کرونا و اینفوگرافیک‌های درست آموزشی (+فیلم و عکس)

اینفوگرافیک، مهم‌ترین و سریع‌ترین راه اطلاع‌رسانی به عموم مردم است. با نگاهی به اینفوگرافیک‌های ایران متوجه می‌شویم که در این کار ضعیف عمل شده است.

دانلود

فیلم اصلی

عصر ایران؛ علی اسماعیل‌زاده - شیوع ویروس کرونا چند وقتی است مردم سراسر کشور را به شدت نگران کرده است؛ هرچند که وقوع چنین پدیده‌هایی اجتناب‌ناپذیرند. اطلاعات درست و نادرست از آثار کشنده و مخرب ویروس و نحوه مواجهه مردم با این پدیده و انتشار شایعاتی از قبیل تهیه و مصرف شربت کرونایی، غذاهای کرونایی و خوردن و یا نخوردن مواد خوراکی خاص هم به نگرانی‌های بیشتر مردم در سراسر کشور دامن زده است. در این میان حوزه‌های ‌مختلف و متولی مانند وزارت بهداشت، صداوسیما، شهرداری‌ها، هلال‌احمر، مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها اقدام به اطلاع‌رسانی‌های آموزشی گوناگون و وسیعی را در تهیه تیزر و کلیپ، خبر، گزارش، مصاحبه و اینفوگرافیک‌ها انجام داده‌اند که بسیار ارزشمند و حائز اهمیت است.
در این بین اینفوگرافیک‌ها با توجه به ماهیت گرافیگی و جذاب‌شان بازخورد بیشتری در نشر و بازنشر را در بین دیگر محتواهای تولید شده در فضای مجازی داشته‌اند. مزیت اینفوگرافیک در ارائه اطلاعات، ساده‌سازی و فهم اطلاعات پیچیده و جذاب نمودن ارائه اطلاعات است. از اینفوگرافیک برای رسیدن به مقاصد گوناگونی همچون اطلاع‌رسانی، افزایش سرعت انتقال اطلاعات، آموزش، قرار دادن حجم وسیعی از اطلاعات در فضایی کم، راهنماهای کاربردی، نتایج یک تحقیق علمی و یا نظرسنجی، جلب‌توجه بینندگان به یک موضوع، نقشه‌ها و مسیریابی، مجتمع نمودن چند نوع اطلاعات در یک تصویر و ده‌ها مورد دیگر به کار می‌رود.
آن چیزی که در اینفوگرافی‌ها یا به تعبیر فرهنگستان زبان و ادب فارسی «اطلاع نگاشت‌ها» به عنوان یک بستر اطلاع‌رسانی کوتاه مطرح می‌شود، مختصر و موثر بودن‌شان در ارائه اطلاعات است. به نظر می‌رسد با توجه به اینکه در فضاهای مجازی پزشکان و متخصصان حوزه بهداشت و روابط عمومی‌ها متولی به شکلی مستمر در حال تولید محتوا و ارائه آموزش‌های پیشگیری در فضای مجازی هستند و سعی می‌کنند تا به این شیوه استرس مردم را کنترل و نگرانی‌ها را کاهش دهند. اما در تولید محتوای اینفوگرافیک‌های داخلی مشاهد می‌شود که استانداردهای لازم در این زمینه رعایت نمی‌شود به‌طوری‌که ارائه مطالب زیاد و بعضاً غیرمرتبط باعث می‌شود خواننده از خوانش آن صرف‌نظر کند یا به‌هم‌ریختگی و عدم تناسب عناصر تصویری باعث سردرگمی مخاطب شود. برای همین از هر شخصی در خصوص نوع پیشگیری از کرونا ویروس سوال شود، جواب‌ها متنوع و گسسته است. نقش حوزه‌های ارتباطی علی‌الخصوص روابط‌عمومی‌ها و رسانه‌های همکار در این زمینه برای اطلاع‌رسانی صحیح، کامل و مختصر بسیار حیاتی است کما اینکه آگاهی مردم و حساسیت مردم نسبت به این موضوع نتیجه زحمات و تلاش روابط‌عمومی‌ها، رسانه‌ها و پزشکان در مهار و شکست ویروس کرونا در کشور بوده است.
از آنجا که فضای مجازی در تولید محتوا و انتشار آن در کشور جایگاه نخست را داراست، رعایت نکات ظریفی در تولید اینفوگرافیک‌های آموزشی سلامت در مواقع ضروری برای آگاه‌سازی در فضای حاکم بر جامعه می‌تواند جریان اطلاعاتی را به شکل متناسبی هدایت کند. حتی انسجام در این نوع اطلاع‌رسانی‌ها می‌تواند بروز شایعه را کاهش و موجب افزایش اعتماد مردم به رسانه‌ها و روابط‌عمومی‌ها شود. لذا حداقل بایستی اطلاعات گرافیگی بر اساس تولید و نشر در فضای مجازی طراحی و ارائه شود. بارها دیده شده محتواهای منتشر شده در فضای مجازی بر اساس تبلیغات محیطی و بیرونی طراحی و بازنشر شده که تفاوت در قالب فضاهای اشاعه‌دهنده باعث شده مخاطب استقبال چندانی از مطالب نداشته باشد. جنس محتوا و حتی قالب طراحی بایستی مختص فضای مجازی ارائه شود.
فرض کنید اگر که قرار بود اطلاعات آموزشی ویروس کرونا با اطلاعات و حجم محتوا در قالب خشک و متن بیان شوند، آیا در آن صورت می‌توانست حجم دربرگیری را در بین مخاطبان به وجود آورد؟
در مقایسه با اینفوگرافیک‌های تولید شده در کشورهای مبتلا به ویروس کرونا مانند چین، ژاپن، کره جنوبی و ایتالیا و سایر کشورها با ایران بهتر می‌شود به این نتیجه رسید که کماکان در نحوه ارائه محتوای رسانه‌ای به هر شکلش افراط و تفریط می‌شود. به‌طوری‌که محتوا را به صورت هجمه‌ای از اطلاعات «هر آنچه که نیاز است و نیست» یک‌جا به مخاطب عرضه می‌شود. یکی از تکنیک‌های اینفوگرافیک پردازش و دسته‌بندی اطلاعات است به‌طوری‌که موضوعات مطرح شده طی یک فرایند داستان‌وار و دنباله‌دار بیان شوند. علی‌رغم زحمات کشیده شده در ارائه اطلاعات تصویری در بیشتر اینفوگرافیک‌های تولید شده در خصوص پیشگیری از ابتلا به کرونا در ایران، شاهد انباشت اطلاعات و فراوانی محتوا بدون پردازش و خلاصه‌وار بودن و عدم پیوستگی را شاهد هستیم که حتی مخاطبی که به این دسته اطلاعات آموزشی نیاز مبرم دارد هم نمی‌تواند از اطلاعات ارائه شده بهره کافی را ببرد در نتیجه از خواندن و نشر آن هم صرف‌نظر می‌کند.

در نمونه اینفوگرافی بالا که توسط یکی از حوزه‌های متولی پیشگیری از ویروس کرونا تهیه شده ملاحظه می‌کنید، انباشت اطلاعات و عدم خلاصه‌نویسی و عدم استفاده از جذابیت‌های بصری که لازمه اینفوگرافیک است، رعایت نشده. همین موضوع باعث می‌شود مخاطبین میلیونی در صفحات تلفن همراه خود به سادگی و سهولت نتوانند از مطالب آموزشی ارائه شده به‌درستی استفاده کنند. در ضمن زیبایی المان‌ها و رنگ‌های به‌کار رفته هم در تمایل مخاطب به پیگیری مطالب حائز اهمیت است.

در تصویر پایین علاوه بر استفاده از علائم تصویری و مطالب کوتاه مختصر، مطالب آموزشی با علائم تصویری متناسب به مخاطب ارائه شده است.

با وجود تلخی‌های شیوع این بیماری در کشور و ابتلای هموطنان عزیزمان در نقاط مختلف کشور و تلاش شبانه‌روزی پزشکان در ارائه خدمات به مبتلایان، تهدید ویروس کرونا می‌تواند فرصت مناسبی برای روابط‌عمومی‌ها و سازمان‌های متولی برای نیازسنجی در زمینه تولیدات محتوای آموزشی با شیوه‌های جدیدی اطلاع‌رسانی مانند اینفوگرافیک‌ها باشد. حتی می‌شود اطلاعات را به گونه‌ای تنظیم و ارائه کرد که آرامش و کنترل استرس که یکی از لازمه‌ها مقابله با ویروس کروناست در بین محتوای آموزشی به خواننده منتقل شود.
از آنجا که روابط‌عمومی‌ها و رسانه‌ها می‌توانند حلقه وصل تعیین‌کننده‌ای بین اطلاعات سازمانی و مردم باشند. ساده‌سازی مطالب پیچیده و ارائه بهتر و یکسان محتوا به بالا بردن روحیه اجتماعی جامعه کمک شایانی خواهد کرد. آموزش‌های هدفمند به عنوان یک رسانه اجتماعی در راستای مسئولیت‌های اجتماعی روابط‌عمومی‌ها و عموم رسانه‌ها در شرایطی که جامعه به همبستگی و انسجام و دریافت اطلاعات دقیق و صحیح را دارد می‌تواند حوزه‌های مختلف ارتباطی را در مواجه با بحران‌های مانند ویروس کرونا در ارتباط با مردم محک جدی بزند.