مسئله دوم اين است كه تصاوير گرفته شده از اعدام صدام تصاوير كاملاً مديريت شده‌اي است. روشن است كه سياست دولت عراق اين نبوده كه لحظه حلق‌آويز شدن صدام تصويربرداري شود و يا اين هم نبوده كه صداي حاشيه‌اي در اين فيلم پخش شود. موفق‌الربيعي مشاور امنيتي دولت عراق مي‌گويد صدام از لحظه‌اي كه فهميد دوربين در صحنه اعدام وجود دارد رفتارش مقتدرانه‌تر شد. واقعيت اين است كه همه در مقابل دوربين به گونه‌اي و در غياب دوربين به گونه‌اي ديگر عمل مي‌كنند، صدام هم دو انتخاب داشت، اين كه التماس كند كه فايده‌اي براي وي در تغيير تصميم اعدام‌كنندگان نداشت و يا اين كه طي اين ثانيه‌هاي آخر تصويري مقتدر از خود نشان دهد.

استاد علوم ارتباطات دانشگاه امام صادق‌(ع) با اشاره به اثرات انتشار فيلم اعدام صدام در جهان عرب گفت:فيلم غيررسمي اعدام صدام با موبايل به سفارش شبكه تلويزيوني الجزيره گرفته شد.

به گزارش فارس، حسام‌الدين آشنا بعد از ظهر امروز سه شنبه در كنفرانس خبري موسسه روزنامه ايران در خصوص «بازتاب اعدام صدام در رسانه‌هاي بين‌المللي» خاطرنشان كرد: در خصوص مواجهه با اعدام صدام، چه «خيابان‌هاي جهان عرب» و چه «كاخ‌هاي جهان عرب» رويكردهاي متعارضي به اعدام صدام نشان دادند كه اين خود ناشي از عملكرد دو جنبه‌اي صدام بوده است.

وي با بيان اين‌كه صدام در ميان جهان عرب دو چهره داشته، تصريح كرد: براي عرب‌ها صدام به عنوان اولين حاكم عربي است كه در ساليان اخير شهامت مقابله با اسرائيل و آمريكا را داشته است.
به گفته وي، به خصوص در جريان انتفاضه فلسطين صدام كمك‌هاي مشخصي را به انتفاضه فلسطين انجام داده بود و در واقع همين كارهاي نمايشي صدام در دهه‌هاي اخير، زماني كه همه حكام عربي ساكت بودند و تلاشي در اين جهت نمي‌كردند، چهره‌اي متمايز از او ساخته است.

استاد علوم ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به چهره ديگر رئيس‌جمهور مخلوع عراق اظهار داشت: اگر عرب‌ها حمله صدام به ايران را خيلي با اهميت تلقي نكردند، اما حمله صدام به كويت در ساختن يك چهره پليد و اهريمني از صدام بي‌اثر نبود و در واقع، صدام به عنوان يكي از نمادهاي بارز ديكتاتوري در جهان عرب است.

آشنا با بيان اين‌كه پاسخ جهان عرب به سقوط بغداد، محاكمه و اعدام صدام بحثي قابل فهم است و ساختاري منطقي دارد، يادآور شد: مردم كشورهاي عربي از يك طرف از سقوط ديكتاتوري صدام خوشحال شدند، اما از طرف ديگر چون شاهد بودند يك نيروي بيگانه و خارجي اين استبداد را سرنگون كرده است، ناخشنود بودند.

وي با اشاره به زمان در نظر گرفته شده براي اعدام صدام يادآور شد:در جهان اسلام و عرب اين گونه در اذهان تداعي شد كه اعدام در روز عيد قربان امري است كه در طول تاريخ، فقط يكبار آن‌هم در زمان حكومت اموي اتفاق افتاده است. در آن زمان حاكم بني‌اميه گفت هر كس قرباني مي‌آورد و من هم براي قرباني رئيس سلسله جهميه را قرباني مي‌كنم؛ بنابراين امروز هم صدام در جهان عرب به عنوان يك قرباني در راه خدا تلقي شده است.

استاد دانشگاه امام صادق(ع) با بيان اين‌كه تصوير بزرگ جنايات صدام در حق بشريت بواسطه تصوير كوچك اعدام اين ديكتاتور تحت تاثير قرار گرفته،‌ با اشاره به نحوه اجراي حكم اعدام خاطرنشان كرد: مسئله اعدام صدام توسط حاميان مقتدي صدر و نيز فيلمبرداري مخفيانه واقعه اعدام، كه با زير نويس دقيقي هم در شبكه الجزيره پخش شد، در اذهان جهان سني تداعي كرد كه اين اعدام نه به خاطر يك دادگاه عادلانه بلكه به خاطر انتقام گيري شيعيان بوده است.

وي در پاسخ به اين سؤال كه نحوه انتشار خبر اعدام به چه صورت بوده و چرا تصاويري كه فلش‌هاي آن‌ها را در فيلم مشخص است منتشر نمي‌شود،‌ يادآور شد: در خصوص اعدام صدام بايد دو مسئله را از هم تفكيك كنيم. يكي آن مسائلي است كه مربوط به دولت عراق مي‌شود و ديگري مسائلي است كه در دست دولت عراق نيست. محاكمه صدام حسين توسط يك دادگاه عراقي و خارج از چارچوب‌هاي ICC انجام شده است. البته يك هيئت از قضات آمريكايي با دقت مسئله را پيگيري مي‌كردند كه گزارش خود را هم دادند و خود ICC هم گزارش خود را داد. يعني اين دادگاه از كيفيت حقوقي و حقوق بشري بالايي برخوردار بوده است.

آشنا با بيان اين كه بايستي مسئله شرايط داخلي عراق را در خصوص اعدام صدام در نظر گرفت افزود: معلوم نيست كه آمريكا اصراري در اعدام صدام داشته است، بلكه شواهد نشان مي‌دهد مالكي و حكيم بر اعدام وي اصرار كرده‌اند. آمريكا در قبال اعدام صدام در موضع‌گيري خود اعلام كرد اگر چه با اين اعدام موافق نيستيم اما مداخله‌اي هم نمي‌كنيم؛ بنابراين از اين طريق خود را از اتهام مبري كرد.

به گفته استاد ارتباطات دانشگاه امام صادق‌(ع) مسائلي از اين قبيل كه اين حكم در روز عيد قربان اجرا شد، تصويربرداري با چه كيفيتي انجام شد و اين‌كه چه كساني در اعدام صدام حضور داشته‌اند و چه چيزهايي گفته‌اند،‌ يك تصميم عراقي است و تا اين مرحله از قضيه، ما بايد در خصوص اين مسائل با دولت عراق گفت‌وگو كنيم.

وي يادآور شد: مسئله دوم اين است كه تصاوير گرفته شده از اعدام صدام تصاوير كاملاً مديريت شده‌اي است. روشن است كه سياست دولت عراق اين نبوده كه لحظه حلق‌آويز شدن صدام تصويربرداري شود و يا اين هم نبوده كه صداي حاشيه‌اي در اين فيلم پخش شود. موفق‌الربيعي مشاور امنيتي دولت عراق مي‌گويد صدام از لحظه‌اي كه فهميد دوربين در صحنه اعدام وجود دارد رفتارش مقتدرانه‌تر شد. واقعيت اين است كه همه در مقابل دوربين به گونه‌اي و در غياب دوربين به گونه‌اي ديگر عمل مي‌كنند، صدام هم دو انتخاب داشت، اين كه التماس كند كه فايده‌اي براي وي در تغيير تصميم اعدام‌كنندگان نداشت و يا اين كه طي اين ثانيه‌هاي آخر تصويري مقتدر از خود نشان دهد.

آشنا با بيان اين‌كه صدام يك فرصت چند دقيقه‌اي داشت كه از 30 سال حكومت خود تصويري مناسب نشان دهد، تصريح كرد: در جريان اجراي اين حكم،‌ دو دوربين وجود داشت. يك دوربين رسمي كاملاً مديريت شده از سوي دولت عراق ضبط و پخش اين جريان را بر عهده داشت. اما در ميان كساني كه در جريان اعدام صدام حضور داشتند، از چهره‌هاي حامي مقتدي صدر و از ميان آن‌ها افرادي با انگيزه‌هاي گوناگون نيز حضور داشتند. الجزيره توانست توافقاتي با يكي از اين افراد انجام دهد و در قبال مبلغي پول، فيلمي را كه وي با موبايل گرفته بود،‌ بدست آورد.

به گفته آشنا،‌ مداركي وجود دارد كه نشان مي‌دهد الجزيره براي تصويربرداري با موبايل اقداماتي مذاكراتي انجام داده است. تصوير دوربين دوم كه با موبايل گرفته شده، تصويري است كه از بابت عدم رسميت خود معتبر شده است. در واقع نارسمي بودن و منتسب نبودن فيلمبرداري اين تصاوير به يك دولت يا گروه خاص، باعث كسب اعتبار براي اين فيلم مي‌شود.

استاد دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به نظر ميشل فوكو در رابطه با «مجازات» اظهار داشت: فوكو مي‌گويد به محض اين كه مجازات بر روي جاني انجام مي‌شود، او به يك قرباني تبديل مي‌شود. تا وقتي زندگي مي‌كند، مجرم است اما وقتي دچار مجازاتي مثل اعدام مي‌شود، چون در نهايت بينندگان يك فرد بي‌دفاع را در حال حلق‌آويز شدن مي‌بينند احساس رافت انساني‌شان برانگيخته مي‌شود. بنابراين فيلمبرداري و انتشار اين فيلم،‌ چنين موضوعي را در ذهن جهان عرب تداعي كرده است.

