ کدام حال و هوای روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان را ندارد و پخت نان کاکولی در ماههای دیگر سال به صورت انفرادی است.

زنان این نان را در روز 27 ماه مبارک رمضان که «روز قصاص قاتل امیرالمومنین علی(ع)» می‌دانند، می‌پزند و بدین ترتیب ارادات خود را به ائمه اطهار(ع) نشان داده و با پخش این نوع نان شیرین گونه، قصاص ابن ملجم قاتل امام اول شیعیان را جشن می‌گرفتند.

حنابران ماه مبارک رمضان
یکی دیگر از رسم‌های ماه رمضان که شناخته شده نیست و کمتر مورد توجه قرار گرفته است، حنابران یا حنای مراد است که در گذشته انجام می‌شد و هنوز در بین برخی زنان در امامزاده‌ها انجام می‌شود.

زنان روزه‌دار و مومن شهرکرد از نیمه ظهر بیست و هفتم ماه مبارک رمضان با حضور در امامزادگان حلیمه و حکیمه خاتون شهرکرد اقدام به برگزاری رسم حنا بران مس کرده‌اند.

در این آیین سنتی، دختران و زنان جوان در اماکن مقدس به ویژه امامزاده حلمیه و حکیمه خاتون شهرکرد به صورت نمادین حنا را به امامزاده می‌آورند تا پس از تبرک به خانه خویش ببرند.

زنان برخی از نقاط چهارمحال و بختیاری پس از اقامه نماز صبح، به امامزاده می‌آیند و حنا را تا عصر کنار ضریح امامزاده حلیمه و حکیمه خاتون نگهداری می‌کنند.

آیین حنابران در عصرگاه روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان در بین برخی از زنان هنوز دارای اهمیت است اما در بین زنان و دختران جوان چندان مورد توجه قرار ندارد.

آیین حنابران در نزد بانوان این استان به «حنای مراد» و «حنای اولاد» تقسیم می‌شود.

در آیین حنابران زنان ظرف حنا را در صحن امامزاده می‌چرخانند و هر کدام از آنها یک قاشق از محتوای حنای خشک را در ظرف خود می‌ریزند و از ظرفی دیگر، از ظرف حنای خود نیز قاشقی به زنان دیگر هدیه می‌دهند.

براساس این سنت دیرین زنان هر مرادی که دارند را از خدا طلب می‌کنند و این آیین تا اذان مغرب در استان چهارمحال وبختیاری تداوم خواهد یافت و سپس ظرف حنا را به خانه خویش می‌برند.

زنان روزه‌دار ظرف حنای خشک را تا روز عید سعید فطر نگهداری می‌کنند و سپس آن را در روز عید فطر با آب یا گلاب مخلوط می‌کنند و حنای تر را بر کف دستان خود می‌کشند تا رنگ حنا بر کف دستان زنان یا کودکان باقی بماند.

قدمت این آیین به حدود یک قرن می‌رسد و مردم روز بیست و هفتم ماه رمضان را روز قصاص ابن ملجم مرادی -قاتل امام اول شیعیان - می‌دانند و روز امامت حضرت امام حسن(ع) برمی شمارند.

تماشاخانه

از کودکی برخی مردهای ایرانی تا قفس سرباز پارسی / لگدی که معنای زیادی پیدا کرد (فیلم)

فیلمی ناب از بازار تهران در حدود ۱۲۰ سال قبل / لباس پوشین مردان و زنان تهرانی جالب است (فیلم)

فیلم های دیگر