جنگ شهرها؛ فصلی که کمتر در هفتۀ دفاع مقدس گشوده می‌شود

عصر ایران- امسال نیز مانند سال‌های گذشته هفتۀ دفاع مقدس فرصتی بود و هست تا از دوران جنگ هشت ساله و خطرات و خاطرات آن یاد شود و به همین مناسبت رسانه‌های مختلف به این موضوع پرداختند و بعضا نکات تازه و کمتر شنیده شده را هم شنیدیم و می‌شنویم.

عملیات تروریستی اهواز در سی و هشتمین سالروز آغاز جنگ البته افکار عمومی را تحت‌الشعاع قرار داد اما برنامه های مختلف را شاهد بودیم منتها امسال نیز چون سال‌های قبل آن‌چنان که باید و شاید به موضوع «جنگ شهرها» پرداخته نشد.

این در حالی است که بخش‌هایی از مردم که مستقیما درگیر جنگ و جبهه نبودند تنها در روزهای جنگ شهرها مهابت جنگ را احساس می کردند. از سوی دیگر بخش قابل توجهی از شهیدان جنگ را قربانیان حملات عراق به شهرهای ایران تشکیل می دهند.

جنگ شهرها از سه منظر اهمیت داشت: نخست این که مردم شهرها را مستقیما درگیر جنگ می کرد. هدف صدام حسین خصوصا پس از قبول قطعنامۀ 598 در سال 1366 این بود که مردم به ادامۀ جنگ به رغم قبول قطعنامه در سال آخر اعتراض کنند.

دوم این که چنانچه گفته شد بخشی از آمار شهیدان جنگ مربوط به جنگ شهرهاست.

سوم اما احتمال حملات شیمیایی عراق بود که با جنگ شهرها قوت گرفت. حمید رضا شاه آبادی در کتاب « پژوهشی دربارۀ تهران و دفاع مقدس» سندی به نقل از یک روزنامۀ کویتی منتشر کرده که در آن آمده است:

« 30/12/66- یک روزنامۀ چاپ کویت به طور تلویحی اعلام کرد جنگ شهرها میان ایران و عراق، ممکن است در آینده نزدیک به حملات شیمیایی گسترده علیه مناطق مسکونی کشیده شود.»

در مطلب دیگری از همان کتاب هم آمده است: «به اعتقاد فرستادگان ویژۀ دو روزنامه پر تیراژ ایتالیایی به تهران در حال حاضر وحشت اصلی ایران از احتمال انجام یک حملۀ شیمیایی علیه پایتخت است. کوریره دلاسرا پرتیراژ ترین روزنامۀ ایتالیایی با انتشار گزارسپشی به تشریح اوضاع شهر تهران پرداخته و می نویسد:

«حداقل سه میلیون از اهالی پایتخت برای گذراندن ایام سال نو و فرار از موشک های عراقی از تهران، خارج شده اند.  مغازه ها تعطیل است و از 23 اسفند انتشار جراید متوقف شده، خطوط تلفن و تلکس بین المللی قطع شده، اتباع خارجی به سرعت از کشور خارج می شوند و سفارتخانه ها دفاتر خود را تعطیل کرده اند و جالب این که یک موشک عراقی ساخت شوروی در نزدیکی سفارت مسکو در تهران منفجر شده است.»

نویسندۀ این سطور البته آن روزها را به خاطر دارد و می تواند شهادت دهد که قضیه به شوری یی که روزنامۀ ایتالیایی نوشته نبوده هرچند بیم حملات شیمیایی در نوروز 67 وجود داشت ولی خوش بختانه نه تنها حملات موشکی متوقف شد که خود جنگ هم چهار ماه بعد تمام شد.

با این حال به نظر می‌رسد هر سال چندان که باید و شاید به جنگ شهرها اشاره نمی‌شود. در حالی که حداقل امسال که بحث سامانۀ دفاع موشکی ما مطرح است و ترامپ به کاهش غنی‌سازی هسته ای قانع نیست و می خواهد موشک هم نداشته باشیم وقت آن است که خاطرات جنگ شهرها خاصه در سال هایی که موشک نداشتیم و عراق بی محابا می زد و ما امکان عمل متقابل نداشتیم تازه شود.

از حملات هوایی و موشکی به دزفول و دیگر شهرهای استان خوزستان گفته می شود ولی از چند دوره حمله به تهران کمتر گفته می شود:

مرحله اول روز شروع جنگ (31 شهریور59) که با 12 بمب به باند فرودگاه یکم مهرآباد و پایگاه یکم شکاری حمله کردند و 9 شهید و 37 مجروح برجای گذاشت.

در نیمۀ مهر 59 هم به کارخانۀ هلی کوپتر سازی و سازمان نقشه برداری حمله کردند که یک نفر به شهادت رسید.

در سال های 63 و 64 و 65 و 66 نیز چند رشته حمله صورت پذیرفت و شاید بتوان گفت نخستین حمله موشکی به تهران غروب دهم اسفند 1366 صورت پذیرفت. 6 موشک به میدان هفتم تیر، بیمارستان عیوض زاده، میدان قزوین، خیابان سهروردی و خیابان غفاری که 15 شهید بر جای گذاشت.

تکان دهنده‌ترین اتفاق حملۀ موشکی به خانه‌ای در منطقۀ گیشا (کوی نصر) بود که در شهر این شایعه پیچید که در خانۀ محل اصابت جشن تولد کودکان برگزار شده و آنها قربانی شده اند.

هنوز هم دیر نشده و شهرداری تهران می‌تواند نمادهای یادبودی در محل اصابت موشک‌ها نصب کند و شاید هم جاهایی این کار را کرده باشد اما چندان به چشم نمی آید.

به هر رو غرض از این نوشته این است که یادآور شویم «جنگ شهرها» بخش مهمی از تاریخ جنگ هشت ساله است و اتفاقا نشان دهنده عمق سبُعیت رژیم صدام حسین است.

تماشاخانه

رازهای جالبی از تایتانیک که شاید هرگز درباره‌اش نشنیده باشید (فیلم)

تست موشک‌هایی با کلاهک‌های عجیب در کره شمالی (فیلم)

فیلم های دیگر