وي ادامه داد: تصويربرداران رسمي متعلق به دولت عراق، هوشمندانه تصوير را تا مرحله حلق‌آويز شدن صدام قطع كردند تا حس ترحمي ايجاد نشود و كساني هم كه مخفيانه فيلمبرداري كردند، هوشمندانه اين كار را انجام دادند تا اين حس را برانگيزند.

آشنا در پاسخ به سؤالي در خصوص شبكه تلويزيوني الجزيره، در اين خصوص كه آيا اين شبكه در اقدامي هماهنگ با رسانه‌هاي آمريكا اين فيلم را با زيرنويس منتشر كرده،‌ تصريح كرد: تحليل الجزيره كار ساده‌اي نيست. موسس شبكه الجزيره و اولين رئيس اين شبكه،‌ تقريباً بعد از سقوط صدام كنار گذاشته شد. در ميان اسناد اداره استخبارات عراق، نوار ويدئويي ديدار رئيس اول شبكه الجزيره با عدي پسر صدام كشف شد كه اين فيلم هم‌اكنون در اينترنت موجود است. در واقع الجزيره متهم به اين است كه از عراق پول كلاني گرفته تا هواي صدام را داشته باشد. لذا بيش از اين‌كه الجزيره متهم به ارتباط با آمريكا باشد، فعلاً طبق اسنادي كه وجود دارد بايد بگوئيم كه روابط بسيار نزديكي با دولت عراق داشته است.

وي با اشاره به روايت رسمي ايجاد شبكه الجزيره خاطرنشان كرد: گفته مي‌شود كه مجموعه‌اي از روزنامه‌نگاران كشورهاي عربي كه ديگر در چارچوب نظام‌هاي ديكتاتوري جهان عرب نمي‌توانستند كار و زندگي كنند، دور هم جمع شدند. پيشنهاد ايجاد BBC عربي آرمان بزرگي براي روزنامه‌نگاران جهان عرب بود، اما به دلايلي BBC عربي نتوانست به كار ادامه دهد.

اين استاد دانشگاه افزود: با تعطيلي BBC عربي، 200 عنصر رسانه‌اي كه آموزش‌هاي حرفه‌اي ديده بودند، از بالاترين سطوح رسانه‌اي تا تكنيسين‌هاي BBC عربي سابق، بيكار شدند. آن‌ها به جاي اين‌كه متفرق شوند به وسيله سران اصلي خود شروع به بازاريابي كردند و به جا‌هاي مختلفي رفتند و پاسخ‌هاي «نه» شنيدند. به قطر كه رسيدند دولت قطر فرصت خواست تا پروژه را به امير قطر معرفي كنند و سرانجام قرارداد يكساله‌اي با قطر بسته شد با اين فرض كه قرارداد بعد از يكسال قابل تغيير است. بعد از يكسال كار به جايي رسيد كه شهرت الجزيره از شهرت قطر بيشتر شد و دولت قطر هم از اين مسئله راضي بود.

آشنا اظهار داشت: در ديداري كه با آقاي وضاح خنفر رئيس فعلي الجزيره داشتم، از ايشان پرسيدم كه در قبال اين فعاليت،‌ دولت قطر از شما چه درخواستي داشته، كه خنفر جواب داد از ما قول گرفتند كه با دولت قطر كاري نداشته باشيم، از نظر رئيس شبكه الجزيره جالب بود كه چنين خواسته‌اي مطرح كرده‌اند، چرا كه به نظر آقاي خنفر دولت قطر اصلاً چيزي نداشت كه بتواند براي اين شبكه جالب باشد.
وي با بيان اين‌كه در الجزيره از عنصر كاملاً طرفدار ايران تا عنصر كاملاً لائيك و طرفدار آمريكا وجود دارد، تصريح كرد: در الجزيره كسي بوده كه با يك واسطه مي‌توانسته با بن لادن ارتباط داشته باشد و از طرف ديگر كسي هم وجود داشته كه مي‌توانسته مقامات آمريكايي را به شبكه دعوت كند.

آشنا با بيان اين‌كه اگر الجزيره را پروژه‌اي امريكايي در نظر بگيريم، بحث دموكراتيزه كردن خاورميانه توسط آمريكا توسط اين شبكه انجام مي‌گيرد،‌ اظهار داشت: الجزيره در سنت‌شكني و اسطوره شكني در جهان عرب با سرعت زيادي عمل مي‌كند و بخشي از محبوبيت خود را از اين طريق به دست مي‌آورد و در واقع الجزيره اولين شبكه‌اي بود كه تابوي حضور اسرائيلي‌ها در رسانه‌هاي عربي را شكسته است.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه