یک اشتباه در محاسبه رتبه ایران در مدیریت منابع آب

معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در واکنش به برخی اخبار منتشر شده مبنی بر رتبه 132 ایران در مدیریت منابع آب در بین 133 کشور جهان، تاکید کرد که این رتبه در نتیجه ارائه آمار اشتباه بوده است.

محمدتقی توکلی عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مدعی شده بود: ایران در رتبه بندی جهانی مدیریت منابع آب، از بین 133 کشور در رتبه 132 است و این موضوع نشان می دهد که تا چه اندازه به حفظ و صیانت از آب توسط مسئولان بی توجهی شده است.

در این رابطه رحیم میدانی امروز در گفت وگویی اظهار داشت: گاهی اوقات اعلام و انتشار برخی آمار و اطلاعات در کشور، منجر به ارزیابی های اشتباه و نتیجه گیری های غلط توسط مجامع، نهادها و سازمان های بین المللی می شود.

وی به ذکر نمونه ای در این زمینه پرداخت و گفت: احداث چاه های جذبی برای جمع آوری فاضلاب از قدیم در کشور باب بوده است، اما اعلام همین موضوع و بیان اینکه برخی مناطق کشور فاقد سیستم جمع آوری فاضلاب مدرن و امروزی است، یک نمره منفی از دید تحلیلگران و کارشناسان خارجی در نظر گرفته و این امتیازات در ارزیابی ها و رتبه بندی های بین المللی نیز ارائه می شود.

میدانی یادآورشد: امروز با اقداماتی همچون بازنگری سدهای کشور با دیدگاه پایداری، تادیه حقابه های زیست محیطی، تغذیه سفره های زیرزمینی، ابلاغ آب قابل برنامه ریزی به دستگاه های اجرایی، برنامه ریزی برای ارتقای بهره وری آب و غیره، اهداف توسعه پایدار پیگیری می شود که همه اینها ارتقای شاخص های ارزیابی را به دنبال خواهد داشت.

اعلام اشتباه ضریب نفوذ جمع آوری فاضلاب کشور

معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو در این زمینه گفت: رتبه اعلام شده توسط برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) در گزارش سالانه مربوط به سال 2015، فقط محدود به چند شاخص اصلی است.

به گفته هدایت فهمی، جمعیت زیرپوشش آب سالم و بهداشتی در شهرها و روستاها و همچنین جمعیت زیرپوشش دففع فاضلاب به عنوان برخی زیرشاخص های این شاخص جهانی مطرح هستند.

وی افزود: طبق آمار اعلام شده توسط وزارت نیرو، ضریب نفوذ آب شرب شهری در کشور 99.1 درصد و ضریب نفوذ آب شرب روستایی 74.4 درصد است که همین آمار در شاخص یاد شده نیز وجود دارد.

این مقام مسئول ادامه داد: آنچه رتبه 132 ایران را در مدیریت منابع آب رقم زده، اعلام اشتباه جمعیت زیرپوشش فاضلاب کشور است.

وی ادامه داد: هم اینک مطابق آمار وزارت نیرو، جمعیت زیرپوشش دفع بهداشتی فاضلاب (که شامل چاه های جذبی و سبتیک هم می شود و در بیشتر نقاط کشور به همین شیوه فاضلاب ها جمع آوری می شود) 95 درصد بوده و در مناطق روستایی حدود 90 درصد است؛ در حالی که جمعیت زیر پوشش فاضلاب مدرن در ایران در ارزیابی برای رتبه بندی، به درستی اعلام شده است.

فهمی اضافه کرد: مطابق آمار اعلام شده (که احتمال می رود سازمان حفاظت محیط زیست آن را اعلام کرده باشد)، جمعیت زیرپوشش شبکه مدرن جمع آوری فاضلاب شهری و روستایی به ترتیب 41.6 درصد و 0.36 درصد اعلام شده که بسیار ناچیز است و در جهان چنین مواردی را مبنا قرار نمی دهند.

وی تصریح کرد: به طور یقین وزارت نیرو هیچگاه چنین رقمی را اعلام نمی کند؛ رقمی که ایران را از نظر جمع آوری و دفع فاضلاب بهداشتی حتی از عقب مانده ترین کشورهای آفریقایی پایین تر نشان داده است.

معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو خاطرنشان کرد: مدل به کار رفته در ارزیابی سازمان ملل، شامل شاخص های دیگری همچون حقابه تالاب ها، آلودگی هوا، میزان مصرف آب تجدیدشونده و برداشت از ذخیره استاتیک آب های زیرزمینی نیز می شود که در این زمینه ها با ضعف های اساسی مواجه ایم.

وی به ایرنا گفت: شاخص میزان مصرف آب های تجدیدشونده کشور 0.85 است که به عنوان شرایط "فوق بحرانی" ارزیابی می شود و همین موضوع نیز در ارزیابی ذکر شده و رتبه ایران تاثیرگذار بوده است.

این مقام مسئول افزود: سالیانه بطور متوسط 6 میلیارد مترمکعب اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی کشور انجام می شود که جزو ذخایر استراتژیک محسوب می شوند.

وی افزود: شاخص پایداری آبخوان کشور نیز که حاصل تقسیم میزان تغذیه به میزان تخلیه از آبخوان است، عددی بیش از 90 درصد را نشان می دهد که بیانگر "پایداری اندک" است و البته با روند موجود، طولی نمی کشد که به منطقه "ناپایداری" وارد خواهد شد.

فهمی یادآور شد: مصارف آب در بخش های مختلف عمومی و اقتصادی کشور اتفاق می افتد و مربوط به وزارت نیرو نیست؛ به طور نمونه در سال های گذشته به دلیل افزایش جمعیت، با توسعه سطح زیرکشت اراضی کشاورزی و در نتیجه افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی مواجه بوده ایم.

وی افزود: ارائه آمار اشتباه جمع آوری و تخلیه مدرن فاضلاب به جای شیوه های معمول جمع آوری فاضلاب کشور توسط سازمان حفاظت محیط زیست، رتبه ایران در مدیریت مصرف آب را تا این حد (ما قبل آخر در بین 133 کشور) تنزل داده و انتظار می رود در سال های آینده این ایراد برطرف شده و با انجام مکاتبه های رسمی، آمارهای مربوطه از دستگاه های متولی خواسته شود.

گفتنی است طرح احیا و تعادل بخشی آب های زیرزمینی، با توجه به مصوبه شورای عالی آب اقدامات مشترک وزارتخانه های کشور، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی، صنعت، معدن و تجارت و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور را به دنبال دارد که به همراه وزارت نیرو درخصوص مدیریت مصرف آب باید پیاده شود که یکی از طرح های مهم کشور در زمینه مدیریت آبهای زیرزمینی محسوب می شود.

بر اساس این طرح، امسال به میزان 475 میلیون مترمکعب، در پنج سال به میزان 5.7 میلیارد مترمکعب و پس از 20 سال به میزان 110 میلیارد مترمکعب اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی کنترل خواهد شد.

تقویت گروه های گشت و بازرسی، تجهیز چاه های کشور به ابزار اندازه گیری و جایگزینی پساب از محورهای عملیاتی این طرح به شمار می رود.