مصائب آب آشامیدنی در اهواز

*هادی خوش سیما


   " بحران آب بیش از هر جنگی ، جان انسان ها را می گیرد و اگر شرایط فعلی ادامه یابد ، 500 میلیون نفر تا 9 سال دیگر از امکانات بهداشتی بی بهره خواهند بود و تا سال 2025 میلادی نیز 800 میلیون نفر از جمعیت جهان ، آب غیربهداشتی مصرف خواهند کرد. "
این سخن را چندی پیش نماینده سازمان ملل متحد در ایران عنوان کرده بود.

آب آلوده ، عامل 10 درصد بیماری ها

سازمان بهداشت جهانی ، آب ناسالم را عامل یک بیماری از هر ده بیماری و 6 درصد مرگ و میرها در سراسر جهان می داند. تب روده اي يا حصبه و تب مالت از مهمترين بيماري هاي ناشي از استفاده از آب آلوده به ميکروب ها است که در جریان آن مغز، سيستم عصبي و چشم از مهمترين بافت هايي هستند که در جريان اين بيماري ها آسيب مي بينند.این گزارش می افزاید: در کشورهای توسعه یافته آب در کمتر از یک درصد موارد عامل مرگ و میر افراد است که این میزان در کشورهای در حال توسعه به 12 تا 23 درصد می رسد.

همچنین در گزارشی که بانك جهاني از وضعيت آلودگي آبهاي جهان كه با عنوان " شاخص‌هاي توسعه جهان" گزارشی منتشر کرده است، نقش صنايع غذايي و نوشيدني و فاضلاب های شهری در آلوده كردن آب‌هاي ايران را ‪ ۴۳/۸درصد برآورد شده است. بر اساس اين گزارش، صنايع توليد فلزات اوليه با ‪ ۱۷/۲و صنايع نساجي با ‪ ۱۲/۵درصد پس از فاضلاب های شهری ، صنايع غذايي و نوشيدني بيشترين نقش را در آلودگي آب‌هاي ايران از جمله کارون به عنوان بزرگترین رودخانه ایران دارند.

کارون ؛ تامین کننده اصلی آب شرب مردم اهواز

 در استان خوزستان نیز کانون های شهری عمدتا در نواحی ساحلی و مجاور رودخانه ها صورت گرفته است و بخصوص قسمت های جنوبی استان به دلیل جلگه ای بودن و وجود امکانات و فعالیت های اقتصادی ، کشاورزی و صنعتی باعث جذب جمعیت بیشتری در این نواحی شده است .
طبیعتا وجود چنین منابع سرشاری ، نیازهای آبی شهرها اعم از مصارف شرب ، صنعت و آبیاری و ... را تامین می کند و از آنجا که این رودخانه ها از جمله کارون ، از اصلی ترین منابع شرب آب استان خوزستان است ، آلوده بودن آن ، سلامت مردم این استان را با خطر مواجه خواهد کرد.

کارون ؛ استخری از فاضلاب

سرازیر شدن 200 میلیون متر مربع فاضلاب اعم از شهری صنعتی و کشاورزی به کارون ، این رودخانه را به بزرگترین استخر فاضلاب تبدیل کرده است به گونه ای که به گفته کارشناسان ، ماهیان هم در مقابل آلودگی آن ، کم طاقت شده اند.

رودخانه كارون و دز داراي وسعتي قريب 64474 كيلومترمربع مي‌باشند كه حدود 65 درصد آن در منطقه كوهستاني با آب و هواي معتدل واقع شده و از كيفيت آب مناسبي نيز برخوردار است . ليكن مابقي حوزه كه در استان خوزستان واقع شده داراي آب و هواي گرم و خشك همراه با سازندهاي تبخيري و شوركننده در دامنه‌هاي جنوبي زاگرس مي‌باشد.

الحاق رودخانه‌هاي شور واقع در اين محدوده به همراه فاضلاب صنايع و زه‌آبهاي كشاورزي و حوضچه‌هاي پرورش ماهي كه بدون هيچگونه تصفيه‌اي حتي تصفيه مقدماتي مستقيما وارد رودخانه مي‌شوند، وضعيت نامطلوبي را از نظر آلودگي كيفي آب رودخانه به وجود آورده است به طوري كه افت كيفيت آب رودخانه كارون در ماه های اخیر ، نگراني‌هائي را از نظر تخريب كيفي اين منبع حياتي ايجاد نموده است .

از مجموع شهرها و روستاهای استان ، شهرهای اهواز ، شوشتر ، آبادان و خرمشهر در مجاورت رودخانه کارون ، از مهمترین منابع آلودگی محسوب می شوند که در این بین کلانشهر اهواز با توجه به داشتن بیشترین جمعیت شهری و افزایش رو به فزون این جمعیت ، بیشترین سهم آلودگی را وارد کارون می کند؛ از 200 میلیون متر مربع آلودگی که وارد کارون می شود ، 100 میلیون متر مکعب آن متعلق به کلانشهر اهواز است که شامل فاضلاب های خانگی ، شهری و بیمارستانی است و دارای ترکیبات نیترو ارگانیسم و دیگر ترکیبات بیماری زاست که به همراه حجم زیادی از آلاینده ها ، بدون هیچ مانعی وارد کارون می شود.

عدم وجود سیستم تصفیه و فقدان شبکه ی فاضلاب شهری موجب به خطر افتادن سلامت شهروندان شده است و عواقب جبران ناپذیری را به منطقه وارد کرده است به گونه ای که کارشناسان بهداشت ، آب اهواز را حتی برای احشام هم زیان آور می دانند.
یک کارشناس آلمانی که به دعوت سازمان آب خوزستان برای ارزیابی و سنجش کیفیت آب اهواز به این استان سفر کرده بود ، مصرف آب شرب اهواز را نه فقط برای ساکنان این شهر بلکه برای احشام هم زیانبار و خطرناک اعلام کرد چون مصرف گوشت حیواناتی که از این آب نوشیده اند برای انسان زیان بار است و ممکن است خطراتی را در دپی داشته باشد.

آلودگی آب اهواز و تکذیب های مکرر

در حالی که موضوع آلودگی و کیفیت نامطلوب آب اهواز از سوی کارشناسان بهداشت داخلی و خارجی مطرح می شود و کارشناسان آب این شهر را تهدید کننده سلامت مردم می دانند ، این امر مرتبا از سوی مسئولان مربوطه تکذیب می شود. این مسئولان در مصاحبه های خود در حالی آب اهواز را صد درصد بهداشتی می دانند که حتی جوان ترین وزیر کابینه دولت نهم نیز از خوردن آن امتناع می نماید.

وزیر بهداشت هم آب اهواز را نخورد

دکتر کامران باقری لنکرانی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در روز دانشجو به دانشگاه جندی ‌شاپور اهواز آمده بود ، بعد از اصرار تعدادی از دانشجویان این دانشگاه مبنی برخوردن مقداری از آب اهواز و اظهار نظر خود در خصوص کیفیت آن، از خوردن آب امتناع کرد . وی با پذیرفتن کیفیت نامطلوب آب اهواز ، تنها به این نکته اکتفا می کند که گزارش نامطلوب بودن آب اهواز را داده ایم .

وعده های بی عمل

در سال 83 و همزمان با سفر گروه اعزامی بانک جهانی به ایران ، وزارت نیرو خواستار مشارکت و سرمایه گذاری بانک جهانی در اجرای طرح های آب و فاضلاب کشور شد. در تفاهمنامه ای نیز ، هدف وزارت نیرو برای سرمایه گذاری در بخش آب و فاضلاب کشور در شش سال آینده اعلام و ضرورت مشارکت در سرمایه گذاری و تقبل سهم قابل توجهی از این سرمایه توسط بانک جهانی درخواست شد . خبر دیگر نیز حکایت از اختصاص وام بانک جهانی به اجرای طرح های آب و فاضلاب شهرهای اهواز و شیراز داشت.

معاون وزیر نیرو در همان سال (1383) هزینه لازم برای اجرای این طرح را 400 میلیون دلار برآورد کرد که حدود 70 درصد آن از طریق وام بانک جهانی تامین خواهد شد. به گفته وی این اعتبارات از اواسط سال آینده ( سال 84) و در مدت 5 سال پرداخت می شود.
 
اکنون 5 سال از آن تاریخ می گذرد و کارون همچنان آلوده است . فاضلاب شهری ، کشاورزی و صنعتی هنوز وارد کارون می شوند و کودکان و مردمان این شهر از آلودگی آب ، بیمار... .