"پدر فرش ترکمن" درگذشت

                
استاد "محمد نيازجان نيازي"، پدر فرش ترکمن عصر جمعه در سن 86 سالگي دارفاني را وداع گفت.به گزارش خبرنگار مهر در گرگان، استاد نيازي پدر فرش ترکمن موفق به احياي 800 نوع نقش مايه هاي فرش ترکمن شد و چاپ کتاب فرش ترکمن آرزوي ديرينه اين استاد بود که محقق نشد.

نيازجان نيازي در سال 1303 ه.ش در شهرستان گنبدکاووس متولد شد. سپس با يادگيري فنون فرش ترکمن در خصوص طراحي و رنگرزي پرداخت و با طراحي سيستم جديدي از دار عمودي توانست دار افقي ترکمن را تغيير دهد.

استاد نقش قالي ترکمن با طراحي در کاغذهاي شطرنجي به شکل علمي اجرا و فرصت هاي جديدي را ابداع کرد و تحقيقات جامع در مورد فرش ترکمن و ديدگاه هاي نويسندگان و هنرمندان را جمع آوري نمود.

استاد نيازجان نيازي تا پايان عمر پربرکت خود موفق به احياي 800 نوع از نقش مايه هاي فرش ترکمن شد و 51 سال در زمينه فرش اصيل ترکمن به تحقيق، مطالعه و فعاليت پرداخت.

پيشينه فرش ترکمن به چندين سده بالغ مي‏شود و 811 نقش مايه در آن شناسايي شده است و نقش مايه هاي فرش ترکمن، خاص و منحصر به فرد است و آن را از ديگر دستبافته‏هاي هنري جهان متمايز مي سازد.

پدر فرش ترکمن سالها در آروزي چاپ کتابش در زمينه هنر قالي بافي ترکمن باقيماند و در اواخر عمر، به دليل پيري و کهولت سن از چندي قبل در منزل خويش بستري بود و سپس به کما رفت.

کتاب " نيازجان و فرش ترکمن" در معرفي استاد نيازجان نيازي و فرش ترکمن است که از انتشارات فرهنگان و به پيشنهاد علي حصوري و به کوشش ذبيح الله بداغي در سال 1371 تاليف و چاپ شده است.

هدف اين کتاب شناساندن نياز جان، هنرمند و محقق ترکمن و فعاليت ها و تلاش هاي او در زمينه قالي ترکمن است. در ابتدا سخن ناشر(علي حصوري) که بيان کننده دليل و چگونگي تاليف اين کتاب بوده است. در ادامه دربارة گذشته و وضعيت کنوني فرش ترکمن و فعاليت ها و تلاش هاي نيازجان براي بالا بردن کيفيت قالي ترکمن و استفاده درست از تعاوني هاي شهري، روستايي و عشايري براي ترويج و بهبود وضع قالي بافي و همچنين تعليم و تربيت قالي بافان ماهر سخن به ميان آمده است.

سرآغاز اين کتاب در مورد چگونگي وضع حال مؤلف در بدو ورود به شهر نيازجان قبل از ديدار و ملاقات او با نيازجان و شرح نخستين ديدار و کارگاه نيازجان بوده است.

در ادامة کتاب به شناخت نيازجان و به کودکي و گذشته اي را که همراه با سفرهاي زيادي، براي تحقيق و شناخت قالي ترکمن بوده پرداخته است. هم چنين اطلاعات و تجربه هايي را که در طول دهه 40 شمسي و بعد از آن در مورد وضعيت قالي ترکمن و قالي ديگر کشورهاي همسايه کسب کرده است.

بافنده فرش ترکمن زن است و مرد ترکمن را در اين حيطه تام راه نمي دهند. زن ترکمن نيز در چارچوبي محدود امکان تلاش دارد، شوهرسالاري با قدرت حاکم است، زن ترکمن، مادر است؛ پخت و پز با اوست، به شوهر، بچه ها، پدر شوهر و مادر شوهر هم بايد برسد و در کنار اين همه تلاش، در گوشه اي از خانه اش، دار قالي بر پا مي کند و از اين راه به به اقتصاد خانه کمک مي کند، او امکان گسترش کار و کسب معلومات را ندارد. شايد اگر مردان که چون زنان محدود نيستند، قالي مي بافتند، وضع به گونه ديگري بود.

در ادامه، نظرات و عقايد نيازجان در مورد قالي و قالي بافي ترکمن ها و درباره همسرش مي گويد: همسرم از من حمايت کرد، او بود که مرا تشويق کرد که تا به اين جا (ترکمن صحرا) برگردم و کارم را شروع کنم خيلي پيش از اين که من آگاهي هاي اوليه ام از قالي و قالي بافي به دست آورم، او از اصول بافت و رنگ بندي اطلاع داشت. هم اکنون نيز در احياي رنگ بندهاي سنتي قالي ترکمن، از او الهام مي گيرم.