سوپر مرین اسپیت فایر یکی از جنگنده های ارزشمند و مهم در جنگ جهانی دوم و نبرد بریتانیا بود که به نماد مبارزه طلبی بریتانیا در آسمان تبدیل شد. این جنگنده به دست رجینالد جوزف میچل با برخورداری از بدنه تمام فلزی طراحی شد که نتیجه اصلی آن استحکام بیشتر در کنار وزن سبک بود. روند ساخت سوپر مرین اسپیت فایر در مقایسه با هاوکر هاریکن مدت زمان بیشتری به طول انجامید اما نه تنها محکم تر بود، بلکه سرعت بیشتر و عکس العمل سریع تر آن نیز هر خلبانی را مجذوب خود می ساخت. این هواپیما را رقیبی اساسی برای مسرشمیتBf 109 آلمانی می دانستند و جالب است بدانید که در ارتفاع پایین هم از برتری واضحی نسبت به آن برخوردار بود. جنگنده نام برده در اوت سال 1938 خدمت نظامی خود را آغاز کرد. تولید هواپیما در ابتدا با سرعت آهسته ای پیش روی می کرد اما تا سپتامبر 1940 پروژه ساخت و تجهیز آن تکمیل شد. اسپیت فایر در دوران فعالیت نظامی خود توانست مجموعا 529 هواپیمای دشمن را در مقابل نابودی 230 نمونه خودی، سرنگون کند.

- هاوکر هاریکن

هاوکر هاریکن در جریان جنگ جهانی دوم و نبرد بریتانیا، جنگنده اصلی نیروی هوایی سلطنتی این کشور بود و تا سپتامبر 1940، 33 گروه نظامی را تجهیز کرد. طراحی سنتی این هواپیما شامل یک بدنه ترکیبی از چوب و فلز با پوششی پارچه ای بود که از جنگنده های دوباله قدیمی مشتق می شد و با وجود اصلاحات متعدد همچنان نسخه ای از رده خارج به شمار می رفت. لازم به ذکر است که پایداری هواپیما در کنار امکان تعمیر و نگه داری راحت در نسبت به اسپیت فایر، آن را تبدیل به گزینه ای مناسب برای استفاده در نبرد بریتانیا کرده بود. پس چه محدودیت هایی در مسیر استفاده از هاوکر هاریکن وجود داشت؟ تا جای ممکن سعی می شد از گروه های هاریکن برای مقابله مستقیم علیه بمب افکن ها استفاده شود و این در حالی است که اسپیت فایرهای برتر، مشغول جنگ با اسکورت جنگنده های دشمن بودند. از طرفی با وجود تمام محدودیت های مذکور، هاریکن انهادم 656 هواپیمای آلمانی در نبرد بریتانیا را به نام خود ثبت کرد؛ بیش از آنچه در مورد اسپیت فایر گزارش شده است. بین 30 ژوئیه و 16 سپتامبر، 404 هاریکن از میان رفت.

- دفیانت

دفیانت نوعی جنگنده دو صندلی بود که اولین پرواز خود را در تاریخ 11 اوت سال 1937 انجام داد. این هواپیما مجهز به هیچ گونه تسلیحات شلیک رو به جلو نبود، در نتیجه نمی توانست نیروهای دشمن را از پشت هدف گیری کند. دفیانت در درجه اول به عنوان یک هواپیمای رهگیر بمب افکن معرفی شد اما سیستم تسلیحاتی برجک مانند آن، منجر به تحمیل وزن اضافی و به تبع کاهش قابل توجه سرعت عمل این جنگنده شده بود. در نخستین نبردهای دانکرک (واقع در فرانسه)، دفیانت ثابت کرد که در مقابل جنگنده های معمولی دشمن آسیب پذیری بالایی دارد. بدین ترتیب این هواپیما در نبردهای بعدی و در نقش جنگنده روز، عهده دار هیچ مسئولیت قابل توجهی نشد.

- مسرشمیت BF 109

همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، مسرشمیت BF 109 نسخه ای آلمانی و در واقع جنگنده اصلی این کشور طی جنگ جهانی دوم بود. به عقیده بسیاری از کارشناسان، این هواپیما بهترین جنگنده دنیا در سال 1940 به شمار می رود. مسرشمیت BF 109 در ارتفاع بالا نسبت به اسپیت فایر سرعت بیشتری داشت و قادر به حمل موثر تسلیحات (دو توپ و دو مسلسل) بود. البته باید توجه داشت که مسرشمیت از برد قابل قبولی برخوردار نبود و همین موضوع کارایی عملیاتی آن را محدود می ساخت. نیروی هوایی آلمان نازی طی جنگ نزدیک به 1،100 فروند BF 109 استفاده کرد. گفته می شود که حدودا 650 هواپیما نابود شد.

- مسرشمیت BF 110

مسرشمیت BF 110 جنگنده ای شکاری است که در سال 1937 ساخته شد و در جنگ جهانی دوم توسط ارتش آلمان مورد استفاده قرار گرفت. این مدل دو صندلی برای شرکت در ماموریت های اسکورت بمب افکن با برد طولانی طراحی شد. BF 110 نسخه ای سریع و مسلح محسوب می شد اما قابلیت مانور پذیری بالایی نداشت. بدین ترتیب آلمان ها مجبور به استفاده از BF 109 برای اسکورت BF 110 شدند. هرچند BF 110 پتانسیل چندانی در نقش جنگنده- بمب افکن نداشت، اما هنگامی که از هواپیمای مذکور در عملیات های کم ارتفاع استفاده شد موفقیت بیشتری به دست آمد.

- هاینکل HE 111

هواگرد هواینکل HE 111 برای اولین بار در سال 1935 پا به عرصه رقابت نظامی گذاشت و اصلی ترین اپراتور آن نیز نیروی هوایی آلمان نازی بود. با وجود آن که این هواپیما مهم ترین بمب افکن نیروی هوایی آلمان نازی بود، اما در سال 1940 نسخه ای فرسوده به شمار می رفت. بارگیری بمب هاینکل HE 111 معادل 2،000 کیلوگرم بود که برای یک بمب افکن استراتژیک در شرایط جنگی کفایت نمی کند. از این رو هواپیمای نام برده را از منظر تسلیحاتی، نمونه ای ضعیف می دانند. از طرفی بررسی های مختلف حاکی از آن بود که هاینکل HE 111 در مقابل جنگنده های نیروی هوایی سلطنتی به شدت آسیب پذیر است. البته مهم ترین مزیت آن را نیز قدرت ساختاری بالای هواپیما عنوان کرده اند؛ بسیاری از هواپیماهای هاینکل HE 111 با صدها گلوله در نقاط مختلف بدنه و همچنین سطوح پروازی، موفق به فرود کامل شدند.

- دورنیه دو 17

جایگاه بعدی در لیست هواپیماهای نمادین نبرد بریتانیا به هواگرد مخصوص شناسایی دورنیه دو 17 اختصاص می یابد. این هواگرد در کمپانی دورنیر فلوکتسایک ورک آلمان ساخته و در سال 1937 به صورت رسمی معرفی شد. دورنیه دو 17 که توسط وزارت دفاع نازی به یک بمب افکن تبدیل شد، تحت عنوان "مداد پرنده" نیز شناخته می شود. هواگرد تولیدی پس از تغییر و تحولات مذکور، دو 17Z نام گرفت و عملا نسخه ای منسوخ به شمار می رفت. هرچند هواپیما عملکرد نسبتا قابل قبولی در ارتفاعات پایین داشت، اما ظرفیت آن برای حمل بمب تنها 1،000 کیلوگرم بود. همچنین لازم به ذکر است که برد محدود نیز در قالب یکی دیگر از مشکلات دورنیه دو 17 تعریف می شد. همانند هاینکل HE 111، سیستم تسلیحاتی دورنیه دو 17 هم کارایی ضعیفی داشت. باتوجه به مشکلات نام برده، تولید دورنیه دو 17 در تابستان سال 1940 به طور کامل متوقف شد.

- یونکرس 88

یونکرس 88 هواگردی ساخت کارخانه ای به همین نام در آلمان بود که برای اولین بار در سال 1936 مورد بهره برداری قرار گرفت. این مدل را مدرن ترین بمب افکن آلمانی در سال 1940 به شمار می آورند. یونکرس 88 به عنوان یک بمب افکن سایز متوسط و سریع توسعه یافت. اما تغییرات ساختاری ضروری منجر به افزایش وزن هواپیما، کاهش توان عملیاتی و همچنین تاخیر در روند تولید شد. علاوه بر موارد فوق، آسیب پذیری بالای یونکرس 88 در برابر جنگنده های نیروی هوایی سلطنتی نیز به اثبات رسید.

- یونکرس 87

یونکرس 87 یکی دیگر از هواگردهای آیکونیک نبرد بریتانیا است که در کارخانه آلمانی یونکرس ساخته شد. نخستین بار در تاریخ 17 سپتامبر سال 1935 مورد استفاده قرار گرفت و اپراتور اصلی آن نیز نیروی هوایی آلمان نازی بود. یونکرس 87 تجربه عملیاتی موفقی را در لهستان و فرانسه به ثبت رساند، اما در آسمان بریتانیا داستان کمی متفاوت بود. اغلب این هواگردها به وسیله جنگنده های نیروی هوایی سلطنتی از میان رفتند. در شوم ترین روز نظامی برای یونکرس 87؛ 12 اوت، 12 فروند از این هواپیما نابود شد و شمار زیادی نیز به شدت آسیب دید. چنین تلفاتی منجر به عدم استمرار استفاده از یونکرس 87 برای نبردهای آینده شد.

مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه