۰۹ فروردين ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۴:۰۳
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۷۶۰۱۹۷
تعداد نظرات: ۲۶ نظر
تاریخ انتشار: ۱۶:۴۳ - ۲۱-۰۹-۱۳۹۹
کد ۷۶۰۱۹۷
انتشار: ۱۶:۴۳ - ۲۱-۰۹-۱۳۹۹
تأکید افراطی بر مفهوم «امت» در دهه های اخیر موجب بی توجهی به «چیستی ایران» شده است. به مفهوم ایران بازگردیم.

  عصر ایران؛ مهرداد خدیر- رییس جمهوری ترکیه در مراسم «رژه پیروزی» در باکو بیتی از ترانۀ «آراز- آراز» یا همان «ارس – ارس» را خوانده که چون نزد پان‌ترکیست‌های ایرانی به مثابه کد رمز جدایی شناخته می‌شود، حساسیت‌های فراوان برانگیخته است. 

روشن نیست آقای رجب طیب اردوغان به عمد آن را خوانده یا می‌خواسته سخنانی احساسی بیان کند اما هم‌زمانی آن مراسم و این سخنان با سالروز خروج نیروهای شوروی از آذربایجان ایران (21 آذر) سؤال برانگیز است.

آقای اردوغان! دست را به بدن‌ می‌چسبانند نه بدن را به دست

حق مطلب را البته وزیر خارجۀ ایران در توییت خود و در چند جمله ادا کرده اما چند نکته هم فارغ از احساسات ناسیونالیستی می توان اضافه کرد.

جواد ظریف نوشته است: «به اردوغان نگفته بودند شعری که به غلط در باکو خواند مربوط به جدایی قهری مناطق شمالی ارس از سرزمین مادری‌شان ایران است!

ایا او نفهمید که علیه حاکمیت جمهوری آذربایجان سخن گفته است؟ هیچ کس نمی‌تواند دربارۀ آذربایجان عزیز ما صحبت کند.»

در تمام سال‌های فعالیت روزنامه‌نگاری‌ام این شاید نخستین بار باشد که در نقد اردوغان می‌نویسم. چرا که همواره احساس کرده‌ام به منافع ترکیه می‌اندیشد و هویت آن را می‌شناسد و احیا کرده و اگرچه گاه به سرکوب جامعه مدنی پرداخته اما در قیاس با دولت‌های نظامی و حتی سکولارهای مدعی دموکراسی عملکرد قابل قبول‌تری داشته است.

در این فقره اما داستان متفاوت است. نه آن که چون پان‌ایرانیست‌ها بیندیشم و خدای ناکرده ترک‌ستیز باشم که بهترین دوستان ما آذری یا ترک‌اند و مگر انقلاب مشروطه وام‌دار خیزش آذربایجان نبود؟

جدای این شعارها چند نکته را می توان یادآور شد:

1. اگر دستی از بدن جدا شود آن دست را به بدن پیوند می‌زنند نه بدن را به دست. آقای اردوغان بگوید ایران، بدن است یا دست؟ از ایران به عنوان یک سرزمین سخن می‌گوییم با 5 هزار سال قدمت و تاریخ و صحبت از یک دولت و حکومت نیست که برخی بپسندند یا نه.

2. چرا در سال‌های اول فروپاشی اتحاد شوروی شوق پیوستن آن طرف به این سو وجود داشت و حتی بعضی‌ها داستان ساخته بودند که جدایی 17 شهر قفقاز 99 ساله است و آنچه در دوران فتحعلی شاه قاجار رفته باید بازگردد که البته با واقعیت مطابقت نداشت. آن آرزو کجا و این همزبانی برخی در داخل با نغمه های جدایی خواهانه کجا؟ چه اتفاقی در این سال‌ها رخ داده است جز این که عرصه را مدام تنگ‌تر و تنگ‌تر و افق آینده را تاریک کرده‌ایم و تحریم‌ها و انزوا به دیگران اجازۀ گستاخی داده است؟

3. شیفته یا مرید دکتر سید جواد طباطبایی نیستم اما این سخن او درست است که تأکید افراطی بر مفهوم «امت» در دهه‌های اخیر موجب بی‌توجهی به «چیستی ایران» شده است.

به گفتۀ او بر خلاف تاریخ اروپا که مفهوم ملت، مدرن است و در گذار از دولت‌های مسیحی و در قرارداد «وستفالیا» این مفهوم شکل گرفت، قدمت آن در ایران به کشور- ملت به درازای تاریخ می‌رسد.

از این رو جا دارد به مفهوم ایران بازگردیم. حاصل غفلت از ایران و ترجیح مفاهیم دیگر همین شده که کشورهایی چون عربستان سعودی و ترکیه نه تنها نزدیک تر نشده که گستاخ تر شده اند.

4. پاسخ این پرسش را هم باید یافت که چرا احساس تعلق همۀ ایرانیان به ایران در زمانی که «ممالک محروسۀ ایران» خوانده می‌شد بیشتر بود تا وقتی که رضاشاه سیاست تمرکزگرایی افراطی را در پیش گرفت و تمرکز را روی دیگر سکۀ تجدد و تمدن تصور کرد؟ و چرا پس از پیروزی انقلابی که همۀ سیاست های رضاشاهی را محکوم می داند دست از این تمرکزگرایی افراطی برداشته نمی‌شود تا نسل بی خبر از تاریخ نومید از مرکز به بیرون نظر دوزد؟

5. تأکید بر ایران به مفهوم ظرف بزرگ و کلی نباید به بهای نفی هویت اقوام مختلف باشد و از این رو قصد رواج اندیشۀ «ایرانشهر» طباطبایی را ندارم. بلکه باید بر «ایران برای همۀ ایرانیان» دوباره اصرار ورزید. تقسیم مردم به درجات و طبقات مختلف یک جامعۀ نامتقارن می سازد و روابط بین ایرانیان را مختل می کند.

6. ایرانیان مسلمان بوده اند اما هیچ گاه و خاصه از صفویه به این سو ذیل خلافت اسلامی نبوده است. امت‌گرایی افراطی ما را از این پیشینۀ تاریخی غافل کرد و پنداشتیم می‌توانیم رؤیای جهان اسلام را تحقق بخشیم. حال آن که 8 سال درگیر جنگ با یکی از همین کشورهای اسلامی بودیم و حالا هم گرفتار نقشه‌های شوم کشور اسلامی دیگر – عربستان‌سعودی- شده ایم با تشویق آمریکا به تشدید تحریم ها و البته آرزوهای ترکیه علیه تمامیت ارضی ایران.

هر چند ایران، بیرون از جهان اسلام نیست اما حل و هضم شده در این مفهوم هم نیست. هویت مستقل خود را دارد و شعار «ام القرا» نباید ما را از این واقعیت غافل کند. شاید بهترین تعبیر همان «درون برون» طباطبایی باشد.

7. بخشی از گستاخی آقای اردوغان به خاطر قلدری ترامپ و انزوای ایران در پی خروج آمریکا از برجام است. بازگشت آمریکا به برجام و از سرگیری مذاکرات می تواند توازن را به منطقه بازگرداند و «خود سلطان عثمانی پندار» منطقه را هم بر سر جای خود بنشاند. خاصه این که می دانیم جو بایدن میانه ای با اردوغان ندارد و نمی خواهد او دست بالا را داشته باشد.

8. اگر قرار بر احیای نوعثمانی‌گری باشد ما هم باید عظمت دورۀ صفویه را به نسل جوان گوشزد کنیم و با پوزش از دکتر شریعتی که به تخطئه تشیع صفوی در مقابل تشیع علوی می پرداخت اصل ایده را که آمیزش اسلام و ایران برای تفکیک از بیرون این سرزمین بود رواج دهیم و البته به سنی های ایران بیشتر بها دهیم. هر حرکتی که سنی ها و عرب های شیعه ایران را از مادر خود جدا کند ضد ملی است و این شدنی نیست جز با بازگشت به مفهوم ایران و احقاق حقوق همه و مشارکت دادن آنان در تصمیمات و کاستن از تمرکز گرایی افراطی رضاخانی.

9. این سخن دکتر جلایی‌پور هم قابل تأمل است که در ایران قوم فارس وجود ندارد. فارسی زبان ها شامل کثیری از جمعیت ها مثل بوشهری ها، بلوچ ها، سیستانی ها، کرمانی ها، اصفهانی ها و آذری ها  هم می‌شوند نه آن که یک قوم باشند. پس در دام گزارۀ تقابل قوم ترک و فارس هم نباید افتاد و از شوونیسم افراطی باید فاصله گرفت.

10. سیاست‌مداران ما واقعیت‌ها رابشناسند و بعضا از توهم بیرون بیایند. کشورها در دنیای امروز مثل باشگاه های یک لیگ در رقابت اند و هر یک باید بازی خود را داشته باشد. وقت شعارهای دهن پر کن و انکار ایران سپری شده و خسارات آن را دیده ایم.

هیچ ظرفی گنجایش «ایران» را ندارد و خوش بختانه طی همین یک روز صداهای واحدی از جریان های مختلف فکری شنیده می شود. ایران متعلق به همۀ ایرانیان است و ناخرسندی از سیاست ها و تصمیمات و انزوا طلبی شعارگونه نباید ذره ای از علاقۀ ما به این سرزمین کم کند که به شکل معجزه‌آسایی خصوصا پس از جنگ جهانگیر اول و دوم و در پی انقلاب و جنگ و اتفاقات اخیر در منطقه یک‌پارچه مانده است و می‌ماند.

شاهرخ مسکوب می‌گوید: ایرانی بودن مصایب زیادی دارد اما سخن گفتن به زبان فارسی به آن می‌ارزد. پس این زبان شیرین را نیز نه در رقابت داخلی که به عنوان شناسه و هویت قدر بدانیم.

-----------------------------------

بیشتر بخوانید:

*حضور اردوغان در رژه پیروزی آذربایجان در باکو (+عکس)

 

 

 

 

ارسال به دوستان
انتشار یافته: ۲۶
در انتظار بررسی: ۳۹۲
غیر قابل انتشار: ۰
رضا
Turkey
۱۹:۵۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
21
120
جناب خدیر خوب نوشتی اما سعی کنید خود نیز به این دام نیفتید. ایران برای همه ایرانی است که اتفاقا اکثریت آنان را فارس و تُرکها تشکیل میدهند. باید واقعا به همه احترام بگذاریم. در این صورت است که کسی امکان دخالت نخواهد داشت.
ali
Iran (Islamic Republic of)
۱۹:۵۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
128
110
سلام
، بند چهارم را خوب آمده ای ولی آن بند آخری که از شاهرخ مسکوب نوشته ای کاملا مشکل همانجاست ، ما زبان و فرهنگ خود را پایینتر و کمتر از زبان و فرهنگ قوم فارس نمی دانیم و صفویه یک حکومت ترک بود نه فارس چنانکه قلمرو صفویه غالب شود آن وقت زبان رسمی کشور نیز باید ترکی شود . در جایی نوشته ای آذری ها هم مثل کرمانی ها قومی از فارس اند ، چه ابلهانه گر چه خیلی از کرمانی ها ترک و از ایل افشارند عصر ایران اگر عرضه داری در نظرات نمایش بده
مریم
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۰۲ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
46
180
چی بر سر کشور بزرگی مثل ایران آوردید که هر کی به خودش اجازه میده به همین راحتی به خاک ما حتی زبانی دست درازی کنه!! بخاطر همین بی تفاوتی ها و بی غیرتی های این مسئولینه که به اینجا رسیدیم!
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۱۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
55
70
فوق العاده بود. قدردانی و سپاس فراوان.
مهدی
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۱۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
49
110
جناب اردوغان لطف کنید تاریخ معاصر ایران و عثمانی را مطالعه کن سرزمین ایران را بررسی کنید قبل از حکومت قاجار دارای چه حد و مرزی بوده است
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۲۲ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
32
45
حالم بهم میخورد تز این نوع تفاسیر ،2+2=5
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۴۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
24
129
به جای این خزلیات به خواسته های فعالان مدنی گوش بدین چون وقتی این صدا ها رو خواهید شنید که دیگه دیر شده
مجتبی دهقانی زاده
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۵۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
105
58
خاک بر سرتان با تحلیلتان
ما این انزوا را از دیپلماسی دولت شما و امثال شماها داریم.
هر بدبختی در کشور رهاورد شما و دولت شماست.
بد به حال ما که به خاطر بزدلی و ترس شما باید چنین خفت بکشیم.
امیدوارم که هدایت شوید وگرنه از خدا می خواهم به بدترین عذابها دچار شوید.
آذربایجان
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۵۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
134
137
حق و حقوق ملت آذربایجان را بدهید. ایران مساوی فارس نیست.
لوكس
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۰۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
90
172
اردوغان يه تو دهني حسابي نياز داره
ناشناس
Germany
۲۱:۰۴ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
28
19
خسته نباشی دلاور
محمد
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۱۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
92
100
وقتشه توروابط باترکیه تجدید نظر اساسی بشه
یوسف اکبری از همدان
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۳۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
69
141
شعار قشنگ می دهید شما حتی جسارت اجرای اصل ۱۱۵ قانون اساسی خودمان را هم ندارید من بعنوان یک ایرانی تورک خواهان احیای هویت و زبان خودم هستم شما هنوز الفبای با هم بودن را هم نمی دانید باهم بودن یعنی احترام به هم شما حتی نام زبان ما را هم جعل می کنید و ما را آذری می نامید با اسم واقعی خودم نظر نوشتم تا بدانید هیچ تریی ندارم
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۴۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
59
89
فکر میکنم گوش مالی شاه عباس یادشون رفته وباز نمی دونند شاه عباس اذری بود
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۵۴ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
15
100
اینم از برگشت اعتبار پاسپورت ایرانی!!!!! همه چیز ملت را حراج کردند حتی عزت و اقتدار و اعتبار کشور برای همسایگان را!!! شما بلدید شما خدای سیاست اید شما ....
محمد طرفی - اهواز
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۵۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
63
96
مگر کسی کور باشه تا چشم داشت اردوغان و نئوعثمانی به ایران عزیز رو نبینه.... ان شاءالله کسانی که چشم به خاک ایران عزیز دارند رو نابود خواهیم کرد ، سرنوشت اندک تجزیه طلب ها ، همان سرنوشت پان عرب هاست و سرنوشت صدام-2 هم مثل صدام حسین هست که از چاه فاضلاب بیرونش کشیدن و اعدامش کردند!
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۰۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
78
118
هيچكس نميتواند نه تنها آذربايجان عزيز بلكه يك وجب از خاك فرزندان كوروش را بگيرد...

اگر سربسر تن به كشتن دهيم
از آن به كه كشور به دشمن دهيم
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۰۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
143
50
ايران متعلق به آذريها است. هيچ آذري به فكر از دست دادن ايران نيست. برعكس با الحاق كشور آذربايجان به ايران، نسبت جمعيتي آذريها به بقيه در ايران زياد شده و زبان آذري ميتواند زبان رسمي ايران شود. نقطه سرخط
فرزاد
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۰۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
23
85
با کلیت ماجرا موافقم . اما جناب خدیر بند 9 کاملا غلط هست . قسمت آخر (شاهرخ مسکوب) این نوشته هم دامن زدن به نژاد و زبان پرستیست همه ایرانی ها فارس نیستند لطفا بهانه دست پان ها ندید .
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۰۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
78
120
اردوغان غلط کرد
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۱۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
24
116
اینا همش به خاطر اینه که ما با دنیا و غرب رابطه ای خوبی نداریم و اوضاعمون داغونه هر کس ونا کس واسه خودش آدم شده ما تو فکر کره شمالی شدن هستیم ...
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۲۳ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
27
78
آذربایجان سر ایران است . همون سری که ممالک محروسه رو ایجاد کرد و رضاخان اسمش را به ایران تغییر داد.
ناشناس
Canada
۲۲:۲۳ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
7
84
متاسفانه شعار کافی تیست در عمل وقانون ایاساسی باید قید شود ایران برای همه ی ایرانیان است وهمه حقوق مساوی در انتخاب وانتصابات صرف نظر از زبان ومذهب ونزاد در بلاترین پست کشوری را دارند
ناشناس
Germany
۲۲:۲۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
7
73
آقای خدیر عزیز من نوشته های شما رو دنبال میکنم و همیشه با جان و دل میخوانم. اگر که واقعا به فکر ایران و صلاح اون هستید لطقا نظر این برادر کوچک رو هم بشنوید و در صورت توان به عنوان علاج گسترش دهید. به نظر بنده تمام مشکل ما در این مقوله به همان بند 4 نوشته شما برمیگرده. متاسفانه عدم درک هموطنان و مسئولان عموما ساکن مرکز کشور از دغدغه های دیگر مردمان این سرزمین گاه کار رو به این جا میرسونه. بقول شاعر "خوبی چه بدی داشت که یکبار نکردی" چرا اشتباه گذشتگان را باید دوباره تکرار کرد؟ فلذا انشالله که در عمل اصلاحاتی صورت بگیرد و حس تبعیضی وجود نداشته باشد و روزی نرسد که حسرت این نکته بر دلها بماند که ای کاش آنچه برای خود دوست داشتیم برای دیگران هم دوس داشته بودیم.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۳۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
17
171
من خودم فارسم. ولی وقتی میان تو روزنامه ها بعد از برد تیم ملی تیتر میزنن "غرش شیران پارسی" این به نظرم درست نیست باید بزنن "غرش شیران ایرانی" چون ایران فقط فارس نیست و از اقوام مختلف تشکیل شده
ناشناس
Germany
۲۳:۱۴ - ۱۳۹۹/۰۹/۲۱
21
128
تازه نام ستارگان پارسی را بر ورزشکاران نهاده اید
وبگردی