در سوگ پسر و ستایش پدر/ رضا رفت، داوود‌نژاد ماند

  عصر ایران؛ رضا صائمی-  امروز به خاک سپرده شد. هم یکی از اعضای خانواده سینما، هم یکی از اعضای یک خانوادۀ سینمایی. همین موقعیت است که مرگ رضا داوود‌نژاد را به سوگی مضاعف تبدیل می‌کند. سوگی که شاید بار سنگین آن بیش از هر کسی بر دوش علیرضا داوود‌نژاد باشد. پدری که هم فرزند تربیت کرد هم بازیگر. کارگردانی که تلاش کرد تا در سینمایش مصائب شیرین را روایت کند حالا در سوگی مصیبتی تلخ به سر می‌برد.

  او امروز فرزندش را به خاک سپرد اما هنوز خانواده سینما، خانواده داوود‌نژاد را دارد. هنوز هم از این خانواده، سینماگرانی مانده‌اند تا تداوم نام داوود‌نژاد در سینمای ایران باشند.

   گرچه این سوگ بهانۀ تلخی برای پرداختن به جایگاه علیرضا داوود‌نژاد در سینمای ایران است اما پشت این چهرۀ شکسته می‌توان از شکوفایی سینمایی گفت که او به بار نشانده؛ یک جهان سینمایی ویژه که به نام داوودنژاد گره خورده و او به یاری خانواده‌اش توانسته این جهان سینمایی را بنا کند.

   در مراسم تشییع رضا داوودنژاد، نیما حسنی‌نسب منتقد سینما به نکته مهمی اشاره کرد و گفت: «‌غمی که خبر رضا ایجاد کرد نشان داد علیرضا داوودنژاد، خانواده اش را به تاریخ سینمای ایران و خاطره جمعی ما الصاق کرده است» این شاید مهم‌ترین وجه تمایز این فیلم‌ساز از فیلم‌سازانی باشد که به شکل خانوادگی فعالیت می‌کنند. مثل خانواده‌های کوثری یا شریفی‌نیا و مخملباف و هاشمی و ....

   تفاوت داوود‌نژاد این است که با خانواده اش یک مدل و جهان سینمایی ویژه آفرید که حالا بخشی از تاریخ سینما و حافظۀ جمعی ماست. سینمایی منحصر به فرد که الگوی مستقلی در فیلم‌سازی ارائه کرد که واجد رویکردی تجربی و هنری بود.  فیلم‌هایی با هزینه‌های کم و ماندگاری زیاد چنانکه فیلم «نیاز» یا «مصائب شیرین» و می‌تواند به مثابه نمونه‌ای از سینمای موفق کودک و نوجوان شناخته شود.

   فیلم‌سازی که غم دید اما قدر ندید. کارنامه 16 فیلمی او با ساخت سه فیلم در سینمای قبل از انقلاب و 13 فیلم در سال‌های پس از انقلاب را که مورد خوانش قرار دهیم با سه مؤلفه مهم مواجه می‌شویم. نگاه مستقل، تنوع ژانری و خلاقیت فرمی و روایی. سینمایی که جهان داستانی‌اش به شدت به جهان زندگی واقعی و روزمره پیوند می‌خورد و با آن مماس بود.

   «کلاس هنرپیشگی» نمونه‌ای بارز و موفق از این سینماست که به زندگی پیوند می‌خورد و رد دغدغه‌های طیف‌های مختلف سنی را می توان در آن پیدا کرد. اگر دو فیلم‌ساز را بخواهیم نام ببریم که توانستند تجربۀ کودکی و نوجوانی دهه پنجاه و شصتی را به خوبی و درستی در سینما به تصویر بکشند و جهان نوجوانانۀ ایرانی را به نمایش بگذارند باید از کیومرث پوراحمد و علیرضا داوودنژاد نام ببریم.

فراتر از این باید گفت وجه تمایز علیرضا داوونژاد هویت سینمای اوست؛ سینمایی هویت‌مند که امضای مستقل خود را دارد. او امروز عزیزترین سرمایۀ خود را خاک کرد اما از خانواده‌اش، سینمایی ساخت که سرمایه‌ای نامیرا در هنر این سرزمین است. سرمایه‌ای که هیچ سوگی آن را نمی‌سوزاند. آری رضا رفت اما داوودنژاد ماند و می‌ماند.

بیشتر بخوانید:

پیشۀ کارگر و گیشۀ سینما

مرا ببوس برای اولین بار/ بوسه‌ای که سانسور نشد

مریم امیر جلالی علیه حمید لولایی/ خدشه به خاطرۀ خوش «خانه به دوش»

چهرۀ تازۀ بیضایی؛ یادآور خاطرۀ تلخ شجریان در نوروز 95

کوچ ابدی رضا داوودنژاد بازیگر و چند نکته قابل تامل

مراسم ختم رضا داوودنژاد با حضور هنرمندان (عکس)

تشکر علیرضا داوودنژاد از وفاداری غزل بدیعی: عروس عزیزم تا ابد در قلب من جا داری (فیلم)

رضویان، بنفشه‌ خواه و رضا داوودنژاد در دوران جوانی (عکس)

تذکر حسین پاکدل به امین حیایی بازیگر ؛ کمتر پروانه‌ای پریروز پیلگی خود را به‌ یاد می‌آورد (+عکس)

حضور چشمگیر هنرمندان در بدرقه رضا داوودنژاد (عکس)

اشک‌های یوسف تیموری در تشییع رضا داوودنژاد (فیلم)

تماشاخانه

خبر خوش گورهای ایرانی/کره‌های تازه متولد شده چطور باعث خوشحالی مادرشان شدند (فیلم)

آسمان خونین در چین (فیلم)

فیلم های دیگر