ما و کشمیر؛ تأملی بر ضلع ایدئولوژی گرایی در سیاست خارجی

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- اقدام دولت هند در لغو خودمختاری منطقه مسلمان نشین «کشمیر» موجب بروز تنش و نگرانی هایی شده است.

جامو و کشمیر موضوع مورد مناقشۀ هند و پاکستان در دهه های گذشته بوده و گاه این تنش به جنگ انجامیده و همواره سبب شده روابط دو کشور ملتهب باشد.

                                                   دره رؤیایی در کشمیر

اصل 370 قانون اساسی هند به کشمیر نوعی خودمختاری داده تا هم از سودای جداسری بیفتند و هم بهانه ای برای تنش نباشد. هر چند برخی معتقدند دولت هند به کشمیری ها امتیازاتی داده بود و خودمختاری به مفهوم مصطلح به حساب نمی آمد.

با این حال همین را هم «نارندرا موندی» نخست وزیر کنونی هند و رهبر حزب ملی گرای هندوی «بهاراتیا جاناتا» یا «بی جی پی» بر نتافته و برچیده و به سوی مسیری گام بر می دارد که فضا را در هند بر غیر هندوها تنگ می کند. در این نگاه هند تنها از آن «هندوها» و «هندوستان» است و جایی برای مسلمانان نیست.

در این گفتار اما نمی خواهم به این مناقشه تاریخی بپردازم که از زوایای مختلف قابل بررسی است و در مطالب دیگر اشاره خواهد شد.

انگیزه این نوشتار بحثی دیگر و معطوف به داخل است.

در تمام سال های گذشته همواره از زبان منتقدان شنیده ایم که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر سه پایه استوار است: ایدیولوژی گرایی، آمریکا ستیزی و فلسطین محوری.

هیچ اتفاقی اما پایۀ «فلسطین محوری» را سُست نکرده و ایران هیچ گاه پشت فلسطین را خالی نکرده و به مذهب فلسطینی ها کار نداشته است. چندان که حماس ( حرکت مقاومت اسلامی) و جهاد اسلامی شیعه مذهب نیستند.

آمریکا ستیزی نیز رنگ نباخته ودر اکثر قریب به اتفاق موارد موضع ما عکس مواضع آمریکا بوده است و تنها در موارد معدودی مانند صدام حسین و طالبان، ایران عکس مواضع آمریکا را اتخاذ نکرده است.

نکته جالب اما «ایدیولوژی گرایی» است. چرا که بر پایه «ایدیولوژی گرایی» در مناقشات خارجی باید ببینیم کدام طرف مسلمان است و کدام طرف غیر مسلمان و طبعا جانب مسلمانان را بگیریم. اما در عمل منفعت بینی و مصلحت سنجی می چربد.

کما این که در ماجرای چچن به صرف این که آنان مسلمان اند هواداری نمی کنیم و علیه روسیه موضع نمی گیریم. یا در بحران قره باغ میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر اساس ایدیولوژی گرایی، ایران باید جانب مسلمانان را می گرفت نه ارمنی های غیر مسلمان را اما در عمل به ارمنستان نزدیک تریم تا جمهوری آذربایجان. هر چند رابطه خوبی با این کشور هم داریم.

حالا داستان کشمیر است. اگر ایدیولوژی گرایی می چربید ایران باید سفت و محکم طرف کشمیر می ایستاد که به لحاظ فرهنگی و زبانی هم اشتراکاتی داریم.

در خبرها اما می شنویم مقامات ایران طرفین را به خویشتن داری دعوت می کنند و مقامات ایران با هر دو طرف در تماس هستند.

بر این اساس می توان گفت سیاست خارجی ایران کاملا ایدیولوژی گرا نیست چرا که اگر چنین بود در مناقشه چچنی ها با روس ها جانب چچنی ها را می گرفت و در ماجرای قره باغ این قدر به ارمنستان نزدیک نبودیم و در بحث کشمیر هم تنها به دین و مذهب مردمان ساکن شمال غربی هند توجه داشتیم که غالبا مسلمان اند نه به روابط مان با هند و منافع مان خاصه در این وضعیت تحریمی.

هر چند دلیل دیگری هم درباره احتیاط ایران در قبال ماجرای کشمیر وجود دارد و آن همانا بحث «خودمختاری» است که باز مجال دیگری می طلبد.

تماشاخانه

راننده از ترس پلنگ فرار کرده رفته تو ماشین / درخواست کمک گرفتنش خیلی جالبه (فیلم)

رازهای جالبی از تایتانیک که شاید هرگز درباره‌اش نشنیده باشید (فیلم)

فیلم های دیگر