اصولا سلامت و بهداشت دهان و دندان، از مهم‌ترين مسائلي است كه زنان بايد در دوره‌ها و سنين مختلف به آن توجه داشته باشند. با توجه به تغييرات هورموني در مقاطع مختلف زندگي، آمادگي ابتلا به بيماري‌ها و عوارض لثه در زنان بسيار بالا است.

دوران بلوغ، قاعدگي، بارداري و يائسگي، هركدام به نوعي باعث تغيير در هورمون‌هاي موجود در خون مي‌شوند. از طرفي دليل اصلي خونريزي لثه، پاسخ سيستم ايمني بافت لثه به تهاجم باكتري‌ها و پلاك‌ها است، بنابراين تغييرات هورموني در خون، احتمال تشديد خونريزي را افزايش مي‌دهد. در طول اين دوران، لثه‌ها حساس، همراه با خونريزي هستند كه در نتيجه موجب بروز و ابتلا به بيماري‌هاي لثه (ژنژيويت و پريودنيت) خواهد شد.

دوران بلوغ

در‌دوران بلوغ، ميزان توليد هورمون‌هاي جنسي (پروژسترون و استروژن) افزايش پيدا مي‌كند. اين تغيير در ميزان هورمون در خون، موجب تشديد عكس‌العمل لثه و بافت آن در مقابل محر‌ك‌ها از قبيل پلاك‌ها و ميكروب‌ها مي‌شود بنابراين خونريزي لثه افزايش پيدا مي‌كند. در اين حالت لثه‌ها قرمز و ملتهب مي‌شوند و به آساني هنگام مسواك‌زدن و يا جويدن غذا خونريزي مي‌كنند. چنانچه بيمار تحت درمان ارتودنسي باشد، شرايط بسيار مشكل‌تر خواهد بود زيرا وجود قطعات ارتودنسي در دهان از ديگر عوامل و محرك‌هايي هستند كه باعث التهاب و خونريزي لثه مي‌شوند. پس از گذشت دوران ابتدايي بلوغ كاهش در ميزان التهاب و خونريزي لثه كاملا محسوس خواهد بود.

به‌طور مسلم توجه به بهداشت دهان و دندان و رعايت آن در اين دوره مي‌تواند عامل موثري براي جلوگيري از بروز بيماري‌هاي لثه باشد.

شست و شوي منظم دهان و دندان با استفاده از مسواك و نيز خمير دندان‌ها و دهانشويه‌هاي ضد ميكروب و همچنين استفاده از نخ دندان براي تميزكردن فضاي بين دندا‌ن‌ها از اهميت ويژه‌اي برخوردارند.

دوران قاعدگي

معمولا دوران قاعدگي همراه با بروز تغييراتي در محيط دهان است، اين تغييرات شامل التهاب لثه‌ها، ايجاد زخم و جراحت روي لثه‌، ايجاد چرك و همچنين تورم غدد بزاقي هستند. عده‌اي از زنان متوجه هيچ‌گونه تغييري نمي‌شوند اما عده ديگر از بروز تغييرات فوق در دهان رنج مي‌برند. بعضا ممكن است به دليل وجود Pocket‌ها (حفره ايجاد شده بين لثه‌ و دندان كه محل تجمع مواد غذايي وايجاد عفونت است) و يا پلاك‌ها، خونريزي لثه‌ قبل از آغاز دوران قاعدگي وجود داشته باشد اما به هر حال نشانه‌هاي فوق نبايد ناديده گرفته شوند. مسلما تشخيص دندانپزشك و متخصصان لثه در مورد تجويز داروهاي متناسب، در جلوگيري و درمان بيماري‌ موثر است.

دوران بارداري

در دوران بارداري، ميزان هورمون خون به‌شدت افزايش پيدا مي‌كند. ژنژيويت (بيماري لثه) در خلال 2 تا 8 ماهگي يك بيماري شايع محسوب مي‌شود. در اين دوران لثه‌ها قرمز، ترد و آماده خونريزي هستند به‌طوري كه با يك مسواك‌زدن ساده خونريزي مي‌كنند. عامل اصلي اين حساسيت، تشديد پاسخ سيستم ايمني بافت لثه به پلاك‌ها، در اثر افزايش پروژسترون خون است. استفاده از خمير دندان‌ها و دهان‌شويه‌هاي گياهي و ضد ميكروب به‌صورت روزانه و مستمر مي‌تواند تا حد زيادي از بروز بيماري‌هاي لثه پيشگيري كند.

