توصيه‌هايي براي مراقبت از پوست

آكنه منافذ بسته شده غدد چربي (دانه‏هاي سرسياه و سرسفيد)، جوش‏ها و ضايعات عميق‏تر (كيست‏ها يا ندول‏ها) است كه در صورت، گردن، سينه، پشت، شانه‎ها و حتي بازوها بروز مي‏كنند. كم و بيش اكثر نوجوانان به آكنه مبتلا مي‏شوند. با اين ‏حال اين بيماري به گروه سني خاصي محدود نمي‏شود و بزرگسالان حتي تا 40 سالگي نيز مي‏توانند به آن مبتلا شوند.

به گزارش ايسنا، اگر چه آكنه معمولاً بعد از چند سال خود به خود خوب مي‏شود ولي نمي‏توان آن را به حال خود رها كرد. زيرا از آكنه‏ اي كه درمان نشود، ممكن است تا پايان عمر جوشگاه‏هايي بدشكل بر روي پوست بماند. البته اين جوشگاه‏ها نيز قابل ترميم مي‏باشند.

اگرچه آكنه بيماري وخيمي نيست، اما مي‏تواند باعث بدشكل شدن صورت و در نتيجه ناراحتي روحي بيمار گردد. همچنين در موارد حاد و شديد، موجب پيدايش جوشگاه‏هاي بسيار بدشكل و دايمي مي‏شود. بايد در نظر داشت كه حتي موارد ملايم آكنه نيز مي‏توانند موجب پيدايش جوشگاه‏ها شوند.

چه عواملي در ايجاد يا تشديد آكنه موثرند؟

بهداشت پوست:

آكنه بخاطر آلودگي و كثيفي پوست بوجود نمي‏آيد. ماده موجود در نوك جوش‏هاي سرسياه را چربي خشك شده و سلول‏هاي مرده تشكيل مي‏دهند كه منفذ خروجي فوليكول مو را مسدود كرده‏اند. براي مراقبت طبيعي از پوست، روزي دو بار صورت خود را با صابون ملايم و آب ولرم بشوييد. شستشوي زياد ممكن است سبب بدتر شدن آكنه شود. شستشوي مرتب سر با شامپو نيز توصيه مي‏شود. اگر موهاي شما چرب هستند، شايد لازم باشد كه دفعات شستشو را افزايش دهيد. متخصص پوست مي‏تواند در انتخاب شامپو و صابون مناسب به شما كمك كند.

مرداني كه مبتلا به آكنه هستند، بايد هم ريش‏تراش برقي و هم تيغ را امتحان كنند و هر كدام را كه راحت‏تر است و جوش كمتري ايجاد مي‏كند، انتخاب نمايند. اگر شما از تيغ استفاده مي‏كنيد، قبل از اصلاح، موي صورتتان را كاملاً با آب گرم و صابون شسته و نرم كنيد و سپس از خمير ريش براي اصلاح استفاده كنيد. براي جلوگيري از زخمي شدن جوش‏ها، ريشتان را خيلي از ته نتراشيد. صورتتان را فقط وقتي كه واقعاً لازم است اصلاح كنيد. هميشه تيغ نو و تيز بكار ببريد.

رژيم غذايي:

غذاهايي كه مي‏خوريد نقشي در ايجاد آكنه ندارند. متخصصين پوست در مورد اهميت رژيم غذايي در درمان آكنه عقايد متفاوتي دارند اما مسلم و قطعي است كه رعايت يك رژيم غذايي شديد و سخت هيچ تأثيري در بهبود آكنه شما نخواهد داشت. از سوي ديگر، بعضي از مردم دريافته‏اند كه بعضي از غذاها باعث بدتر شدن آكنه در آن‏ها مي‏شوند. در اين صورت، از خوردن اين گونه غذاها بايد اجتناب كرد. بخاطر داشته باشيد كه در قضاوت عجله نكنيد. آكنه به خودي خود فراز و نشيب‏هاي زيادي دارد و گاهي بدتر و گاه بهتر مي‏شود. داشتن يك رژيم غذايي متعادل حاوي كليه مواد غذايي لازم براي رشد، بخصوص در سنين نوجواني و جواني از اهميت زيادي برخوردار است.

نور خوشيد:

برنزه شدن پوست مي‏تواند آكنه را مخفي كند ولي فوايد آن زودگذر است. از سوي ديگر نور خورشيد موجب پيري زودرس پوست شده و مي‏تواند به پيدايش سرطان در پوست منتهي شود، لذا بايد از تماس زياد با نور خورشيد، استفاده از چراغ‏هاي خورشيدي، آفتاب سوختگي و برنزه شدن زياد برحذر باشيد. بهتر است از يك ضدآفتاب مناسب براي پوست‏هاي آكنه‏اي استفاده كنيد.

فرآورده‏هاي آرايشي:

اگر از كرم‏ پودر يا كرم مرطوب كننده استفاده مي‏كنيد به دنبال آنهايي باشيد كه فاقد چربي (Oil- Free) هستند و تنها به اينكه پايه آبي (Water- Based) داشته باشند، اكتفا نكنيد. فرآورده‏هايي را انتخاب كنيد كه غيرآكنه‏زا (Non- Acnegenic) و غير كومدون‏زا (Non-Comedogenic) باشند.

هر شب مواد آرايشي را با آب و صابون (و اگر صابون‏ها پوستتان را خشك مي‏كنند، با شير و لوسيون مناسب پوست‏هاي آكنه‏اي) از روي پوستتان پاك كنيد.

يك لوسيون پوشاننده با رنگ ملايم (فرآورده‏هايي كه قرمزي، التهاب و جاي آكنه را مي‏پوشانند)، مي‏تواند به خوبي و در نهايت سلامت ضايعات پوستتان را از نظرها مخفي نگه دارد. براي اين منظور پوردهاي مايع با پايه بدون روغن (Oil- Free) مناسب هستند.

در موقع استفاده از فيكساتورها، اسپري‏هاي و ژل‏هاي مو، صورتتان را بپوشانيد. در صورت پاشيده شدن اسپري يا ژل مو بر روي پوست صورت، ممكن است بدليل حساسيت به مواد آرايشي آكنه بوجود آيد.

 درمان

درمان آكنه يك فرآيند مداوم و طولاني است. تمام درمان‏هاي آكنه برپيشگيري از بروز ضايعات جديد متكي هستند. ضايعات موجود بايد خودشان بهبود يابند و اين بهبودي، زمان مي‏طلبد. تا يك ماه پس از شروع درمان مناسب و موثر، بيشتر از 10 درصد بهبودي در ضايعات، مورد انتظار نمي‏باشد و كنترل كامل ضايعات تا شش ماه مي‏تواند طول بكشد. اگر جوش‏ها پس از 6 تا 8 هفته بهتر نشدند، شايد لازم باشد روش درمان شماتغيير كند.

روش درماني كه توسط متخصص پوست و مو پيشنهاد مي‏شود، بسته به نوع آكنه تفاوت خواهد داشت. بندرت، مصرف محصولات آرايشي و بهداشتي پوست و يا داروهاي خوراكي، ضايعات شبيه آكنه ايجاد مي‏كنند.

همچنين آكنه مي‏تواند بدليل اختلالات هورموني در بدن نيز بوجود آيد. آگاه كردن پزشك از نوع موادي كه به پوستتان مي‏ماليد و يا نوع داروهايي كه مصرف مي‏كنيد مي‏تواند در انتخاب روش صحيح درمان آكنه بسيار حائز اهميت باشد. تغييرات عادت ماهيانه در زنان نيز در آكنه موثرند و بايد پزشك را از آنها آگاه كرد.

بسياري از كرم‏ها و لوسيون‏هاي ضدآكنه غيرنسخه‏اي موجود در بازار به درمان موارد خفيف آكنه كمك مي‏كنند. با اين وجود بعضي از اين فرآورده‏ها در صورت مصرف مداوم موجب خشكي پوست مي‏شوند. اگر از اين گونه محصولات استفاده مي‏كنيد، به دقت دستورالعمل آن را مطالعه و براساس آن عمل كنيد.

ممكن است متخصص پوست برايتان كرم‏هاي موضعي و لوسيون‏هايي از قبيل ”اسيد ويتامين‏آ“ و ”بنزوئيل پراكسيد“ را تجويز كند تا منافذ بسته شده را باز كنند و تعداد باكتري‏هاي روي پوست را كاهش دهند. اين داروها ممكن است موجب خشكي و پوسته پوسته شدن پوستتان شوند. متخصص پوست روش صحيح كاربردي اين فرآورده‏ها و نيز چگونگي مقابله با عوارض جانبي آنها را به شما توضيح خواهد داد.

همچنين آنتي‏بيوتيك‏هايي هم موجود هستند كه به صورت موضعي بر روي پوست بكار برده مي‏شوند. از اين داروها براي درمان مواردي از آكنه كه چندان حاد نيستند استفاده مي‏شود. زماني كه آكنه كه چندان حاد نيستند استفاده مي‏شود. زماني كه آكنه به صورت توده‏هاي قرمز و ملتهب خود را نشان مي‏دهد، ممكن است متخصصين پوست با تزريق مستقيم بعضي داروها در داخل ضايعه، به بهبود آن كمك كنند. پزشك شما ممكن است تصميم به تخليه جوش‏ها و يا دانه‏هاي سرسياه و سرسفيد بگيرد، ولي هيچوقت خودتان اقدام به فشردن كندن يا تخليه محتويان جوش نكنيد. زيرا ممكن است به تشديد تورم و التهاب و به جاي گذاشتن جوشگاه منجر شود.

آنتي‏بيوتيك‏هاي خوراكي از قبيل داكسي سيكلين، تتراسيكلين يا اريترومايسين اغلب در موارد متوسط يا شديد آكنه و به خصوص وقتي تعداد زيادي جوش بر روي پشت و قفسه سينه وجود دارد، تجويز مي‏شوند. اين آنتي‏بيوتيك‏ها تعداد باكتري‏هاي موجود در فوليكول را كاهش داده و ممكن است مستقيماً موجب كاهش قرمزي جوش نيز بشوند. بر اساس گزارش مرکز آموزش و پژوهش بيماريهاي پوست و جذامدر زمان مصرف آنتي‏بيوتيك‏هاي خوراكي، بعضي زنان ممكن است دچار عفونت‏هاي قارچي دستگاه تناسلي شوند. در اين صورت ضمن قطع مصرف آنتي‏بيوتيك، بايد به پزشك خود مراجعه كنند تا عفونت قارچي را درمان كند. توجه داشته باشيد كه آنتي‏بيوتيك‏هاي خوراكي براي درمان آكنه بايد مدت طولاني مصرف شوند. مصرف طولاني اين داروها اگر با تجويز و تحت نظر متخصص پوست باشد، عوارض جانبي مهمي نخواهد داشت و ترس بيجا از عوارض اين داروها باعث اختلال در روند درمان خواهد شد. زناني كه قرص ضدبارداري خوراكي مصرف مي‏كنند ممكن است متوجه بهبودي چشمگير در آكنه خود بشوند. حتي گاهي قرص‏هاي ضدبارداري خوراكي به طور اختصاصي براي درمان آكنه بكار برده مي‏شوند.

يك نكته مهم كه بايد در نظر گرفته شود اين است كه آنتي‏بيوتيك‏هاي خوراكي ممكن است موجب كاهش تأثير و كارآيي قرص‏هاي جلوگيري از بارداري بشوند. اين عارضه اگرچه شايع نيست ولي احتمال آن وجود دارد و به خصوص اگر تغيير در عادت ماهيانه ايجاد شود، حتماً بايد به پزشك مراجعه كرد.

مانند ساير داروها، در صورت حاملگي يا شيردهي حتماً در مورد مصرف و عدم مصرف آنتي‏بيوتيك‏ها با پزشك خود مشورت كنيد. در موارد آكنه شديد ممكن است داروهاي ديگري هم به صورت خوراكي تجويز شوند. يكي از آنها هورمون‏هاي جنس مونث و يا داروهايي هستند كه سبب كاهش اثرات هورمون‏هاي مردانه مي‏شوند.

يك داروي خوراكي ديگر كه براي آكنه بسيار مقاوم تجويز مي‏شود، ايزوترتينوئين (با نام تجاري آكوتان) است. بيماراني كه اين دارو را مصرف مي‏كنند بايد كاملاً به عوارض جانبي آن آگاه باشند. معاينات پزشكي و بررسي‏هاي آزمايشگاهي مكرر براي پيگيري سير درمان و جلوگيري از عوارض ناخواسته در حين مصرف اين دارو ضروري است. جلوگيري از حاملگي الزامي است، زيرا مصرف اين دارو در زمان بارداري آثار غيرقابل جبراني بر روي جنين خواهد داشت. نكته مهم در مورد اين دارو، كامل كردن دوره درمان است زيرا در غير اين صورت احتمال عود آكنه به دنبال قطع دارو زياد مي‏باشد.

 درمان جوشگاه هاي آكنه

متخصصين پوست براي درمان جوشگاه‏هاي آكنه از روش‏هاي مختلفي استفاده مي‏نمايند. به عنوان نمونه مي‏توان از ليزر، تراشيدن پوست و لايه‏برداري (پيلينگ شيميايي) براي صاف كردن جوشگاه‏هاي فرورفته نام برد. با تزريق كلاژن يا چربي نيز مي‏توان جوشگاه را صاف نمود. با استفاده مناسب از مجموعه اين روش‏ها مي‏توان به طور قابل ملاحظه‏اي جوشگاه‏ها را ترميم نمود.

لزوم مراقبت دقيق و مرتب از پوست

صرفنظر از درمان اختصاصي كه پزشكتان براي شما تجويز مي‏كند، به خاطر داشته باشيد كه شما بايستي مراقبت از پوستتان را مادامي كه دوره آكنه خاتمه نيافته، ادامه دهيد. هيچ درمان سريع يا دايمي براي آكنه وجود ندارد ولي اين بيماري قابل كنترل است و درمان مناسب مانع از برجاي ماندن جوشگاه‏هاي بدشكل بر روي پوست مي‏شود.