عصر ایران - یونا یگانه : مراسم رونمایی کتاب "انسانم آرزوست" که برگزیده و شرح غزلیات مولانا به انتخاب "بهاءالدین خرمشاهی" كه از سوی انتشارات نگاه منتشر شده است با همکاری مجله بخارا در تالار اجتماعات انتشارات نگاه با صدای نی و غزلی از غزل های مولانا آغاز شد .

به گزارش خبرنگار عصر ایران (asriran.com) در ابتدای این مراسم علی دهباشی مدیر مسول مجله بخارا گفت:امشب به مناسبت هشتصدمین سال میلاد مولانا و به بهانه انتشار کتاب عظیم "انسانم آرزوست "که دربرگیرنده شرح 400 غزل از 3 هزار غزل مولانا است، گرد هم جمع شده ایم و تا این مهم را ارج نهیم.

وی خاطر نشان کرد :مولانا پژوهی در کشور ما از سابقه چندانی برخوردار نیست . 130 سال پیش رضا قلی خان هدایت با انتشار دیوان شمس در تبریز گام بلندی در این راه برداشت .

این پژوهشگر با اشاره به استادان و خدمات ارزنده آنها در قرن اخیر برای شناساندن شعر و انديشه ها عميق مولانا گفت :زبان فارسی مفتخر به خدمت استادانی چون محمد علی موحد ، محمد امین ریاحی ، محمد استعلامی ، توفیق سبحانی ، عبدالکریم سروش ، شفیعی کدکنی ، حسن لاهوتی ، کریم زمانی و... است که از زوایای پنهان آثار او به کشف هاي مهمي دست رسيده اند و چهره تازه ای از مولانا را به ما معرفی کرده اند .

وی افزود : در عرصه مولانا پژوهی خدمات ارزنده جلال الدین همایی ،بدیع الزمان فروزانفر،سید صادق گوهرین ، سید جلال آشتیانی ، عبد الحسین زرین کوب ، نیکلسون و آن ماری شیمل بسیار ارزنده است .

پس از آن "محمد بردبار "مولوی پژوه که سالها آثار مولانا را در دانشگاه ایران تدریس کرده است ، گفت:برخی معتقد که با توجه به وسعت آثار و شخصیت مولانا ، شمس در حاشیه شخصیت او قرار گرفته است .

وی با اشاره به آشنایی شمس و مولانا گفت :زمانی که شمس به مولانا رسید ، انسان بسیار پخته ای بود که در طول سفر ها ، دیدار ها و مناظراتی که با استادان مختلف داشت، تجربیاتی کسب کرده بود. شمس ذهنی سرشار از علوم اسلامی داشت .

این مولوی پژوه افزود : شمس انسانی نبود که در انتخاب هایش دچار سستی شود .کسی که وارد دنیای عرفان می شود ، پیش از آن نیاز های عرفانی در وجودش شعله ور شده است.

بردبار با اشاره به آثار مولانا که در آن مهم ترین مسائل فکری انسان مطرح شده است ، یاد آور شد : بی شک تا زمانی که مساله طلب و نیاز در انسان بارور نباشد ، او زندگی باروری نخواهد داشت .

وی افزود : مولوی در آثار به خوبی به اهمیت موضوع نیاز پرداخته است. او به مساله نیاز شیفته وار بهاء داد و با دیدار با شمس پاسخ نیاز هایش را گرفت . شمس انسان سهل انگاری نبود و غزلیات مولانا پر ازشمس است .

بردبار با اشاره به دیدگاه مولانا نسبت به شمس گفت:مولانا ، شمس را برتر از تفکروعقلانیت خودش می داند.برای مولانا اختلال زندگی شخصی مهم نیست، اما او تاب تحمل هر اختلال کوچک در رابطه اش با شمس را ندارد .

وی افزود :حضور شمس در زندگی مولانا بسیار جدی و گره گشا است ومولانا نیز بار ها و بارها در آثارش به این موضوع اشاره می کند .

این مدرس آثار مولانا گفت:زمانی که آثار مولانا را می خوانیم ، پرسش اصلی که به ذهن خطور می کند ، این است که مولانا در عرفان اش چه چیزی را می خواهد به ما بگوید ، صرف نظر از این موضوع که او در آثارش عوامل عرفان را از جمله عشق را که محصول شعور و زیبایی است را به ما معرفی می کند .

وی افزود : مولانا تصویر تکاملی شخصیت خود ما است و شمس هم تابلویی از آنچه باید های خود مولانا است.

بردبار با اشاره به برخی از افراد که مثنوی معنوی همواره در دست شان است ، اما مطالعه این اثر راه حل رهایی بخش در زندگی آنها به همراه نداشته است یاد آور شد : مطالعه اینگونه آثار مولانا هیچ دستاوردی در برنخواهد داشت . بازکردن رمز و رموز آثار مولانا یک مجاهدت مقدس است .

وی افزود : برترین جهادی که یک انسان می تواند بکند، این است که انسان مثنوی و غزلیات را به ذهن مردم نزدیک کند و اگر در فهم ریز کاریهای مثنوی و غزلیات مشکلی وجود دارد آن را کشف و در دسترس ادراک مردم قرار دهد .

بردبار ادامه داد : انسانیت مهمترین تمنای یک عارف است که در آثار خرقانی ابوسعید و مولانا و... بارها شاهد آن هستیم . جدی ترین مساله ای که مولانا در آثارش مطرح می کند انسانم آرزوست .

وی با بیان این مطلب که عارف به دنبال تحقق انسان متعالی است، گفت :انسان گاه از گرگ هم درنده خو تر می شود و گاه در مرحله اي صد پله پایین تر از حیوان قرار می گیرد و عرفا نسبت به انسان ها احساس مسولیت می کنند و در پی این هستند که انسانیت در انسان تحقق پیدا کند.

بردبار در ادامه با اشاره به خدمات ارزنده بهاء الدین خرمشاهی گفت : بهاء الدین خرمشاهی با مولانا رابطه روحي نزديكي دارد . امیدواریم که کار او فتح بابی برای شناساندن بیشتر مولانا باشد .

پس از آن محمد استعلامی با اشاره به نسخه های مثنوی معنوی که در آن 2 بیت آغازین مثنوی درست نوشته نشده است و غلط نيز خوانده می شوند ،گفت : ای کاش این 2 بیت مولانا درست خوانده مي شد تا انديشه مولانا به درستي فهمیده شود.

وی با اشاره به آشنایی شمس با مولانا گفت : زمانی که مولانا و شمس یکدیگر را دیدند مولانا خام و ملا مکتبی نبود . آن دو تشنه بودند که یکدیگر را یافتند و همدیگر را ویران و دوباره ساختند به هیچ وجه ، بین آن 2 رابطه مرید و مرادی وجود نداشته است .

این پژوهشگر ادبیات فارسی که مقالات متعدی در باره مولانا به زبان فارسی و دیگر زبان ها دارد ، خاطر نشان کرد : مولانا بارها در آثارش عنوان کرده است که من در پی کسی بودم که با دگرگون و او را برای خود قبله سازم .

استعلامی با اشاره به رابطه شمس و مولانا گفت : رابطه این دوتن که یک تن شده اند ، در جهان بی مانند است و در مغرب زمین این رابطه را با هیچ رابطه دیگری نمی توان مقایسه کرد . در مغرب زمین کلوپ های هم جنس گرایی متعددی با نام شمس راه انداخته اند و هر چه که من و امثال من درباره رابطه مولانا و شمس به فارسی و دیگر زبان ها نوشته ایم ، سودی دربر نداشته است .

وی با اشاره به نام مولوی که یک صفت است گفت : مولوی نامی است که در یک قرن اخیر روی این شاعر گذاشته شده است و این نام را در هیچ یک از متون گذشته فارسی نمی توانی بیابی .

این مولانا پژوه با اشاره به ادراک 34 هزار ساعت اش بر روی آثار مولانا گفت : من پس از این همه سال بررسی و عميق شدن در آثار مولانا معتقدم که مولانا تمام زندگی باطنی اش را در چنگ اش گرفته و عصاره اش را بر روی کاغذ آورده است .

وی پس از آن یاد آور شد : مولانا در تمام زندگی من آمیخته شده است و حضور او را همواره در کنار خود حس می کنم . او پس از آن شعری را با عنوان سفرنامه با مولانا را برای حاضران خواند .

توفیق سبحانی دیگر سخنران این مراسم گفت : این مراسم فرصت مغتنمی است که از شر کلمه ای به نام "رونما" راحت شویم . این کلمه از زبان هندی به زبان فارسی راه یافته است . معنایی این کلمه پولی است که پدر داماد به عروس می دهد تا رویش را باز کند . اگر بخواهیم این کلمه را در معنای مجازی اش درباره کتاب به کار ببریم، یعنی که کتاب را بازکنیم و درباره زیبایی جلد و ظاهر آن سخن بگوییم . به جای این کلمه باید از کلمه "چهره گشایی" و یا کلمه دیگری استفاده کنیم .

این مولانا پژوه باتاکید بر سخن دکتر استعلامی و کسانی که مثنوی را به اشتباه می خوانند ، گفت :مولانا مثنوی را همان گونه که نوشته باید بخوانیم . اگر روزی من،مثنوی دیگری بسازم، آنجا هر جور که دلم خواست می نویسم .اما وقتی با مثنوی مولانا روبرو می شوم باید همان گونه بخوانيم که او گفته است .

وی با اشاره به اهمیت کار خرمشاهی گفت :خرمشاهی با تصحيح و گزینش غزلیات در این قطع، غزلیلت شمس را به دل جامعه برده است،چرا که غزلیات شمس بیش از 3 هزار غزل دارد و با قطع قدیمی حمل و نقل آن دشوار بود خرمشاهی با توضیحاتی که بر روی این غزلیات نوشته است ، زمینه درک دشواری های این اثر عظیم را برای مخاطب فراهم كرده است .

سبحانی ادامه داد : غزلیات مولانا بزودی به چاپ های مجدد می رسد، چرا که خرمشاهی با سابقه معلمی که دارد ، کتاب مناسبی را برای کسانی که می خواهند غزلیات را درک کنند ، فراهم کرده است .

این مثنوی پژوه خاطر نشان کرد :ما پیش از آن با دیگر شرح های بهاء الدین خرمشاهی آشنا بودیم و شرح های وی همیشه برای ما راهگشا بوده است .

پس از آن متنی که قمر آریان برای این مراسم و براي ارج نهادن به خدمات خرمشاهی نوشته شده بود،توسط "صبا خویی "قرائت شد و در ادامه "جمشید مشایخی" با اشاره به زندگی 73 ساله اش گفت: من در تمام این ساله بی دوست یعنی بی کتاب زندگی کرده ام .

وی در ادامه در حالی که می گریست با اشاره به سخن کورش کبیر گفت : " هم بدان گونه که بر این سرزمین زنده زاده شدم، روزی تن خسته ام را در خاک خواهم کشید . "

این بازیگر برجسته سینمایی ایران که به تازگی 73 ساله شده است و این روز ها به دلیل بیماری بیشتر ترجیع می دهد که استراحت کند و کمتر به ایفاء نقش بپردازد ادامه داد : یکی دیگر از منظور های مولانا از طرح مساله از نیستان دور افتاده ام ، دور افتادن از ایران سرزمین مادری اش است .

مشایخی ادامه داد :مولانا متعلق به همه ایرانیان است،اما من به دلیل دانش اندکی که دارم کمتر از آثار وی چیزی فهمیده ام .

