اعتماد؛ نقطه اشتراک خسرو تهراني(قنبري)، سعيد جليلي(دبير شوراي عالي امنيت ملي)، احمد علم الهدي (امام جمعه مشهد)، مصطفي پورمحمدي (وزير کشور سابق)، حسين بشيريه (پايه گذار جامعه شناسي سياسي در ايران)، سعيد حجاريان، محسن کديور، حسام الدين آشنا، علي صالح آبادي (رئيس سازمان بورس)، محسن اسماعيلي (عضو حقوقدان شوراي نگهبان)، عبدالله رمضان زاده و سيدمحمد حسيني (وزير ارشاد فعلي) چه مي تواند باشد؟ همه اينها به اضافه معاونان (که با رفت و آمد وزرا گاه تغيير نمي کنند) بدنه کارشناسي اکثر سازمان ها و وزارتخانه ها، سازمان صدا و سيما، رسانه ها، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، مرکز اسناد انقلاب اسلامي و... در يک کليدواژه با هم ارتباط دارند. آن کليدواژه هم «امام صادقي» است و امام صادقي يعني چيزي بين دانش آموخته حوزه و دانشگاه. به نوع بيان و استدلال آنها نگاه کنيد، مهم نيست او در صدا و سيما مشغول است يا در بدنه دولت. به عبارات، واژگان و... دقت کنيد، او امام صادقي است؛ همين عبارت «امام صادقي» رمز ارتباط آنهاست. امام صادقي ها چيزي حدود هفت هشت سال با هم در راهروهاي باغ سرسبز بنا شده روي پل مديريت مشرف به منظره تهران راه مي روند و بحث مي کنند. سر کلاس درس اخلاق آيت الله مهدوي کني، حجت الاسلام قرائتي، حجت الاسلام فاطمي نيا، آيت الله امجد حاضر مي شوند. نگاه آنها به مهدوي کني به مثابه فرزنداني است که به پدر خود نگاه مي کنند. به دو زبان مسلط مي شوند و در دوره هاي فشرده شرکت مي کنند. با معارف اسلامي به خوبي آشنا مي شوند؛ اعتقاد راسخي به نظام دارند و براي ميز سياستگذاري در نظام جمهوري اسلامي ايران پرورش داده مي شوند. به عنوان رشته هاي تحصيلي بپردازيم. اگرچه يکي اقتصاد خوانده و ديگري حقوق اما ابتداي عنوان رشته هر دو نوشته شده است؛ «معارف اسلامي و...» حالا جاي سه نقطه مي توانيد حقوق، اقتصاد يا مديريت را بگذاريد. و همين مي شود که دانش آموخته امام صادق را نمي توان با دانش آموخته دانشگاه تهران و علامه زياد قياس کرد. هر مرکز و معاونت و وزارتخانه يي شاهرگ حياتي بخش و حوزه يي است. شما احتمالاً هيچ کدام اينها را نخواهيد يافت که يک يا بيش از يک نفر «امام صادقي» حداقل در بدنه کارشناسي خود نداشته باشد. البته حساب مديران ارشد و معاونان جداست. از صدا و سيما گرفته تا سازمان بورس، همه جا هستند. اين گزارشي است از دانش آموختگان اولين دانشگاه توليدي انقلاب اسلامي ايران، يعني دانشگاه امام صادق(ع).

صدا و سيما

مي گويند در سال هاي 76 تا 84 بدنه دولت کمتر دانش آموختگان امام صادق را جذب خود مي کرده و در همين سال هاست (يعني دوران رياست لاريجاني بر سازمان) که اين فارغ التحصيلان جذب سازمان مي شوند. هنوز هم آنها که جذب شدند هستند. آنها بيشتر به سمت بخش هاي خبري سيما مي روند. در دانشکده خبر سيما و اتاق هاي خبر به فراواني مي توان امام صادقي يافت. البته بعد از روي کار آمدن دولت نهم، بعضاً به دولت کوچ کردند يا با حفظ سمت در دولت هم فعاليت مي کنند. مهدي آذرمکان از جمله کساني است که پس از صدا و سيما به بدنه دولت رفت. او که پيشتر در صدا و سيما مشغول به کار بود، در سال 87 حکم خود را از دستان صادق محصولي وزير کشور وقت گرفت و به عنوان مدير کل روابط عمومي وزارت کشور منتصب شد؛ سمتي که تاکنون نيز بر آن تکيه زده است. از دي ماه سال گذشته تاکنون، يعني درست وسط حوادث پس از انتخابات، دوره زماني که روابط عمومي وزارت کشور روزهاي پرکاري را در آن مي گذراند. هرچند تعداد امام صادقي ها در صدا و سيما زياد است، اما افرادي هستند که در صدا و سيما به عنوان چهره هاي شاخص امام صادقي حضور دارند. اول به سراغ چهره هاي شناخته شده تر برويم؛ آنها که جلوي صحنه هستند نه پشت صحنه، «علي درستکار» با بهره مندي از دانش زبان انگليسي قوي، مجري که چهره اش را در برنامه «اين شب ها» مردم ديده اند با اجراي خاص و اطلاعات مذهبي قوي، روبه روي حاج آقاي فاطمي نيا (مدرس اخلاق امام صادق) مي نشيند و گفت وگو مي کند. اکثر نسل هاي بعدي او را به عنوان معرف و راهنما در سازمان مي شناسند. سايرين، که بعضاً بسيار موثرتر عمل مي کنند بيشتر پشت صحنه هستند؛ از قائم مقام و معاون و استادان و روساي دانشکده هاي مرتبط گرفته تا مديران موثر در راه اندازي بخش خبري 30/20 و سردبيران بخش هاي خبر و... نام بعضي را در جدول مشاهده مي کنيد. حسين کرمي (قائم مقام معاونت صدا و سيما)، جهانگير بياباني (رئيس سابق شبکه آموزش سيما)، علي جعفري و... هم همگي دانش آموخته اين دانشگاه هستند. همچنين رضا معين آبادي، سيداحمدسادات، ناجي چناني، خسرو فريادرس، حسين رضي و... از مديران و مجريان شبکه برون مرزي العالم همگي امام صادقي هاي صدا و سيمايي هستند. «روح الله احمدزاده کرماني» جوان ترين استاندار و استاندار فعلي فارس، رئيس اسبق دانشکده خبر و دبير هيات امناي اين دانشگاه مشاور عالي وزير و عضو شوراي معاونان وزارت کشور، رئيس مرکز مطالعات، تحقيقات و آموزش وزارت کشور و نماينده وزير در هيات امناي دانشگاه علوم انتظامي ناجا، حضور در مرکز بررسي هاي استراتژيک رياست جمهوري، سازمان صدا و سيما، ستاد کل نيروهاي مسلح کشور، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، سازمان ملي جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان بين المللي آيسسکو، ايرنا، موسسه مطبوعاتي ايران و معاونت اجتماعي ناج، عضو شوراي مرکزي کميته ملي جنگ نرم و عمليات رواني و.... از فارغ التحصيلان اين دانشگاه است. «وحيد يامين پور» شهرت خود را بيشتر در جريان انتخابات به دست آورد. خاصه با يادداشت هاي تندي که عليه زهرا رهنورد و موسوي به رشته تحرير درآورد و در رجانيوز و... منتشر هم شدند. از حاميان سرسخت دکتر احمدي نژاد است و وبلاگ نويس. خودش مي گويد هنرمند است و لااقل در مورد هنر اظهارنظر مي کند. او دانش آموخته «حقوق جزاست»، مدرس دانشگاه آزاد هم هست. در فهرست دانشجويان امام صادق نام او به چشم مي خورد که کنارش آمده هنوز دانشجوي اين دانشگاه است. يامين پور سابقه حضور در راديو جوان را نيز دارد. او مشاور شبکه سوم سيما هم هست و مجري گري را هم به قول خودش بعضي وقت ها که صلاح باشد انجام مي دهد. اينها را جمع بزنيد با چند خبرنگار ديگر.

رسانه ها

ظاهراً فردانيوز، تابناک، فرارو، رجانيوز، جنبش عدالتخواهي، شبکه و روزنامه ايران (ارگان رسمي دولت)، دنياي اقتصاد، کيهان، رسالت، همشهري جوان، پنجره، رسالت، سياست روز و... در جناح هاي مختلف و گاه مقابل هم حرکت مي کنند. اما مديران ارشد اين سايت ها و روزنامه ها و نشريات همگي همان وجه مشترک را دارند؛ «امام صادقي» هستند. «وحيد جليلي» برادر سعيد جليلي هرچند مثل برادر امام صادقي است، اما ظاهراً مثل او به امور سياسي و امنيتي علاقه نداشته، سردبير سابق روزنامه ابرار، بيشتر کار رسانه يي کرده، در حال حاضر هم در سايت مرکز اسناد و مجله راه به ايفاي نقش مي پردازد. «فريدالدين حدادعادل» فرزند حدادعادل رئيس سابق مجلس هم در اين ميان به چشم مي خورد. با آن سن کم مدير دبستان مهمي مثل «دبيرستان فرهنگ» است. سردبير سابق همشهري جوان و عضو سياستگذاري نشريه پنجره، منتسب به زاکاني و حامي محمود احمدي نژاد نيز در اين بين هست. البته در بين دانش آموختگان امام صادق کم نيستند کساني که شهرت شان با بزرگان تشابه دارد اما فريدالدين حدادعادل يکي از رسانه يي هاي آنهاست. «محمدحسين خوشوقت» مدير کل سابق رسانه هاي وزارت کشور و معاون اسبق مطبوعات خارجي وزارت ارشاد (در زمان احمد مسجدجامعي) نيز در اين بين به چشم مي خورد. اين روزها او مديريت سايت فرارو (نزديک به قاليباف) را بر عهده دارد. مازيار بيژني (کاريکاتوريست اين روزنامه) از روزنامه کيهان، علي ميرزاخاني خسرو شاهي سردبير روزنامه دنياي اقتصاد، صالح اسکندري از رسالت، محمد قادري از تابناک، مقداد نيلي، حسن روزي طلب، علي نادري و مهدي فاطمي از موسسه ايران و رجانيوز، مجيد رفيعي از فردانيوز و... همگي چهره هاي رسانه يي امام صادق هستند. ذکر تمامي دانش آموختگان امام صادق که در مطبوعات نيز فعال هستند از حوصله اين نوشتار خارج است، اما مشخصات برخي از چهره ها در جدول آمده است.

اقتصادي ها

«علي صالح آبادي» رئيس سازمان بورس اوراق بهادار؛ از مديراني که با عوض شدن دولت نيز هنوز موسم تغييرش فرا نرسيده است. از دانش آموختگان «اقتصاد» دانشگاه امام صادق است و البته در بدنه اين سازمان جز او نيز دانش آموختگاني به چشم مي خورند. البته اگر از دانش آموختگان صرف نظر کنيم، رئيس اسبق سازمان بورس يعني حسين عبده تبريزي هم در اين دانشگاه مدتي تدريس مي کرده است. «محمدهادي زاهدي وفا»؛ شخصي که حضورش در بين تيم مذاکره کننده ايران با گروه 1«5 براي بسياري سوال برانگيز بود، چراکه او بيشتر داراي سوابق اقتصادي است تا سوابق ديپلماتيک. او در حال حاضر معاون وزير اقتصاد است. «اصغر ابوالحسني هيستاني» نيز در همان وزارتخانه زاهدي وفا مشغول است. او را به عنوان معاون بانک و بيمه وزير اقتصاد مي شناسند، البته پيشتر نيز در دانشگاهي که يک امام صادقي ديگر رياست اش را بر عهده داشت معاون بود، يعني دانشگاه پيام نور. «سيدمحمد موسوي» مديرکل دفتر امور صادرات و روابط بين الملل وزارت صنايع و معادن ديگر امام صادقي اقتصادي است. «داوود منظور» معاون برنامه ريزي و امور اقتصادي وزارت نيرو نيز از اقتصادي هاي امام صادق به شمار مي رود. فارغ التحصيلان اقتصادي اين دانشگاه در بدنه کارشناسي و در سطح مديران درجه سه چهار بسيار هستند که از ذکر نام آنها خودداري شده است.

ديپلمات ها و رايزن ها

در بدنه وزارتخانه ها هم امام صادقي ها به چشم مي خورند و ازجمله وزارت امور خارجه. حجت الله ايوبي (رايزن فرهنگي سابق در پاريس، معاون اجتماعي پورمحمدي و رئيس موسسه اکو وابسته به وزارت خارجه و وزارت ارشاد، محمدباقر خرمشاد (معاون سابق وزير علوم و معاون آموزش و پژوهش وزارت امور خارجه)، ابوالحسن خلج منفرد (رايزن فرهنگي ايران در ترکيه)، عليرضا اسماعيلي کليشمي (رايزن فرهنگي ايران در ايتاليا)، سيدمحمد طباطبايي (رايزن فرهنگي ايران در فرانسه) و... محمدرضا مجيدي (معاون سابق وزير کشور و نماينده ايران در يونسکو)، محمدرضا دهشيري (معاون محمدرضا مجيدي در مقر جمهوري اسلامي ايران در يونسکو- پاريس و استاد دانشکده روابط بين الملل دانشگاه وزارت امور خارجه)، لکي زاده (سفير ايران در لهستان و معاون اداره مجمع شيميايي و خلع سلاح وزارت خارجه) و رکن آبادي (مديرکل اداره خاورميانه و کاردار سابق ايران در دمشق) دقت شود که هرچند رايزنان فرهنگي حکم خود را از وزارت امور خارجه دريافت مي کنند، اما در اصل تابع سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي به شمار مي روند و نمي توان آنها را ديپلمات ناميد.

ارشادي ها

اگر خود سيدمحمد حسيني وزير ارشاد فعلي و رئيس سابق دانشگاه پيام نور را فاکتور بگيريم، باز هم چه در دوره جديد و چه در دوره قبلي حضور امام صادقي ها در بدنه وزارت ارشاد در سطح مديران ارشد چشمگير است. از آن ميان مي توان به؛ «محمد الله ياري» مديرکل کتاب وزارت ارشاد، «محمدهادي همايون» رئيس پژوهشکده فرهنگ، هنر و ارتباطات، معاون اسبق برنامه ريزي و توسعه وزير ارشاد، «حسين عرب اسدي» مديرکل سابق ارشاد استان تهران، «محمدجواد آقاجري» معاون سابق فرهنگي وزارت ارشاد و «محمدمهدي انصاري» معاون سابق برنامه ريزي وزارت ارشاد و رئيس مرکز مطالعات و توسعه رسانه ها اشاره کرد.

ديگران

«سعيد جليلي» دبير شوراي عالي امنيت ملي هم امام صادقي است. کسي که پايان نامه او در زمان انتصابش مورد بحث قرار گرفت؛ پايان نامه يي تحت عنوان «سياست خارجي پيامبر (ص)» که مورد توجه رسانه ها قرار گرفت. در شوراي عالي امنيت ملي امام صادقي هاي ديگري هم حضور دارند که در سمت هاي عالي به ايفاي نقش مي پردازند، از آن جمله مي توان به «پيمان جبلي»، «علي باقري» و... اشاره کرد. در ساير وزارتخانه ها و مراکز دولتي هم اشخاصي در سطح مديران ارشد به اين سبک حضور دارند که ذکر همه مقدور نيست. از مجلس که بگذريم«کاظم جلالي» سخنگوي کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي را نيز بايد ببينيم که دانش آموخته اين دانشگاه است و البته غلامرضا مصباحي مقدم نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي که پيشتر سمت معاونت پژوهشي اين دانشگاه را بر عهده داشته است. «ناصر باهنر» فرزند شهيد باهنر و برادر نايب رئيس مجلس شوراي اسلامي و «حسين سوزنچي» نيز دو کارشناس و عضو هيات تدوين کتب درسي هستند.

استادان

شايد يکي از خواص منحصر به فرد اين دانشگاه استفاده حداکثري از استادان باشد. اگرچه قاطبه فارغ التحصيلان اين دانشگاه را طيفي خاص تشکيل مي دهند اما نبايد تصور کرد که آنها از حضور استادان با طرز فکر ديگر بهره مند نيستند. از سرشناس ترين چهره هاي سياسي جناح موسوم به اصلاح طلب و حتي اپوزيسيون در اين دانشگاه تدريس مي کردند. چهره هايي مثل حسين بشيريه(بنيانگذار جامعه شناسي سياسي)، سعيد حجاريان، محسن کديور، داوود هرميداس باوند (عضو جبهه ملي)، چنگيز پهلوان، عبدالرضا هوشنگ مهدوي (مورخ) و... در اين دانشگاه تدريس کرده اند. «مصطفي پورمحمدي» رئيس فعلي سازمان بازرسي کل کشور، معاون و جانشين اسبق وزير اطلاعات و وزير کشور در دولت اول احمدي نژاد، شخصيتي است که نامش با امام صادق پيوند خورده است. هرچند او دانش آموخته اين دانشگاه نيست، اما دانشجويان زيادي در کلاس درس اش در اين دانشگاه حاضر شده اند. سردار «رحيم صفوي» را همه با آن لباس نظامي مي شناسند، اما او هم در دانشکده علوم سياسي تدريس کرده، همچنين حضور دانش جعفري وزير مستعفي امور اقتصادي و دارايي و حاميان محسن رضايي در انتخابات اخير نيز در ليست استادان چشمگير است. «حميد مولانا» نيز از چهره هايي است که در اين دانشگاه تدريس مي کرده است. «غلامعلي حدادعادل» رئيس سابق مجلس نيز از مدرسان اين دانشگاه است. «سعيد جليلي» اگرچه از اين دانشگاه فارغ التحصيل شده اما همچنان در کنار استاد پيشين خود «احمد علم الهدي» به تدريس تفسير سياسي قرآن مي پردازد.

امام صادقي هاي اصلاح طلب

کسي نمي تواند ادعا کند امام صادق اصلاح طلب تربيت مي کند اما از بين دانش آموختگانش هم هر از چندي اصلاح طلبي بيرون مي آيد. از آن جمله مي توان به عبدالله رمضان زاده اشاره کرد. اميرحسين ترکش دوز عضو دفتر ميرحسين موسوي در سال هاي پس از نخست وزيري وي، عضو سابق سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي ايران و از فعالان ارگان مطبوعاتي اين سازمان (عصر ما) هم از امام صادقي ها به شمار مي رود. هرچند او از چهره هايي است که بعد از سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي به سمت اصولگرايان تمايل پيدا کرد. مصطفي کواکبيان نماينده اصلاح طلب مجلس هشتم هم جزء آن گروه است.

خسرو تهراني (خسرو قنبري) جزء اولين ورودي هاي دانشگاه امام صادق است. سال هاي ابتداي اصلاحات است و کتاب شنود اشباح نقل مجالس است. نويسنده در اين کتاب فردي به نام خسرو تهراني را به دست داشتن در انفجار دفتر نخست وزيري متهم مي کند. ساير متهمان اين کتاب (که حسين شريعتمداري هم به آن نقدهاي جدي وارد کرد) شناخته شده تر بودند، اما عکس خسرو تهراني اولين بار در اين کتاب منتشر شد؛ کتابي که آيت الله مهدوي کني رئيس دانشگاه امام صادق آن را در يکي از جلسات بچه بازي ناميده بود. (به گزارش پايگاه خبري شريف نيوز) بر اساس اسناد دانشگاه امام صادق، خسرو قنبري(تهراني) حدوداً يک سال پس از واقعه مزبور(يعني ماجراي بمبگذاري در دفتر نخست وزيري که در شنود اشباح به آن اشاره شده است) در شهريور سال 60 وارد دانشگاه امام صادق شده و به شماره دانشجويي 633045119، تحصيل در رشته معارف اسلامي و علوم سياسي را آغاز کرده است و پايان نامه خود را نيز در سال 1372 با عنوان «ساخت رواني و جامعه شناسانه سازمان مجاهدين خلق ايران با نگاه به مباحث تکنيکي» با مشاوره «احمد علم الهدي» و «محمد محمدي ري شهري» و به راهنمايي دکتر سريع القلم ارائه مي دهد. دانشگاه امام صادق هم مثل ساير مراکز آموزش عالي دانش آموختگان زيادي را تربيت کرده و به جامعه تحويل داده است. اما نبايد فراموش کرد رويه اين دانشگاه و سبک «پرورش و آموزش» در آن زياد شبيه ساير دانشگاه ها نيست. همان پرورشي که فارغ التحصيل اين دانشگاه را «امام صادقي» مي کند. طوري که بعد از سال ها مهر امام صادقي هميشه روي کارنامه فارغ التحصيلان مي ماند. موسسان و مرتبطين متنفذ اين دانشگاه هم هميشه تاکيد کرده اند اين دانشگاه براي تربيت مديران فعاليت مي کند. چيزي که با نام محل شکل گيري دانشگاه، يعني دانشکده مديريت هاروارد نيز شباهت زيادي دارد؛ اما به سبکي جز آنچه قرار بوده در آن بنا پيش از تاسيس دانشگاه امام صادق(ع) اتفاق بيفتد. بديهي است که هر انقلابي، براي تربيت مديران خود در نظام سياسي جديد بايد دانشگاهي تاسيس کند تا مديراني هماهنگ با خود را به نظام سياسي تزريق کند. اما تعداد دانش آموختگان اين دانشگاه در دوران پيشين نشان از آن دارد که فارغ التحصيلان اين دانشگاه نتوانستند در سطح مديران ارشد کشور نقش بازي کنند. مشخصاً اين دانشگاه به خاطر تربيت مدير در جمهوري اسلامي تاسيس شده بود؛ نکته يي که موسسان آن نيز بارها در سخنراني هاي خود به آن اذعان کرده اند. اما از ميان هزاران مدير ارشد، چند نفر از امام صادقي ها توانستند پست هاي مهم را بر عهده بگيرند. بي شک بخش عمده بدنه کارشناسي بسياري از سازمان ها در اختيار امام صادقي ها است. اما از ميان وزرا کمتر ديده شده لااقل در چند دولت قبلي وزيري از امام صادق روي کار بيايد. حسيني وزير ارشاد فعلي اولين تجربه وزارت امام صادقي ها است. تا پيش از آن و در دولت هاي گذشته، امام صادقي ها زياد در پست هاي مديريتي دولتي ايفاي نقش نمي کردند و بيشتر در سازمان هايي مثل صدا و سيما يا وزارتخانه هاي خاصي در حد مديران دسته يک و دو فعاليت مي کردند.

توجه؛ اين روزها به دليل اينکه با تغيير دولت برخي از سمت ها در حال تغيير و تحول است درصدي از خطا در اين جدول متصور است.

* و عضو شوراي معاونين وزارت کشور، رئيس مرکز مطالعات، تحقيقات و آموزش وزارت کشور و نماينده وزير در هيات امناي دانشگاه علوم انتظامي ناجا، حضور در مرکز بررسي هاي استراتژيک رياست جمهوري، سازمان صدا و سيما، ستاد کل نيروهاي مسلح کشور، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، سازمان ملي جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان بين المللي آيسسکو، ايرنا، موسسه مطبوعاتي ايران و معاونت اجتماعي ناج، عضو شوراي مرکزي کميته ملي جنگ نرم و عمليات رواني

**عضو هيات علمي گروه علوم اجتماعي و ارتباطات دانشگاه آزاد تهران شرق، مدرس«هنر و تمدن اسلامي» دانشگاه هنر، مدير دفتر مطالعات اجتماعي و فرهنگي وزارت کشور

***از فعالان عصر ما (ارگان مطبوعاتي اين سازمان)، معاون اسبق پژوهشي موسسه دين و اقتصاد، مديريت سايت احيا، همکاري با جنبش عدالتخواه دانشجويي