ابر و باد و مه و خورشید و دلار و بانک مرکزی و ... در کارند تا این کشور رنگ آرامش به خود نبیند. درحالی که شاید برخی مسئولان بر این باور باشند که بحرانی در کشور وجود ندارد، کارشناسان و تحلیل‌گران در حوزه‌های مختلف بارها و بارها نسبت به شرایط کنونی هشدار داده‌اند.

دکتر محمود جامساز یکی از اقتصاددان‌هایی است که معتقد است فشار تنش اقتصادی این روزها بیش از هر قشری روی دهک‌های درآمدی پایین جامعه است و دولت باید برای تعدیل این شرایط، برنامه‌ریزی‌ کند. اومی‌گویدكه سوء استفاده ایی که از درآمدهای ارزی و ناشی از نفت کرده‌اند، باعث شده که امنیت اقتصادی کشور ما با چالش جدى روبرو شود و در برابر تصمیمات بین المللی مقاومتی از خود نشان ندهد. گفت‌وگوی امروز با این اقتصاددان درباره جزییات مشکلات اقتصادی کشور است.

- بانک مرکزی یکی از متهمان ردیف اول ماجراهای اخیر اقتصادی کشور است. اساسا بانک مرکزی چقدر می‌تواند در ایجاد تنش، تورم و بحران اقتصادی نقش داشته باشد؟

ساختار اقتصاد کشور ما دچار مشکل است. یعنی اساسا ما در ایران، بانک مرکزی مستقل نداریم و بانک مرکزی تقریبا تحت آمريت دولت‌ها قرار گرفته است. دولت‌ها هر بار که در تنگنای مالی قرار می‌گیرند به بانک مرکزی رجوع می‌کنند و بانک مرکزی هم سراغ نشر اسكناس وبالا بردن پايه پولى ميرودچرا که می‌خواهد نیاز دولت را برآورده کند.

- آقای جامساز این چاپ اسکناس چقدر می‌تواند زندگی مردم ایران را تحت تاثیر قرار دهد؟

خیلی بیشتر از آنچه ممکن است شما تصور کنید. در نتیجه نشر اسکناس، پايه پولى وبه تبع آن نقدینگی بالا می رود تورم افزایش پیدا می‌کند و مردم مجبور می شوند این افزایش را از جیب خود پرداخت کنند.

متاسفانه تورم‌های دو رقمی، همواره بر لایه‌های زیرین، دهک‌های پایین جامعه و قشر متوسط اثر گذار است و معیشت آن‌ها را دچار مشکل می‌کند.

-در چنین شرایطی رفتار جامعه چه تغییری می‌کند؟

همانطور که ‌می‌بینید مردم در وضعیت بسیار بدی قرار گرفته‌اند. حاکمیت در تلاش است تحريمهاى يك جانبه آمريكا وبى اثر كردن برجام را عامل اصلى اين گراني ها ونابسامانى ها به جامعه إلقاء كند و بدينوسيله سياستهاي خود را توجيه كند اما مردم به خاطر نیازهای ضروری مثل آب و برق و نان و .. در سراسر کشور به تظاهرات پراکنده روی آورده‌اند. وقتى رييس جمهور در پاسخ به سؤال نماينگان مجلس ميگويند بوالله ما دچار بحران نيستيم چه انتظارى مي‌رود كه دولت يك برنامه مدون علمى منطقى براى بسامان كردن اقتصاد داشته باشد زيرا ايشان معتقد نيست كه كشور با بحران اقتصادى روبه روست مردم در چنین شرایطی نسبت به حاکمیت بی‌اعتماد می‌شوند و ترجیح می‌دهند دلار بخرند. همین هجمه‌ها تاثیر منفی خود را در بازار ارز و به تبع آن بدنه اقتصاد کشور می‌گذارد.

-یعنی بی‌اعتمادی مردم به حاکمیت دلار را تبدیل به کالایی برای سرمایه‌گذاری کرده؟

شما ببنید فساد گسترده‌ای که در دستگاه بروکراتیک دولت ایجاد شده است، باعث شکل گرفتن موسسات مالی اعتباری و دامن زدن به نابه سامانی‌های اقتصادی و منجربه عدم توزیع عادلانه درآمدها شده است. همه این‌ها باعث شده که دلار در کشور ما یک حالت کالایی پیدا کرده و حساسیت های شدیدی نسبت به محرک‌های داخلی و خارجی از خود نشان دهد.

سو ء استفاده ایی که از درآمدهای ارزی و ناشی از نفت کردیم باعث می شود که امنیت اقتصادی وسرمايه گذارى در کشور بشدت تحت تأثير آثار منفى آن قرار گيرد و ريسكهاى تركيبى افزايش يابد و اقتصاد در برابر تصمیمات بین المللی مقاومتی از خود نشان ندهد. اگر صندوق ارزی ما پر و پیمان بود و ما هم مانند بسیاری از کشورها، درآمدهای ارزی خود را سرمایه‌گذاری کرده بودیم، آیا اقتصادمان تا این اندازه به ارز وابستگی پیدا می‌کرد؟

-به جز این وابستگی که درباره آن حرف زدیم، چه مشکلاتی دیگری در این میان روند بهبود را کند یا حتی برخی اوقات مختل می‌کند؟

تجارت خارجی نباید در کشور ما محدود شود. اگر تجارت خارجی ما از این منقبض تَر شود به تدریج در انزوای اقتصادی قرار می‌گیریم و معضلات اقتصادی تازه‌تری به عرصه ظهور می‌رسد چرا که بهره‌وری در کشور ما بسیار بسیار پایین است.

یکی دیگر از مشکلات اقتصادی ما، انباشت سرمایه است. انباشت سرمایه ما بسیار کم است و به همین منظور نیازمند جذب سرمایه‌گذاری های خارجی هستیم. اگر قرار باشد که این روابط ناچیز با دنیا هم از بین برود یا تقلیل پیدا کند مسلما کشور دچار آسیب‌های جدی تر می‌شود و روزهای سخت‌تری در انتظار مردم ما خواهد بود.

-آقای دکتر! سوال دیگر من درباره Fatf است. این معاهده بین‌المللی چقدر می‌تواند نقش یک نسخه شفابخش را در حوزه روابط بین‌الملل برای ما بازی کند؟

در مورد fatf باید بگویم که امروز این معاهده یکی از نیازهآی اصلی اقتصاد ماست. دولت باید روابطی بر اساس دیپلماسی مطلوب و شفاف سازى گردش پولى داشته باشد. تا اعتماد بين المللى را بشفافيت عملكرد پولى خود در رابطه با پولشويي و عدم تامين مالى تروريسم و مبارزه با جرايم سازمان يافته جلب نمايد خیلی از کشورها امروز به این معاهده پایبندند و کشورهای معدودى مانند ایران وجود دارند که هنوز به این قرارداد بین‌المللی نپیوسته‌اند. من فکر می‌کنم شرط حفظ برجام برای طرف اروپایی هم همین Fatf است.

علی رغم اينكه مجمع تشخيص مصلحت نظام پالرمورا كه يكى از بندهاى FATF است تاييد نكرده ولی اگر درنهایت این لوایح چهارگانه به تصويب مجلس برسد و توسط شورای نگهبان تنفيذ گردد می تواند راه تنفس جدیدی برای اقتصاد ایران باز شود.

حتی در مواردی پیوستن به گروه مالى اقدام مشترك ميتواند بهتر از برجام عمل کرده و اقتصاد ما را سرپا نگه دارد.

فراموش نکنیم که تحریم‌های تازه دوباره کلید خورده‌اند. فاز اول تحریم‌ها آغاز و تحریم فلزات گرانبها نظير طلا و ساير فلزات از جمله آلومينيوم و فولاد و اقلامی مانند فرش آغاز شده. 13 آبان هم تحریم‌های اصلی يعنى نفت و ميعانات گازى و بيمه هاى بين المللى و بانكى شروع می شود که متاسفانه هنوز روند وشيوه مواجهه و مدافعه با آثار نا گوار آن اعلام نشده ، اقتصاد مقاوم اقتصادى است كه در برابر شوكهاى اقتصادى و سياسي أعم از داخلى وخارجى تاب آور باشد. لذا چنانچه باستناد سخنان رييس جمهور در برابر سؤال نمايندگان بحران در اقتصاد ما وجود ندارد حتما ساز و كار هاى مقابله با اين تحريم ها هم پيش بينى شده اما از افشاي آنها بدليل رعايت مصلحت نظام خود دا رى شده كه اين گزينه بسيار ترديد آميز است.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه