عصر ایران- اصلاً منظورمان این نیست که برای تهیه آجیل و سایر تنقلات شب یلدا با عجله رانندگی کنیم, آخه عادتی شده برای ما, شبهایی که باید شادیها را به خانه ببریم, به علت تندروی، سرعت و سبقت بیجهت، عدم رعایت حق تقدم و ... غم را افزون میکنیم، مثال مجسم آن هم تلفات جادهای هر سالهای ما در ایام نوروز است.
حال که به یلدا نزدیک میشویم بد نیست کمی هم توصیهای یلدایی در مورد رانندگی داشته باشیم. البته در همه کشورها رسم بر این است که همواره به رگ و پی ریشههای فرهنگی دیروزشان مراجعه کرده و نکاتی را برای استفاده فرهنگی امروز خود بیابند. تقریباً همه میدانیم که یلدا بلندترین شب سال است و به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان گفته میشود. شاید بپرسید که این چه ربطی به رانندگی دارد؟
قرار شد عجله نکنیم، با مراجعه مختصری به فرهنگ مرحوم دکتر معین با معنای جالب از یلدا مواجه میشویم «این واژه سُریانی و به معنای تولد و زایش است. یعنی تولد مهر (متیرا) در شب اول زمستان که بلندترین شب سال است و ایرانیان به یُمن تولد مهر در این شب جشنی برپا میکنند.»
به نظرم حالا میتوانیم بین واژه یلدا و رانندگی ربطی را پیدا کنیم. اگر خودرو, راننده و جاده را سه راس اصلی مثلث خطر آفرین بدانیم، خودمان، یعنی همان عامل انسانی در صدر این مثلث سهم قابل توجهی را به خود اختصاص داده است.
ردیف
|
عامل
|
میزان
|
1
|
انسانی (راننده)
|
80 درصد
|
2
|
وسایل نقیله
|
8 درصد
|
3
|
راهها و جادهها
|
6 درصد
|
4
|
سایر
|
6 درصد
|
ما یعنی همان «عامل انسانی» بنا به دلایلی مثل: عدم توجه به جلو, انحراف به چپ، سرعت غیر مجاز، عدم توانایی در کنترل وسیله نقلیه و عدم رعایت حق تقدم سهم بالایی در تصادفات داریم. همچنین مردم ایران از یک سو به دلیل عدم رعایت قوانین رانندگی و از سوی دیگر به جهت بیتوجهی به اخلاق رانندگی رتبههای بالایی هم در عرصه بینالمللی تصادفات کسب کردهاند!
برای هر تغییری بالاخره باید کار را از جایی شروع کرد، البته بنا به آمار و ارقام موجود در سالهای اخیر با اینکه از یک طرف بر تعداد خودروها افزوده شده اما از طرف دیگر هم بسیاری از مردم رفتارهای خود را تغییر دادهاند و همین باعث شده که از میزان تلفات و مصدومین جادهای کاسته شود، اما به این مقدار نباید قناعت کرد اگر معنای واژهای یلدا را مبنای کار خودمان در رانندگی قرار دهیم دو اتفاق مثبت رخ خواهد کرد:
• اول اینکه با خودمان قراری بگذاریم و از شب یلدا تصمیم بگیریم که فرهنگ نوینی را در رفتار رانندگی خود متولد نماییم.
• دوم اینکه این تولد را چونان مهر گرامی داریم و تصمیم بگیریم که از فردا مهرمانانه رانندگی کنیم
بنابراین یلدایی برانیم، یعنی اینکه همه ما تصمیم مهمی بگیریم و فراتر از «رعایت قوانین رانندگی» «اخلاق رانندگی» را سر لوحه رفتار رانندگی خود قرار دهیم.
میترا مهرپرست
*کارشناس اقتصاد اجتماعی