از فراخی سینما تا محدودیت مطبوعات

فردا: با مروری بر عملکرد چند ماهه دولت دهم و بخصوص وزارت ارشاد، «گمانه» سیاست متفاوت دولت و وزارت ارشاد در حوزه فرهنگ و سیاست، تقویت می شود. یکی روبه فراخی وبسط دارد و دیگری روبه به محدودیت.

معاونت های سینمایی و مطبوعاتی وزارت ارشاد مصداق بارز گمانه و ادعای یاد شده است. بی شک آنها که دستی در امور دارند و یا حتی از دور دستی بر آتش دارند و تحولات و اتفاقات این دو حوزه را دنبال می کنند، اطلاع و اذعان دارند که آنچه در معاونت سینمایی وزارت ارشاد می گذرد، همان نگاه و رویکردی نیست که در معاونت مطبوعاتی این وزارتخانه جاری است.

جواد شمقدری و محمد علی رامین دو چهره دولتی هستند که یکی معاونت سینمایی و دیگری معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد دولت دهم را عهده دار هستند. اما رفتار این کجا و عملکرد آن کجا؟!

جواد شمقدری که در دولت نهم مشاور امور سینمایی رئیس جمهور بود، با محمد حسین صفار هرندی وزیر وقت ارشاد اختلاف نظر عمده داشت و از بیان این اختلاف نظر حتی در رسانه های عمومی مثل صداو سیما هم هیچ ابایی نداشت. فرجام کار این دو در پایان دولت نهم و و آغاز دولت دهم، به گونه ای شد که یکی مجبور به کناره گیری شد و دیگری از مقام مشاوره به معاونت مهم سینمایی وزارت ارشاد رسید.

جواد شمقدری که در آخرین ماه های دولت نهم با نامه اش به احمدی نژاد و حل مشکل اکران فیلم« درباره الی» چهره متفاوت خود با مجموعه حاکم بر وزارت ارشاد را به رخ کشید، در اولین ماه های دولت دهم با برگزاری جشنواره فیلم فجر نیز دوباره خبر ساز شد.

مهمترین اتفاق در جشنواره بیست و هشتم فیلم فجر، رفع توقیف از فیلم هایی بود که سال های پیش از اکران و حضور در جشنواره باز مانده بودند. حدود 11 فیلم از توقیف درآمدند که در صدر آنها« به رنگ ارغوان» ابراهیم حاتمی کیا بود. این اتفاق با استقبال جامعه هنری و البته انتقاد برخی چهره ها و رسانه های اصول گرا مواجه شد.

سرعت در جهت معکوس

به همان سرعت که معاونت سینمایی وزارت ارشاد فیلم های توقیف شده را رفع می کرد، معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد شاهد توقیف مطبوعات بود. اولین روزهای ورود محمد علی رامین به سمت جدید خود همزمان شد با توقیف رونامه سرمایه. روند توقیف مطبوعات ادامه یافت تا اینکه گریبان، اندیشه نو، حیات نو، ایراندخت و اعتماد را هم گرفت.

علاوه بر توقیف مطبوعات، آنچه در دوره جدید معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد با مسئولیت رامین که دبیر هیات تظارت بر مطبوعات هم هست، نمود دارد، تذکرهای متعدد به روزنامه ها و نشریات است.

این تعدد تذکرات در حدی بود که احمد توکلی رئیس اصول‌گرای مرکز پژوهش های مجلس هم دست به قلم شد و در نامه ای خطاب به احمدی نژاد از برخورد هیات نظارت بر مطبوعات خرده گرفت. او در 10 بهمن ماه برخوردهای هیئت نظارت بر مطبوعات با رسانه ها را مغایر قانون خواند و با تشریح موارد اختلاف این برخوردها با مفاد قانون نوشت: مسئولیت این تنگ‌نظری‌ها و محدودیت‌های غیرقانونی برای مطبوعاتی که نسبت به شما و دولت‌تان انتقاد می‌کنند، با جنابعالی است. اگر به این مسئولیت به خوبی عمل بفرمایید، آنگاه انتقاد شما به قوه قضاییه حمل بر آزادی‌خواهی خواهد شد.

تذکر همگانی

«تذکر همگانی» عنوانی است در همین اواخر باب شده و اشاره دارد به تذکرات متعددی که معاونت مطبوعاتی به صورت جمعی به روزنامه ها می دهد.

اولین تذکر همگانی معاونت مطبوعاتی به نشریات در 14 دی رقم خورد. هیات نظارت بر مطبوعات به شش روزنامه «جمهوری اسلامی»، «فرهنگ آشتی»، «آرمان روابط عمومی»، «کارون»، «آفتاب یزد» و «اعتماد» و همچنین هفته نامه «پنجره» تذکر داد.

این معاونت همچنین در 30دی ماه به 15 نشریه همزمان تذکر کتبی داد. روزنامه های تهران امروز، بهار، توسعه، روزان، جهان اقتصاد، اطلاعات، اعتماد، اسرار، جهان صنعت، مردم سالاری، آرمان روابط عمومی، جمهوری، پول، فرهیختگان و آفرینش نشریه هایی بودند که از اداره کل مطبوعات و خبرگزاری های داخلی تذکر دریافت کردند. روزنامه های تهران امروز، بهار، توسعه، روزان و جهان اقتصاد به دلیل چاپ پاسخ علی مطهری به رحیم مشایی و به اتهام «پخش شایعات و مطالب خلاف واقع یا تحریف مطالب دیگران»، روزنامه های اطلاعات، اعتماد، اسرار، توسعه، جهان صنعت، روزان، مردم سالاری و بهار به دلیل انتشار مطلبی به نقل از سیدمحمد خاتمی که در آن شرایط کشور بحرانی توصیف و تلویحاً هواداران دولت متهم به وحدت شکنی شده اند و روزنامه های بهار، تهران امروز، آرمان روابط عمومی، فرهیختگان، جمهوری اسلامی، اسرار، اعتماد، جهان صنعت، جهان اقتصاد، پول، آفرینش و روزان به دلیل چاپ مطالبی به نقل از حسن روحانی که به طور تلویحی فضای کشور را امنیتی و فاقد آزادی بیان توصیف کرده است، تذکر کتبی دریافت کردند.

هيات نظارت بر مطبوعات در جلسه ۱۷ اسفندماه خود هم موضوع تخلفات مطبوعات عامه‌پسند را مورد بررسی قرار داد و به ۱۶ نشريه و يک روزنامه( بهار) تذکر داد.

بدین ترتیب مشاهد شد که معاونت سینمایی و معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد گویی دو جزیره جدای از همدیگر هستند و یک اصول و چارچوب کلی بر آنها حاکم نیست. در حالی که معاونت سینمایی نگاهی باز و رویکردی مسالمت جویانه را انتخاب کرده و به رفع توقیف، توقیفی ها می پردازد، معاون مطبوعاتی راه دیگری را می رود: تذکر پشت تذکر، توقیف پشت توقیف.