هر سال تعداد زيادي كودك نارس از مادران باردار متولد مي‌‌شوند. نوزاد نارس به نوزادي گفته مي‌شود كه قبل از هفته سي و هفتم بارداري به دنيا آمده باشد. اين نوزادان شانس زنده ماندن كمتري نسبت به ساير نوزادان دارند و احتمال خطرات مختلف جسمي براي آنها وجود دارد.

عواملي مانند مشكلات دهانه رحم، مصرف سيگار و يا وزن كم بدن مادر طي دوران بارداري ممكن است خطر تولد نوزادان نارس را بالا ببرد اما به تازگي محققان متوجه شده‌اند كه وجود بيماري‌هاي لثه در مادر باردار مي‌تواند منجر به تولد زودرس نوزاد او شود.

در تحقيقي نشان داده شده كه اگر مادري با بيماري‌هاي شديد لثه، در طول بارداري درمان شود و بيماري لثه او برطرف شود، اين درمان تاثيري در جلوگيري از تولد نوزاد نارس نخواهد داشت. اين يافته‌ به آن معني است كه درمان بيماري‌هاي لثه طي دوران بارداري، براي رفع تاثير سوء آن بسيار دير است.

به عبارتي اگر مادري مي‌خواهد نوزاد سالم و بارداري كاملي داشته باشد، بايد قبل از تصميم و اقدام به بارداري، به درمان بيماري‌هاي لثه‌اش بپردازد.

طي دوران بارداري، مادر تنها مي‌تواند با رعايت مرتب بهداشت، استفاده روزانه از مسواك و نخ دندان و مراجعه مرتب به دندان‌پزشك براي كنترل وضعيت لثه خود اقدام كند. گاهي اوقات، دندان‌پزشك لازم مي‌بيند كه در طول دوران بارداري، خصوصا در سه ماهه دوم، اقدام به جرم‌گيري كرده و دهان فرد باردار را از عوامل خارجي موجود در دهان تميز كند زيرا وجود جرم در كنار لثه‌ها ممكن است به التهاب شديد آن خصوصا در دوران بارداري كمك كند.

از ديگر كمك‌هايي كه يك مادر باردار در طول دوران بارداري براي حفظ سلامت لثه‌ها به خود مي‌تواند داشته باشد، مصرف انواع ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه است. اين مواد غذايي كه منابع غني از ويتامين‌ C هستند، به حفظ سلامت لثه‌ها كمك شاياني مي‌كنند. مصرف لااقل 5 واحد ميوه و سبزي تازه در روز لازم است.

چنانچه مواد خوراكي ضد بارداري مصرف مي‌كنيد

خانم‌هايي كه از قرص‌هاي ضد بارداري استفاده مي‌كنند معمولا با مشكل التهاب لثه دست به گريبان هستند. هورموني كه در اين‌گونه مواد به‌كار رفته است باعث افزايش ميزان پروژسترون موجود در خون مي‌شود. مصرف طولاني‌مدت قرص‌هاي ضد‌بارداري ممكن است باعث تغيير رنگ لثه (قرمز شدن لثه‌ها) و همچنين خونريزي و التهاب شود، بنابراين رعايت دقيق بهداشت دهان و دندان در اين گروه از اهميت بالايي برخوردار است.

دوران يائسگي

دوران يائسگي با بروز تغييراتي در مكانيزم بدن همراه است كه تعدادي از اين تغييرات در محيط دهان رخ مي‌دهد. اين تغييرات مي‌توانند شامل از بين رفتن و يا ايجاد تغيير در حس چشايي، كاهش توليد بزاق در داخل دهان و در نتيجه خشكي دهان و نيز تشديد حساسيت دندان نسبت به نوشيدني‌هاي سرد و گرم باشند. در اين شرايط مشورت با متخصص لثه و نيز پزشك عمومي اولين اقدام موثر خواهد بود.

پزشك عمومي با تجويز داروهاي متناسب با شرايط جسماني شما تعادل هورمو‌ني خون شما را باز مي‌گرداند. همچنين استفاده از مواد جايگزين بزاق، ويتامين B و‌C در جلوگيري از خشكي دهان موثر خواهند بود.‌

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه