این مطلب با حمایت ترجمیک، جامعترین پلتفرم ارائه خدمات زبانی (ترجمه، ویراستاری، گویندگی و ...) در ایران است. ترجمیک در مرکز کارآفرینی دانشگاه شریف توسعه یافته و به کمک نزدیک به 2500 مترجم زبده از سراسر ایران و جهان، خدمات خود را در گستره جغرافیایی بزرگی ارائه میکند. شما میتوانید ترجمه مقاله، ترجمه کتاب و ترجمه رسمی و ترجمه همزمان خود را به ترجمیک بسپارید.
کتاب یکی از قدیمیترین و اثرگذارترین رسانههای بشری برای تبادل اطلاعات با ارزش و دانش میان افراد و ملتهای مختلف است. هر چند نشر کتاب تاریخی بسیار طولانی و هزاران ساله دارد، اما اختراع ماشین چاپ توسط گوتنبرگ و توسعه صنعت نشر در بیش از 6 قرن پیش، با صنعتی کردن فرآیند نشر کتاب گستره این صنعت را چندین برابر کرد. در سالهای اخیر نیز فناوری اطلاعات توانسته هم تکنولوژی چاپ و انتشار کتاب را متحول نماید و هم زمینه تولید و انتشار کتابهای الکترونیکی یا E-Book ها را فراهم نماید.
در میان انواع کتابهای منتشر شده، کتابهای ترجمه شده ارزشی مهم دارند. زیرا ترجمه کتاب دانش بشری را به از انقیاد یک ذهن و یک ملت بیرون میبرد و به تمام آحاد جامعه بشری امکان درک مفاهیم جدید و تضارب آرا میدهد. اندیشههای شرقی را به ملل غرب و اندیشههای غربی را به ملل شرقی عرضه میکند و دانش و فرهنگ را در رگهای جوامع انسانی به جریان در میآورد. از این رو نقش مهم و تاثیرگذار مترجمان خوب و ترجمه کتابهای خوب در شکوفایی تمدن بشری، غیرقابل انکار است.
در کشور ما نیز ترجمه کتاب و به طور کلی ترجمه جایگاه قابل توجهی دارد. در دورانهای تاریخی نیز ترجمه کمابیش با فرهنگ و دانش در ایران سر و سری داشته است؛ از نهضت ترجمه دوران خلفای عباسی گرفته تا ترجمه آثار مهمی چون کلیله و دمنه در دوران باستان و حتی نهضت ترجمه جدید در دوران اواخر قاجار و اوایل پهلوی. هم اینک نیز نیاز به نهضت ترجمه تازهای احساس میشود تا از یک سو، ملتهای جهان در جریان دستاوردهای فکری نوین ملت ما و فرهنگ و تاریخ و افکار ما قرار گیرند و هم جدیدترین یافتههای علمی و فکری دنیا در معرض دید و فکر ایرانیان نهاده شود. بنابراین ترجمه و مترجمی در ایران نیازمند توجهی جدی است.
مراحل ترجمه کتاب در ایران
در این مطلب کوتاه، میخواهیم مراحل اصلی ترجمه کتاب را ارائه کنیم تا دانشگاهیان و زباندانان محترم که علاقهمند به حوزه ترجمه و نشر کتاب هستند، بتوانند کار خود را در این زمینه آغاز نمایند.
انتخاب کتاب برای ترجمه
نخستین مرحله در ترجمه کتاب، مسلماً انتخاب کتاب برای ترجمه است. مترجم باید کتابی را انتخاب کند که در زمینه علمی و تحقیقاتی او قرار دارد و علاقه کافی برای ترجمه آن را نیز دارد. زیرا ترجمه کتاب یک کار ماندگار است و انتخاب کتاب مناسب برای ترجمه تاثیر به سزایی در مانایی و خوانده شدن کتاب خواهد داشت زیرا طبیعتا به ترجمهای سلیستر منجر خواهد شد. علاوه بر این، مترجم باید بداند که کتاب قبلا ترجمه شده است یا خیر؟ بسیار پیش میآید که از یک کتاب چندین ترجمه منتشر میشود که با توجه به کمبود مترجم کتاب خوب، بهتر است توان مترجمان مطرح صرف ترجمه کتابهای جدید شود. برای این که بدانید کتابی ترجمه شده است یا خیر، پیشنهاد میکنیم از سایت کتابخانه ملی استفاده کنید و نام فارسی و انگلیسی کتاب، نویسنده و ناشر اصلی را در آن جستجو نمایید.
مکاتبه با ناشر اصلی بینالمللی کتاب
توصیه میشود که قبل از شروع ترجمه، با ناشر اصلی کتاب مثلا Wiley، McGraw Hill یا Springer تماس گرفته و آنها را از ترجمه کتاب مطلع و کسب اجازه نمایید. این کار چند فایده برای شما دارد. نخست این که برای انتشار ترجمه کتاب در بازار بینالمللی و کسب درآمد دلاری مشکلی نخواهید داشت. دوم این که اگر کتاب شامل عکس و ... باشد، احتمالاً خواهید توانست عکسهای با کیفیت را از ناشر دریافت کنید و مجبور به اسکن این تصاویر نباشید. سوم این که هزینه دریافت اجازه ناشر نیز چندان بالا نیست و نهایتاً 500 یورو خواهد بود.
انتخاب یک مرکز نشر در ایران
انتشار ترجمه کتاب مخصوصا در تیراژ بالا، نیازمند همکاری با یک ناشر ترجیحا معتبر است. اگر هدف شما از ترجمه کتاب تنها درج عنوان آن در رزومه است، کار با ناشران معمولی نیز ایرادی ندارد ولی اگر قصد تولید کتابی با ماندگاری بالا دارید، حتما با ناشران معتبر همکاری نمایید.
یک ناشر سرمایهگذار به شما در پرداخت هزینههای چاپ و نشر کتاب کمک میکند و در عوض هزینههای مربوطه را از آن کسر خواهد کرد. ناشران معتبر علاوه بر رعایت مسائل فنی، شما را در راه بازاریابی و مشاوره نیز یاری میکنند. از طرف دیگر بعضی انتشارات خارجی تنها در صورتی به شما اجازه ترجمه کتاب را میدهند که با یک ناشر معتبر همکاری کنید. در حقیقت اجازه نشر را به ناشر و نه به مترجم اعطا میکنند.
ترجمه کتاب و آمادهسازی آن برای انتشار
پس از گامها اولیه، شما میبایست کار ترجمه را شروع کنید. نکته بسیار مهم در این قسمت این است که اگر از اول کار ترجمه را تایپ نمایید و بر رعایت مسائل ویراستاری و نگارشی نیز مسلط باشید، کمک بسیار مهمی به تسریع در مراحل بعدی کردهاید. حتی اگر خودتان توانایی بالایی در ترجمه ندارید یا وقت کافی برای ترجمه در مهلت مقرر را ندارید، میتوانید از مترجمان دیگر و حتی خدمات ترجمه کتاب یک سایت معتبر ترجمه مانند ترجمیک استفاده نمایید. مراحل ترجمه کتاب در ترجمیک بسیار سادهتر از چیزی است که ممکن است تصور کنید و این مراحل در تصویر زیر آمده است. طبق این روال زیر سالانه 2000 ترجمه کتاب ثبت میشود و فرآیندهای طراحی شده و کارشناسان کاملا آماده پشتیبانی از مسائل مختلف موجود در ترجمه کتاب هستند.
مراحل ترجمه کتاب در پلتفرم ترجمه تخصصی ترجمیک
دریافت مجوز فیپا و شابک
اگر به فهرست مشخصات کتابهای موجود در بازار مراجعه کرده باشید دو عبارت فیپا و شابک را حتما دیدهاید. فیپا یک استاندارد برای فهرست نویسی است که کتابهای ثبت شده در کتابخانه ملی آن را دریافت میکنند. هر کتابی که در ایران منتشر میشود باید دو نسخه از آن به کتابخانه ملی فرستاده شود و فیپا نیز دریافت نماید.
شابک که به معنی «شماره استاندارد بینالمللی کتاب»، یک شماره 13 رقمی است و در تمام دنیا برای کتاب منتشر شده شما یکتا خواهد بود. با دریافت این شمارهها، کتاب شما در بانک داده کتابخانه ملی ثبت شده و همگان میتوانند از ترجمه کتاب توسط شما آگاه شوند.
گرفتن مجوز نشر کتاب از وزارت ارشاد
پس از این مراحل برای این که بتوانید ترجمه کتاب خود را چاپ و منتشر نمایید، میبایست از وزارت ارشاد مجوز بگیرید. برای این کار شما یا ناشری که با آن همکاری میکنید، دو نسخه از کتاب را به اداره ارشاد استان محل نشر کتاب میفرستد تا موارد مدنظر آنها بررسی و نظر نهایی اعلام شود. البته اگر یک کتاب علمی ترجمه کردهاید، احتمال بروز مشکل در این گام اندک است و پس از مدت کوتاهی (معمولاً چند روز) مجوز نشر کتاب صادر خواهد شد.
چاپ کتاب و انتشار آن
پس از گذراندن همه مراحل فوق، آخرین مرحله از مراحل ترجمه کتاب در ایران، چاپ کتاب به صورت فیزیکی است. برای کیفیت و هزینه مد نظر خودتان برسید، میبایست با ناشر مشورت کنید و در مورد جنس کاغذ، قطع کتاب، جنس جلد کتاب، تیراژ و ... تصمیم بگیرید. اگر تیراژ مد نظر شما زیر 100 نسخه باشد، چاپ دیجیتال و در صورت بیشتر بودن تیراژ، چاپ افست پیشنهاد میشود. در نهایت نشر کتاب انجام شده و مراحل بازاریابی کتاب پیش روی شما خواهد بود.
امیدواریم، بتوانید با انجام مراحل فوق، ترجمه کتابهای مورد علاقه خود را انجام دهید و علاوه بر کمک به هموطنان و توسعه علم و دانش، از نظر مالی و اعتباری نیز به اهداف خود دست پیدا کنید.