بیمه خرد عبارت از پوشش هایی است که اقشار کم درآمد جامعه را در مقابل خطرات خاص، در ازای پرداخت مبلغی معین (حق بیمه) متناسب با هزینه های احتمال وقوع ریسک تحت پوشش، مورد حمایت قرار می دهد.

اغلب مشتریان بیمه های خرد کسانی هستند که از نظر مالی قادر به تهیه پوشش های متداول بیمه ای نمی باشند. این محصولات باید پاسخگوی نیازهای اولیه مشتریان در مواجه با خطرات بوده، فهم و درک آن آسان و از نظر مالی برای آنان قابل تحمل باشد.

به منظور دستیابی به اهداف فوق در گام اول، باید وجود بازار بالقوه برای محصولات بیمه خرد مورد بررسی قرار گیرد. پس از ان و زمانی که مشخص شود تقاضا برای بیمه خرد وجود دارد و از نظر فنی ارائه پوشش ها در قالب بیمه امکان پذیر بوده و بیمه بهترین و مناسب ترین روش در مدیریت ریسک شناخته شده باشد، در گام بعدی، باید الگوی مناسب جهت ارائه خدمات بیمه خرد، شناسایی و انتخاب شود.

برای اجرای برنامه های بیمه خرد از الگوها و روش های مختلفی استفاده می شود، که اجرای هر یک مزایا و مشکلاتی را در بر دارد: در الگوی مشارکتی (Partner-Agent) هزینه های بالا سری کم و در نتیجه محصولات با قیمت های پایین تری عرضه می شوند. علاوه بر این کیفیت محصولات عرضه شده و امنیت مالی اجرای برنامه به علت توان بالای مالی بیمه گران بین المللی در سطح مطلوبی می باشد.

اما به علت ماهیت حقوقی جداگانه، موسسات مالیه خرد و بیمه گران کنترل و نظارت بر اجرای برنامه مشکل و فرآیند رسیدگی و تسویه خسارات با تاخیر صورت می گیرد. در الگوی ارائه خدمات کامل توسط تهیه کننده (Full Service Provision Model) از آنجا که بیمه گر به طور مستقیم با مشتری در ارتباط است قادر است محصولاتی مطابق با نیاز مشتری طراحی نماید اما در مواردی که بیمه گر موسسه مالی خرد است به علت عدم علم و آگاهی به دانش بیمه، در طراحی محصول دچار مشکل می شود، در الگوی ارائه خدمات توسط مراکز درمانی (Health Care Service Provider Model) بیمه گر و مرکز عرضه کننده خدمات یکی است انعطاف پذیری محصولات مطابق با نیاز مشتری بسیار بالا است اما بزرگترین مشکل این برنامه تضاد بین منافع بیمه گر و مرکز عرضه کننده خدمات درمانی که در قالب یک مجموعه فعالیت می کنند، می باشد.

در الگوی گروه محوری ـ نوعی خود بیمه گری توسط گروه های خاص (Community J based model) به علت آنکه بیمه گر و بیمه شده شخصیت حقوقی یکسانی دارند، خطرات اخلاقی و اعمال فریبکارانه بسیار کم و به ندرت انجام می شود اما از آنجا که نظام های عرضه در این الگوها در بیشتر موارد غیر رسمی هستند امنیت اجرای برنامه پایین می باشد، علاوه بر این در این الگو ب علت آنکه جوامع مورد بیمه جوامع کوچک محلی هستند احتمال وجود هم نوسانی ریسک های پوشش داده شده بسیار بالا است.

نتیجه کلی در خصوص این الگوها این است که هیچ الگویی را نمی توان به عنوان بهترین و کامل ترین الگو شناخت. در بین الگوهای مختلف عرضه محصولات بیمه خرد، الگوی مشارکتی (Partner-Agent) در صورت وجود بسترهای مناسب سیاسی و اجتماعی و سازمانی، به عنوان لگویی با مشکلات کمتر و سابقه درخشان تر در اجرا مطرح شده است.