وی با اشاره اهمیت مولانا و حافظ یاد آور شد :این دو تن از بزرگان این مرزو بوم هستند و من نیز به این خاطر ،هم به وجودشان و هم به ایرانی بودنم، افتخار می کنم و پس از آن چند بیتی برای حاضران خواند .

پس از آن "بهاء الدین خرمشاهی" با بیانی طنز آمیز به بی سوادی برخی از افراد اشاره کرد که حتی بیتی از مولانا را به درستی نمی توانند بخوانند و در ادامه گفت : سال ها پیش مدیر انتشارات نگاه از من خواست تا شرحی بر غزلیات شمس بنویسم و من در پاسخ گفتم از عهده من خارج است .

وی تصریح کرد:این موضوع سالها مسکوت ماند، تا این که دوباره 3 سال پیش "علي رضا رئيس دانا يي" تماس گرفتند که در نهایت من تصمیم گرفتم گزیده ای از غزلیات مولانا را با شرح مختصری برایشان فراهم کنم .

این قرآن پژوه با اشاره با خدمات "کریم زمانی" در شرح مثنوی گفت : شرح نوشتن بر آثار مولانا بسیار دشوار است ،چرا که تلمیحات در اشعار او بسیار زیاد است و همین امر تعلیقات و توضیحات آثار او را دو چندان می کند .

وی افزود:خدمات دکتر "محمد استعلامی" راه بسیاری از مولانا پژوهان را هموار کرده است و نباید منکر خدمات" توفق سبحانی" باشیم .

خرمشاهی با اشاره به شیوه کار خود در شرح غزلیات شمس گفت : من مدت زمان 6 ماه با این غزلیات انس پیدا کردم و مبنای کارم را ، تصحیح توفیق سبحانی و فروزانفر قرار دادم .

وی افزود :در ایران شارحان خوبی ديگري چون دکتر استعلامی و دکتر شهیدی داریم که عمرشان درازو خدمات فرهنگي شان پر دوام باد .مولانا در جهان از جایگاه ویژه ای برخودار است که تنها کتاب شناسی او که به همت" ماندانا بهزادی" در700 صفحه منتشر شده است و هر روز نیز به برگ هایی این دفتر افزوده می شود .

مصحح غزلیات حافظ ادامه داد : دکتر عبدالحسین زرین کوب در مقاله ای شرح د اده اندکه غزلیات مولانا بسیار مفصل است، از این رو ضرورت فراهم کردن گزیده غزلیات احساس می شود .تاكنون گزيده هاي بسيار خوبي از غزليات مولانا منتشر شده است كه می توان به گزیده رضا قلی خان هدایت ، انجوی شیرازی ، قربان ولیی ، سيروس شمیسا و شفیعی کدکنی که گزیده او تا روزگار ما از بهترین ها بوده است، اشاره کرد .

وی با اشاره به گزیده غزلیات به انتخاب عبدالرکریم سروش که در قالب نرم افزار منتشر شده است ، گفت: اين گزيده نيز بسيار ارزشمند است كه در قالب كتاب منتشر نشده است و وی تنها 3 غزل از دیوان شمس را شرح کرده اند که کار ارزشمندی است .

خرمشاهی با اشاره به دشواری های کارش در انتخاب غزل ها گفت: انتخاب 400 و 500 غزل از بین 3 هزار غزل بسیار دشوار است و هر کس که دیوان مولانا را در دست می گیرد ،گرفتار جادوی سخن او می شود که از آن راه گریزی نمی یابد .

وی در پایان گفت: من در این راه وامدار تمام مولانا پژوهان پیش و هم نسل خودم هستم و در انتخاب و ویرایش کارم وسواس به خرج د اده ام . امید كه با این کار گوشه ای از چهره عظیم غزلیات شمس را بر مخاطبان بنمایانم .

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه