طرح كاهش آلودگي هوا اجرا نمي‌شود

جام جم آنلاين: بيشتر از يك ماه مانده به فرارسيدن روز هواي پاك (29 دي) ‌، سازمان حفاظت محيط زيست نشستي زودهنگام را ترتيب داد تا با تشريح برنامه‌هاي خود، گوي سبقت در عرصه اطلاع‌رساني را از ديگر نهادها بربايد.

حسن اصيليان ، معاون محيط انساني سازمان حفاظت محيط زيست ديروز در حالي كه مي‌گفت مي‌خواهد امسال پيشدستي كرده و زودتر از ديگران برنامه‌هاي سازمان متبوعش را اعلام كند ، فهرستي بلندبالا از اقدامات انجام شده در سال‌هاي اخير ارائه كرد تا به خبرنگاران ثابت كند او و همكارانش براي داشتن هوايي پاك كوتاهي نكرده‌اند.

او كه پنجره نيمه‌باز اتاقش در بوستان پرديسان لايه غليظ دود بر فراز شهر تهران را بخوبي نمايش مي‌داد، از تدوين استانداردهاي هواي پاك در يك سال گذشته سخن به ميان آورد و اعلام كرد كه طبق آيين‌نامه‌اي كه در دست دارد بايد تا سال 1390 اين استانداردها در فضاي شهرها ملموس شود.

نصب سيستم پالايش آنلاين در واحدهاي صنعتي، ارتقاي سطح استاندارد آلايندگي موتورسيكلت‌ها، انتقال واحدهاي آلاينده و تشويق آنها به انتقال به شعاع 120 كيلومتري، پيگيري استفاده از سوخت‌هاي پاك در واحدهاي نيروگاهي و مطالعه استانداردهاي ملي خروجي از دودكش‌هاي صنعتي از جمله اقداماتي بود كه اصيليان با برشمردن آنها براي اثبات فعال بودن سازمان حفاظت محيط زيست در كاهش آلودگي هوا تلاش كرد.

او كه در نشست خبري ديروزش بوضوح سعي در پرهيز از نام بردن از مراجعي داشت كه به‌زعم خبرنگاران خوب كار نمي‌كنند، به وضعيت معاينه فني خودروها در كشور نيز نقبي زد و اعلام كرد كه در مراكز معاينه فني، استانداردهاي 11 سال پيش اجرا مي‌شود.

اصيليان در اين‌باره گفت: در حال حاضر در معاينه فني خودروها ميزان توليد منواكسيد كربن و هيدروكربن نسوخته اندازه‌گيري مي‌شود كه ميزان آنها يعني 5 درصد حجمي و 500 ppm مربوط به استانداردهاي قديمي است و بيشتر خودروها مي‌توانند برچسب معاينه فني بگيرند، در حالي كه پيشنهاد ما براي خودروهاي كاربراتوري و انژكتوري به ترتيب 4 و 5/2 درصد حجمي و 400 و 250 ppm است.

زماني كه اين جملات، نقطه پاياني بر توضيحات مفصل معاون سازمان حفاظت محيط زيست گذاشت، پرسش‌هاي خبرنگاران از اصيليان آغاز شد؛ اما او تقريبا به هيچ يك از آنها پاسخ قانع‌كننده‌اي نداد.اصحاب رسانه بر اين باورند كه آلودگي هوا و تلاش براي رفع آن چيزي نيست كه مسوولي بتواند با توسل به انبوه كاغذهاي داخل پوشه‌اش يا آيين‌نامه‌هاي تلمبار شده، مدعي شود كه براي برطرف كردنش زياد كوشيده است؛ چراكه ساكنان 8 شهر آلوده كشور حضور دائمي آلاينده‌ها و بدتر شدن اوضاع را با چشم‌ خويش مي‌بينند و احساس مي‌كنند.

در همين ارتباط زماني كه خبرنگاري از اصيليان درباره موضع شهرداري تهران در قبال سازمان حفاظت محيط زيست و اين كه اين سازمان به وظايفش عمل نمي‌كند را جويا شد، او با اطمينان خاطر اين جملات را بيان كرد: «محيط زيست سازماني نظارتي حاكميتي است كه نقش سياستگذاري دارد. اگر اين سياستگذاري درست انجام شود و سازمان‌هاي ذي‌نفع نيز كمك كنند مي‌توانيم مطمئن شويم تمام مجموعه كشور در جهت انجام وظايفش عمل مي‌كند. من اقدامات انجام شده را گفتم حال اگر ما در سياستگذاري كوتاهي كرده‌ايم به صورت موردي بگوييد.»

اين پاسخ كه خبرنگاران را قانع نكرده بود، موجب طرح اين پرسش شد كه چرا سازمان محيط زيست نتوانست در بحث اعلام آمار مرگ و مير ناشي از آلودگي هوا ، وزارت بهداشت را تحت فشار بگذارد. اصيليان در پاسخ گفت: مكاتبات ما در اين ارتباط بيش از 50 مورد است. ما ضوابط اجرايي را مي‌‌نويسيم حالا اگر وزارتخانه‌اي به وظايفش عمل نكرد، تقصير ما نيست.

البته شما شرايط كلي كشور را هم در نظر بگيريد، ضمن اين كه برخي دخالت‌ها از سوي برخي تصميم‌گيران و مراجع نيز وجود دارد.

در اين هنگام خبرنگاري پرسيد پس شما مشكل قانوني داريد، كه او با اطمينان گفت: اتفاقا ما قوانين سفت و محكمي داريم.

خبرنگار ديگري اين بحث را پي گرفت و پرسيد: «پس چرا كسي از شما حساب نمي‌برد» كه معاون سازمان حفاظت محيط زيست اين‌گونه پاسخ گفت: «وقتي قانون مي‌گويد واحد ريخته‌گري ايران خودرو بايد از تهران خارج شود، وظيفه ما اين است كه از روند كار آنها گزارش بدهيم و چنانچه طبق قانون رفتار نكردند، دادگاه در مورد آنها بايد تصميم بگيرد؛ اما اگر پرونده به دادگاه مي‌رود ولي بدون اين كه تصميمي گرفته شود همچنان مفتوح مي‌ماند، ما بايد چه كار كنيم؟»

اين پرسش و پاسخ‌ها كه بي‌ثمر بودن تلاش‌هاي اصحاب رسانه در اقناع معاون سازمان را نشان مي‌داد سبب شد تا خبرنگار يكي از خبرگزاري‌ها از اصيليان بپرسد كه آيا او از وضعيت آلودگي هواي تهران راضي است، كه وي نيز اين‌گونه پاسخ داد:‌ «براي قضاوت در مورد آلودگي هواي تهران بايد همه پارامترها را كنار هم قرار داد. مثلا مترو در بحث حمل و نقل عمومي كه قرار بود 10 سال پيش اجرايي شود و مشكلات آن سال‌ها را حل كند، حالا چند درصدش اجرايي شده است؟ الان در سطح شهر تهران بيش از يك ميليون خودروي فرسوده تردد مي‌كنند. اين در حالي است كه بيشتر خودروها نيز استاندارد نيستند. حالا اگر ميزان آلايندگي اين خودروها را ضربدر 5/1 ميليون خودروي غيراستاندارد كنيم، مي‌بينيد كه با وضع موجود مشكل آلودگي هوا حل نخواهد شد.»

اصيليان در شرايطي اين اظهارات را بيان كرد كه سازمان حفاظت محيط زيست چند سالي مي‌شود كه طرح جامع كاهش آلودگي هوا را تدوين كرده است؛ همان طرحي كه مدت‌هاست شهرداري تهران از شكست آن سخن به ميان آورده است.

اصيليان البته به اين شفافيت حاضر به تاييد گفته‌هاي شهرداري نشد و تنها به اين جملات بسنده كرد: «طرح جامع از برنامه عقب است به همين جهت نياز به بازنگري دارد، اما تا وقتي كه زيرساخت‌ها مهيا نشود نمي‌توان زمان اجرايي شدن آن را اعلام كرد، چنانچه اگر وضع به همين صورت ادامه پيدا كند اين طرح تا سال 2000 هم اجرايي نمي‌شود.»

با اين حال، معاون محيط انساني سازمان حفاظت محيط زيست سعي داشت نقش سازمان متبوعش را در گره كور آلودگي كمرنگ كند، ولي اين واقعيتي انكارنشدني است كه وجود خودروهاي فرسوده در كشور و روند كند خروج آنها، كندي در فرآيند اصلاح معابر، سرعت ناچيز توسعه حمل و نقل عمومي، نبود سوخت استاندارد در كشور، حرف‌شنو نبودن سازمان‌هاي مرتبط با آلودگي هوا و تلاش آنها براي دورزدن قوانين زيست محيطي مشكلاتي است كه اگر ادامه يابد سبب مي‌شود داشتن هواي پاك به رويايي دور از ذهن در ذهن ساكنان شهرهاي آلوده كشور تبديل شود.