جایگاه گردشگری مناطق آزاد در شرایط نامساعد اقتصادی

 ایرج شرف‌زاده

سفر و گردشگری به مفهوم واقعی شناخت جهان پیرامون، در گذشته ‌های دور، به نوعی به منظور تقویت جهان بینی و دست یابی به نا شناخته ها و ارضاء حس کنجکاوی صورت می‌گرفته است.

اما گردشگری به مفهوم امروزین آن واژه‌ای جدید در ادبیات اجتماعی و شاخه ای نوین در مباحث اقتصادی است، بعد از انقلاب صنعتی و تخصصی شدن مشاغل و به تبع آن افزایش دستمزدها و همچنین رشد خدمات بواسطه افزایش شهرنشینی، رفاه مردم طبقات متوسط و پایین جامعه افزایش یافت و سفر کردن به منظور تفریح و سیاحت که مختص قشر محدود و خاصی از مردم بود به سایر طبقات اجتماعی تسری یابد .

از طرفی توسعه حمل و نقل که یکی از ملزومات اصلی گردشگری است با ورود هواپیماهای بزرگ مسافربری عرصه تازه و وسیع تری را برای گردشگری بین المللی گشود و هزینه های سفر خارجی را برای بسیاری از مردم اقتصادی تر کرد.

رقابت مقاصد گردشگری با یکدیگر به منظور جذب هر چه بیشتر گردشگران سبب شد تا تنوع خدمات به منظور ایجاد جذابیت های بیشتر مقصد روز به روز افزایش یابد و تقسیم بندی های گوناگون برای هدایت و کسب رضایت سلیقه های مختلف گردشگران ایجاد شود.

امروز دیگر تنها آثار فرهنگی یا طبیعت گردی برای جذب گردشگران کافی نیست , لذا مقاصد گردشگری باید خدمات مورد نیاز بازدیدکنندگان را به منظور حفظ جایگاه خود و توانایی رقابت با دیگر مقاصد گردشگری به نحو مطلوبی عرضه نمایند.

ایجاد یک سیستم توسعه یافته حمل و نقل , زیرساخت های شهری مناسب , نظام بانکی , مالی و بیمه ای نوین, مراکز اقامتی و پذیرایی در حد استانداردهای روزدنیا و خدمات اینترنتی شاید دیگر کمترین انتظار گردشگران و مسافرانی باشد که مقصدی را برای گذران اوقات فراغت و تعطیلات انتخاب می کنند.

بی شک ذخایر و منابع زیرزمینی مانند نفت و گاز پایان خواهد یافت و کشورهایی که این منابع بخشی از درآمدهای آنان را تامین می کنند مجبور خواهند بود تا برای کسب درآمد بیشتر، به صنایع اشتغال‌زا و پُرمنفعت روی آورند.

در این میان، صنعت گردشگری، سومین فعالیت اقتصادی پیشرو و در حال توسعه است که پس از صنعت نفت و خودروسازی، برای بسیاری از کشورهای جهان منافع اقتصادی و درآمد سرشاری داشته است ، حتی کشورهایی که از زیرساخت های اقتصادی و تولیدات بی بهره بوده اند نیز توانستند به مدد اقتصاد گردشگر محور , وضعیت خود را سرو سامان بدهند.

شاید مهم ترین مزیت این صنعت این باشد که ایجاد یک فرصت شغلی در گردشگری در مقایسه با دیگر صنایع، نیاز به سرمایه کمتری دارد. وجود حلقه‌های متعدد خصوصی و عمومی در گستره بخش گردشگری از جمله حمل‌ونقل، مهمان‌پذیرها و رستوران‌ها دامنه وسیعی از کارکنان این بخش ها را در بر می گیرد , به طوریکه بر اساس برآوردها از هر 10 کارمند و کارگر در سطح جهان، یک نفر در این صنعت مشغول به کار است.

توسعه این صنعت علاوه بر درآمدزایی رهآورد دیگری همانند ایجاد زیرساخت‌های مختلف، نظیر گسترش جاده و توسعه شبکه حمل‌ونقل و سایر تاسیسات شهری و رفاهی را به دنبال دارد که ضمن تاثیر مثبت بر رشد اقتصادی منطقه , کیفیت زندگی سکنه بومی را نیزارتقاء می دهد.

از سوی دیگر رشد و شکوفایی گردشگری، زمینه افزایش اطلاعات و آگاهی اجتماعی ساکنان مقصد گردشگری ، حفظ محیط زیست و میراث طبیعی و فرهنگی و پویایی روابط بین الملل را در پی دارد که در بحث توسعه پایدار از عوامل تاثیر گذار هستند.

گردشگری همچنین می‌تواند به افزایش تولید ناخالص داخلی کمک کند. اگرچه شغل‌هایی که گردشگری ایجاد می‌کند معمولاً پاره وقت و فصلی هستند، ولی گردشگری در چند سطح اشتغال‌زایی می‌کند.

به‌علاوه، گردشگری می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری (به طور اعم از شرکت‌های خارجی) و بهبود اثرات تکاثری درآمد نیز کمک کند.

همانطور که می دانیم وجود آثار تاریخی و میراث غنی فرهنگی و جاذبه‌های طبیعی به تنهایی ورود گردشگران خارجی را به کشور تضمین نمی کند , قطعا مؤلفه‌هایی چون امنیت، ارایه خدمات بهینه، تبلیغات مثبت و گسترده، پایین بودن قیمت‌های خدمات مسافربری و همچنین تسریع در صدور روادید , لازم و بسیار ضروری است.

امروز آشنایی با ضعف های آشکار و پنهان کشور , می تواند گام های ما را در مسیر جهانی شدن محکم تر و پایدارتر ساخته و کشور را به جایگاهی شایسته در گردشگری جهانی و بهره مندی از بازار سرشار از منفعت گردشگری رهنمون سازد.

از آنجا که توسعه صنعت گردشگری در کشور و افزایش ورود جهانگردان خارجی به کشورمان، علاوه بر رشد اقتصادی، می تواند در گشایش مسایل سیاسی ناشی از ضعف تعامل با دنیای خارج نیز یاری برساند . آموزش شهروندان و ایجاد تعامل مشترک مسؤولان و مردم و افزایش فرهنگ توریست‌پذیری هم زمان با بهره مند ساختن جامعه میزبان از مزایای ورود گردشگران , در تغییر نگرش میزبان و میهمان تاثیر مثبتی گذاشته و می تواند نگاه بین المللی به کشور را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

مناطق آزاد کشور که در مسیر هدف گذاری گزینه ای برای گردشگری اطلاق می شوند می توانند و این آمادگی را دارند تا در شرایط امروز کشور , نخستین گام ها را در توسعه صنعت توریسم خارجی برداشته و دروازه ورودی جهانگردان به ایران شوند.

در این میان جزیره کیش بدلیل برخورداری از قوانین و مقررات چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری و صنعتی شرایط سهل تری را جهت پذیرش اتباع بیگانه دارد.

این ظرفیت و قابلیت نیز در کیش وجود دارد تا با استفاده از امکانات و تسهیلات فراهم شده , میزبانی خود را در حد بسیاری از استانداردهای جهانی به رخ گردشگران بکشاند.

قطعا با اجرای طرح های عمرانی پیش رو شامل تاسیسات شهری و افزایش حمل و نقل دریایی و هوایی و تکمیل فضاهای اقامتی , پذیرایی و تفریحی , این منطقه به یکی از مقاصد مهم گردشگری منطقه تبدیل خواهد شد .

از آنجا که کشور در شرایط حساس اقتصادی قرار دارد و کماکان صادرات نفت و به تبع آن برخی محدودیت های اقتصادی به جمهوری اسلامی ایران تحمیل شده است به نظر می رسد حداقل برای مناطق آزادی مثل کیش گسترش فعالیت های گردشگری و جذب مسافران با افزایش مبادی سفر به این منطقه آزاد و بالا بردن جذابیت های توریستی برای مسافران خارجی بتواند در توسعه پایدار این منطقه و مناطق آزاد دیگر مفید باشد .

این می تواند بخشی از اقتصاد بدون نفت باشد که سران کشور و نخبگان سیاسی همواره بدنبال آن بوده اند تا ضمن تقویت اقتصاد به توسعه فرایند ایجاد بنگاه های تولید درآمد زود بازده و همچنین ایجاد اشتغال فراوان و ساختارهای شهری مورد نیاز نیز کمک کند.

تماشاخانه

لحظه هدف قرار گرفتن آنچه گفته می‌شود ریزپرنده بوده، در آسمان اصفهان (فیلم)

همه چیز درباره کشفیات مرموز باستان‌شناسی در اصفهان / از کشف یک کوره اعجاب‌انگیز تاریخی تا لوله‌های عظیم آب و فاضلاب ۱۰۰۰ ساله و یک سازه عجیب مسقف احتمالا متعلق به یهودیان (فیلم)

فیلم های دیگر