الگوی پیشنهادی ما در این مقاله به منظور ارائه خدمات بیمه خرد در ایران، الگوی مشارکتی Partner-Agent است که در آن Agentها بخش های مختلف اقتصادی مانند بانک ها، موسسات مالی و اعتباری، موسسات قرض الحسنه، تعاونی ها و اتحادیه ها و تشکل های مردمی و نهادهای خیریه ... که فعالیت های مالی خرد انجام می دهند، هستند و بیمه گران علاوه بر این می توان با طراحی سیاست هایی باز و با اعطای امتیازات و اختیارات بیشتر به نمایندگان و کارگزاران موجود شرکت های بیمه، ضمن آموزش این گروه در زمینه بازاریابی محصولات بیمه خرد، زیر نظر نهادهای نظارتی آنان را تشویق و ترغیب به ارائه محصولات بیمه خرد نمود.

ارائه مدل جهت پیاده سازی طرح بیمه های خرد در ایران

دکتر نادر مظلومی (عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی)
مژده گلستانی ـ پژمان زندی ـ نوشین لالیان پور ـ ساشلی آموخته ـ اکبر حق بیان
(دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی ـ بیمه دانشگاه علامه طباطبایی)

به گفته بزرگان «فقر از هر دری که وارد شود، فساد به دنبال آن وارد می شود». و این تجربه ای است که تمامی جوامع با آن رو به رو بوده و با تبعات و انحرافات ناشی از آن دست به گریبان هستند. از این رو مشاهده می کنیم که دولت ها اتخاذ کرده و به اجرا در می آورند. البته در این میان نمی توان از حرکت های مردمی و نهادهای غیر دولتی در حمایت از اقشار کم درآمد جامعه چشم پوشی نمود.

از جمله این برنامه ها، طرح بیمه های خرد است که اجرای آن بیشتر متوجه اقشار کم درآمدی اتخاذ کرده و به اجرا در آوردند. البته در این میان نمی توان از حرکت های مردمی و نهادهای غیر دولتی در حمایت از اقشار کم درآمد جامعه چشم پوشی نمود.

از جمله این برنامه ها، طرح بیمه های خرد است که اجرای آن بیشتر متوجه اقشار کم درآمدی است که حول خط فقر و یا روی آن به سر می برند که یا از پوشش های بیمه ای موجود در جامعه محرومند و یا پوشش های مورد استفاده آنها به قدری کم است که قادر به رفع نیازهای آنان نمی باشد.

در نتیجه استفاده از پوشش های بیمه خرد راهی است برای کاهش نگرانی های ذهنی و فشارهای مالی ناشی از حوادث آتی برای این گروه از جامعه از آنجا که کشور ما هم با واژه هایی چون فقر و فقیر بیگانه نیست، اجرای طرح بیمه های خرد در آن ضروری به نظر می رسد.

مقاله حاضر با رویکردی ساختاری به این مقوله نگریسته و در صدد دستیابی به یک مدل اجرایی متناسب با ساختار درونی کشور است. به این منظور سعی شده است تا با مطالعه ساختاری سازمان OI (جهت بهره گیری از تجربه کشورهای موفق در اجرای بیمه های خرد) و سیستم های حمایتی ـ اجتماعی موجود در کشور (جهت تناسب مدل با شرایط داخلی کشور) مدلی مناسب جهت پیاده سازی بیمه های خرد در ایران ارائه شود.

راهکارهای توسعه بیمه های خرد در کشور با تمرکز بر مدل های توزیع و فروش

سید محمد آسوده (مدیرعامل شرکت سهامی بیمه ایران)

در کشورهای در حال توسعه از میان خدمات مالی مانند وام، پس انداز و بیمه، خانواده های کم درآمد با مفاهیم و مزایای بیمه آشنایی کمتری دارند.

بیمه های خرد بیمه هایی است که مردم کم درآمد را با حق بیمه نازل و متناسب با درآمد آنها در مقابل خطرات معینی پوشش می دهد. تعهد بیمه گر و سرمایه بیمه در این نوع بیمه ها نیز پایین و محدود است. از این نوع بیمه ها موسسات تامین مالی و اعتباری که وام های خرد را عرضه می کنند نیز به خوبی بهره مند می شوند و موجب رشد و توسعه این بخش که خود نیاز اولویت دار خانواده های کم درآمد می باشد می شود.

توجه به شرایط و ویژگی های بیمه های فوق در زنجیره تولید وعرضه بیمه های خرد ضروری است. عرضه بیمه سه بخش طلاحی و تولید محصول، فروش محصول و خدمات رسانی را شامل می شود. فعالیت های طراحی و تولید محصول، تعیری خطرات تحت پوشش، تعیین نرخ و شرایط بیمه نامه، ریسک پذیری و تنظیم پر تفوی و پرداخت خسارت همچنین عندالزوم تامین پوشش های بیمه اتکایی را شامل می شود.

در این بخش از فعالیت ها، موسسات بیمه از مزیت نسبی وتوانایی های فنی و مالی برخوردارند لیکن عملکرد موثر آنها در گرو داشتن اطلاعات کافی از وضعیت و نیازهای اقشار کم درآمد و کانال های تماس و دسترسی مناسب به این اقشار می باشد.

بخش دوم فعالیت ها یعنی فروش محصول شامل بازاریابی، تبلیغ، شناسایی بیمه گذاران بالقوه و فروش بیمه های طراحی شده توسط موسسه بیمه می باشد.

بخش سوم فعالیت ها یعنی خدمات رسانی محصول شامل تمام تماس های مستمر با بیمه گذاران موجود از جمله وصول و گردآوری حق بیمه ها، اعلام خسارت و تزویع خسارت های تصویب شده توسط موسسه بیمه می باشد.

با توجه به ویژگی های بیمه خرد از جمله نازل بودن حق بیمه، گروهی و ساده بودن محصولات آن، این نوع بیم ها در بخش فروش و خدمات رسانی مستزلم شبکه توزیع خاصی است که به نحو موثری فعالیت های مالی کوچک را در محل های مناسب سازمانی و جغرافیایی انجام دهد. از نظر سازمان کانون هایی که اقشار کم درآمد عضو یا مشتری آنها هستند از قبیل تعاونی ها، موسسات قرض الحسنه و موسسات تامین مالی و اعتباری خرد مناسب ترین مکان ها برای عرضه این نوع بیمه می باشد.

این مقاله بر مکانیزم های موثر فروش و خدمت رسانی بیمه های خرد و اصلاحات لازم در ضوابط اعطای نمایندگی در این خصوص تمرکز خواهد داشت.

این مقاله پیشنهاد می کند که به موجب ضوابط کنونی اعطای نمایندگی که شغل نماینده باید تنها نمایندگی بیمه باشد، با انجام برخی از اصلاحات می توان بستر لازم برای همکاری بین شرکت های بیمه و تعاونی ها را نیز در عرضه بیمه های خرد فراهم نمود که بخشی از مقاله نیز به این موضوع خواهد پرداخت.

بررسي تطبيقي بيمه هاي خرد در کشورهاي پيشگام و توصيه هاي راهبردي براي ايران

دکتر غدير مهدوي (عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي)
دکتر آتوسا گودرزي (عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي)

در اين مقاله ابتدا به بررسي تطبيقي کشورهاي پيشگام در شاخه نورسته بيمه هاي خرد پرداخته ايم که شامل اطلاعات کلي در مورد اقتصاد آنها و جايگاه بيمه در اين کشورها، نقش دولت در پيشرفت بيمه، بيمه خرد و محصولات آن در اين کشورها است.

سپس در بخش بعدي مقاله، راهبردهاي اجرايي براي جمهوري اسلامي ايران ارائه گرديده است: محصولات بيمه خرد در ايران در دو بخش بيمه هاي عمر و غير عمر قابل ارائه مي باشد. اين مقاله به بررسي نقش آنها در مديريت ريسک افراد کم درآمد و افزايش توان مقابله آنان با خطرات پيش بيني نشده مي پردازد.

يافته هاي مطالعه حاکي از آن است که به علت ماهيت اجتماعي اين نوع بيمه ها و از آنجا که مقصود از ارائه اين نوع بيمه ها سودآوري و اهداف بازرگاني نيست، يکي از عناصر کليدي در پيشبرد اهداف بيمه خرد در کشور حمايت دولت از اين نوع بيمه ها است. اکثر اين راهکارها به طور جامع تر و گسترده تر مي تواند توسط دولت و در موارد محدودتر از طريق موسسات خصوصي دنبال گردند که به افزايش سطح رفاه قشر کم درآمد و محروم در کشورمان، شکوفا شدن اقتصاد، گسترش سرمايه گذاري و اشتغال زايي خواهد انجاميد.

از آنجا که بخش وسيعي از روستاييان و کساني که مشاغل آزاد دارند به دلايل متعدد تحت هيچگونه پوشش بيمه اي قرار ندارند و همچنين با عنايت به اينکه بخش قابل ملاحظه اي از اين افراد در سطوح پايين درآمدي قرار دارند، بيمه هاي خرد مي تواند تحت انواع بيمه هاي عمر و يا درمان، اين افراد را تحت پوشش قرار دهد.

بر اين اساس، مي توان محصولات بيمه خرد را که امکان اجراي آنها در ايران وجود دارد را در موارد زير خلاصه کرد:

1- بيمه عمراعتباري
2- بيمه عمر زماني / حوادث شخصي
3- بيمه عمر و پس انداز
4- بيمه اموال
5- بيمه مختلط پس انداز
6- بيمه کشاورزي
7- بيمه درمان

مطالعه تطبيقي بيمه هاي خرد در زمينه بيمه هاي درمان

دکتر ابراهيم عباسي (عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي)
مرجان دامن کشيده (عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي)
بيتا جانفشان (پژوهشگر گروه پژوهشي بيمه هاي اشخاص - پژوهشکده بيمه)

فقر مشکلي است که تمام کشورها بدون توجه به درجه توسعه يافتگي با آن مواجه هستند. با توجه به تجربه استراتژي هاي ضد فقر در جهان، موثرترين استراتژي براي کاهش فقر نه تنها شامل خلق فرصت هاي درآمدزا براي فقرا، بلکه شامل ارائه خدمات اجتماعي نيز مي باشد. در ايجاد اين فرصت ها خدمات مالي در شکل اعتبار بيمه و پس انداز نقش موثري ايفا مي کند. از اين رو يکي از راهکارهاي توانمندسازي فقرا و ايجاد دسترسي به سرمايه هاي مالي براي آنها ارائه خدمات تامين مالي خرد شناخته شده است.

از زماني که افراد به نوعي به اهميت سلامت و درمان پي برده اند حفظ و ارتقاي آن را جزو مهم ترين تلاش هاي زندگي روزمره شان محسوب نموده اند. هدف نظام درمان و فلسفه وجودي آن حفظ و ارتقاي سلامت آحاد جامعه با تاکيد بر گروه هاي در معرض آسيب و پر خطر و کاهش نابرابري ها بين گروه هاي مختلف جامعه، محافظت مالي از افراد جامعه در برابر هزينه بيماري ها مي باشد. همچنين از طرفي تامين و ارتقاي سلامت جامعه ارتباط تنگاتنگي با ميزان دسترسي و دستيابي مردم به خدمات بهداشتي و درماني دارد.

بيمه هاي خرد امروزه به عنوان يک راه حل کليدي در هر کجا که ادعاي بهبود شرايط زندگي جمعيت هاي کم درآمد وجود دادر مطرح مي گردد.

در مقاله حاضر ابتدا به بررسي شناخت مکانيسم ها و نحوه عملکرد بيمه هاي خرد، مراحل اصلي استقرار آن، ماندگاري مالي نهادهاي بيمه خرد و مدل هاي مختلف توزيع آن مي پردازيم و در ادامه تجربه بيمه هاي درمان خرد در کشورهاي بنگلادش، هند، کامبوج، گينه و اوگاندا را مورد مطالعه قرار خواهيم داد و در قسمت آخر نتيجه گيري و پيشنهادها ارائه خواهد گرديد.

بازاریابی رابطه ای؛ راهبردی مناسب در پیشبرد بیمه های خرد

دکتر محمد مهدی عسگری (استادیار دانشگاه معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع))
مهران رضایی (دانشجوی دوره دکترای مدیریت بازاریابی بین الملل دانشگاه تربیت مدرس)

بیمه های اجتماعی غالباً بخش های محدودی از جامعه را تحت پوشش قرار می دهند. از آنجا که گروه های فقیر جامعه اغلب با ریسک های فراوانی مواجه هستند لذا کارگزاران بیمه به ندرت تمایل به گسترش سطح پوشش بیمه ای برای جامعه هدف افراد فقیر دارند. بیمه های خرد در راستای تحقق این مهم پایه ریزی شده اند.

تمرکز اصلی مقاله حاضر بر موضوع بازاریابی خدمات مالی به ویژه در حوزه مفهوم نوظهور خدمات مالی خرد؛ با تمرکز بر ساخت بیمه های خرد می باشد. مولفین در بازنمایی مفهوم خدمات مالی و سنخ شناسی دو دیدگاه مالی و بازاریابی در ارائه این دسته از خدمات، بر لزوم ایجاد نوعی تغییر فراگیر در جهت گیری عرضه خدمات و بهره جویی از نوعی پارادیم بازارگرا در برقراری روابط پایدار مبتنی بر آموزه های بازاریابی، بازاریابی رابطه ای را به منزله عاملی حیاتی در کسب موفقیت بیمههای خرد و غلبه بر چالش های پیش روی این دسته از خدمات می دانند.

با عنایت به محتوای موضوعی مقاله، مولفان درصدد توسعه نوعی مفهوم سازی رابطه مدار در ادبیات بازاریابی بیمه های خرد می باشند. بدین منظور سازماندهی مقاله چنین می باشد: نخست در معرفی مفهوم بازاریابی خدمات مالی به بررسی بازارهای مالی می پردازیم و سیر تحول صنعت خدمات مالی به تفصیل بررسی می شود.

آنگاه تلفیق رویکرد بازاریابی و رویکرد مالی در ارائه خدمات مالی و نحوه تعامل آنها بیان می گردد. در گام بعدی، با بیان ویژگی های خدمات در حوزه مالی، مفهوم بازاریابی رابطه ای با محوریت موضوعی خدمات بیمه ای، توضیح داده شده است. در ادامه با معرفی مفهوم بیمه های خرد، به بیان چالش ها، فرصت ها، قوانین و شرایط لازم در طراحی محصول در این دسته از خدمات بیمه ای با رویکرد بازارگرا پرداخته می شود و در انتها جمع بندی و نتیجه گیری ارائه شده است.

کلید واژه: بازاریابی رابطه ای، خدمات مالی، خدمات مالی خرد، بیمه، بیمه های خرد.

اقدامات و کمک های فنی و تخصصی جهت پیشرفت و توسعه بیمه خرد
(بررسی تجزیه موسسه بین المللی OI)

نازنین حاتمی (کارشناس بیمه و بیمه اتکایی ـ شرکت سهامی بیمه ایران)

یکی از اهداف دولت ها توسعه و اجرای عدالت اجتماعی است و این میسر نخواهد شد مگر آنکه افراد کم درآمد جامعه در سایه حمایت های مالی لازم قرار گیرند. از طرفی با وجود مشکلات عدیده اقتصادی که کشورهای در حال توسعه با آن دست به گریبان می باشند دولت ها به تنهایی قادر به تامین این نیاز اجتماعی و بسیار مهم نخواهند بود لذا استفاده از ابزارهایی که بتواند نیل به این هدف را تسهیل نماید از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود.

یکی از این ابزارهای وجود پوشش های بیمه ای لازم جهت اقشار کم درآمد جامعه است تا به کمک آن بتوانند در مواقع موردنیاز به عنوان ابزار حمایتی مورد استفاده قرار گیرد.

در این میان بیمه خرد از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که اصولاً این بیمه به همین منظور طراحی و تامین گردیده است.

حال آیا تنها این شرکت های بیمه هستند که می باید در این راه قدم بردارند و یا موسسات مالی و سایر موسسات اقتصادی نیز می توانند در راه نیل به این هدف کمک نمایند؟

این مطالعه درصدد است تا با بررسی و با استفاده از تجارب موسسه مالی Opportunity International و شرکت های همکار آن در کشورهای مختلف به تشریح نکات مهمی در رابطه با طراحی بیمه خرد بپردازد. بنابراین تجارب کسب شده توسط 5 شرکت که در 5 کشور به فعالیت پرداخته اند ارائه کننده نکات قابل توجهی می باشد که توجه به نقاط قوت و ضعف هر کدام می تواند در بر گیرنده درس های خاص خود باشد.

در بخش دیگر به موارد بسیار مهمی از قبیل میزان تقاضای مشتریان، تحقیق در بازار، آموزش و استراتژی های بازاریابی و تاثیر هر یک در طراحی محصول جدید و میزان موفقیت آن اشاره می گردد.

کانال عصر ایران در تلگرام

بیشتر بخوانید:

تحولات بزرگ در صنعت بیمه ایران

تماشاخانه