اين هفته تولد کدام هنرمندان است؟

ايسنا- شما را به مطالعه‌ي گزارش كوتاهي از زندگي هر يك از اين چهره‌هاي سرشناس دنياي هنر و ادبيات دعوت مي‌كند:

مارك تواين ششمين فرزند از هفت فرزند خانواده بود كه از 11 سالگي به ‌علت فوت پدرش، مجبور شد به ‌عنوان نقاش در نيويورك و فيلادلفيا كار كند. او دوران كودكي‌اش را در روستاي هانيبال در اطراف رود مي‌سي‌سي‌پي گذراند. اين منطقه‌ي آرام، بعدها زمينه‌ي مهم‌ترين آثار او قرار گرفت.

مارك تواين را بيش‌تر به ‌خاطر نگارش رمان‌هاي «ماجراهاي هاكلبري فين» كه هنوز جزو آثار بزرگ آمريكا محسوب مي‌شود و همچنين «ماجراهاي تام ساير» مي‌شناسند.

پيش از آن‌كه تواين وارد عرصه‌ي نويسندگي شود، به روزنامه‌نگاري روي آورد و سبك خاص فكاهي را براي مقاله‌نويسي انتخاب كرد. اولين اثر مهم او در سال 1865 با نام «وزغ جهنده‌ي معروف منطقه‌ي كالاوارس» در نيويورك منتشر شد. ناگفته نماند او در سال 1859 نام مستعار مارك تواين را كه اصطلاحي در دريانوردي بود، براي خود انتخاب كرد.

انتشار اين داستان، شهرت فراواني براي او به‌همراه آورد و پس از آن، سفرهاي دريايي‌اش را آغاز كرد و براي بيش از يك دهه خارج از آمريكا زندگي كرد. كتاب «بي‌گناهان در كشتي» در واقع سفرنامه‌ي اوست كه در سال 1867 منتشر شد.

تواين در سال 1872، دومين قسمت از سفرنامه‌ي خود را به‌نام «سخت‌گذراني» منتشر كرد. در اين كتاب از جوامع غربي و آمريكا به همان طريق انتقاد شده است، كه در كتاب «بي‌گناهان در كشتي» از كشورهاي اروپايي و خاورميانه.

مارك تواين در نويسندگي از «چارلز ديكنز» تأثير گرفت و نويسندگان بسياري مانند «كورت ونه‌گات»، «همينگوي» و «فاكنر» از او تأثير گرفتند.

***

ريدلي اسكات كارگردان «گلادياتور» هم در همين هفته متولد شده است. او روز تولد خود را با «ديويد ممت» و نويسنده‌ي «تام ساير» در يك روز (30 دسامبر) جشن مي‌گيرد. اين فيلمساز انگليسي تاكنون سه‌بار براي كارگرداني فيلم‌هاي «تلما و لويز»،‌ «گلادياتور» و «سقوط شاهين سياه» نامزدي اسكار را به دست آورده است.

از مهمترين آثار سينمايي اين كارگردان و تهيه كننده به نام مي‌توان به آثاري چون بليد رانر ( 1982 )، افسانه (1985)، کسي من را مي‌پايد (1987)، باران سياه (1989)، تلما و لوئيز (1991)، 1492: فتح بهشت (1992)، هانيبال ( 2001) و سقوط شاهين سياه (2001) اشاره كرد.

وي همچنين نامزدي جوايز معتبر ديگري چون «گلدن گلوپ» و «امي» را نيز كسب كرده است. او برادر بزرگتر «توني اسكات» ديگر كارگردان معروف سينما است.

***

وودي آلن متولد اول دسامبر 1935 در نيويورك، از بزرگ‌ترين فيلم‌سازان معاصر سينماي جهان به‌شمار مي‌رود. سرعت بالا در توليد فيلم يكي از ويژگي‌هاي بارز وودي آلن است كه كارنامه‌ي سنگيني شامل آثار كمدي و فيلم‌هاي بلند را براي وي رقم زده است. آلن فيلم‌نامه‌ي آثارش را خودش مي‌نويسد، از فلسفه، ادبيات و روانشناسي به‌عنوان پايه‌هاي اصلي ساخت فيلم‌هايش بهره گرفته است.

وي بعد از پايان دوران دبيرستان به دانشگاه نيويورك رفت، اما هرگز نتوانست در رشته‌ي فيلم و ارتباطات موفق باشد و سرانجام از آن‌جا اخراج شد. در 19سالگي شروع به نگارش سناريو براي مجموعه‌هاي تلويزيوني كرد و تبحرش دراين زمينه درآمد وي را از هفته‌اي 75 دلار به هفته‌اي 1500 دلار رساند.

بعد از سال‌ها نگارش فيلم‌نامه، آثار كمدي و مطالب انيميشن براي مجلات، وودي آلن در سال 1965 اولين‌بار وارد دنياي سينما شد و فيلم‌نامه‌ «تازه چه خبر، پيشي؟» را نوشت، اما به‌عنوان كارگردان در سال 1966 بود كه فيلم «چه خبر، سوسن ببري» را ساخت و يك ‌سال بعد در فيلم «كازينو رويال» از سري فيلم‌هاي جاسوسي «جيمز باند» ايفاي نقش داشت.

فيلم‌هاي «پول‌ رو بردار و در رو» (1969)، «موزها» (1971)، «عشق و مرگ» (1975) و «خوابيده» (1973) از ديگر تجربيات فيلم‌سازي آلن در سال‌هاي اوليه‌ كارگرداني بودند كه بيشتر آن‌ها مضامين كمدي داشتند.

البته در اين سال‌ها وي بازيگري را رها نكرد و در آثاري چون «دوباره بزن‌اش سام» در سال 1972 و «جبهه» در سال 1976 نقش‌آفريني داشت.

نقطه اوج شهرت و موفقيت وودي آلن در سال 1977 با فيلم «آني هال» رقم خورد؛ فيلمي كه جايزه‌ي اسكار بهترين فيلم و بهترين كارگرداني را براي وي به‌همراه آورد و «دايانا كيتون» را نيز به اسكار بهترين بازيگر زن رساند. اين فيلم كه پايه‌گذار استاندارد جديدي براي آثار كمدي رمانتيك مدرن محسوب مي‌شود، ازسوي انجمن فيلم آمريكا در رتبه‌ي چهارم بهترين آثار كمدي و در رتبه‌ي 35 بهترين فيلم‌هاي تاريخ سينما قرار گرفته است.

آلن كه امسال پا به 76 سالگي مي‌گذارد، دو سال بعد فيلم «منهتن» را ساخت كه نامزد اسكار بهترين فيلم‌نامه شد. اين فيلم سياه و سفيد به‌نوعي ابراز احترام او به زادگاهش نيويورك است و هم‌چون ديگر آثار آلن، فرهيختگان طبقه ثروتمند جامعه شخصيت‌هاي اصلي آن را تشكيل مي‌دهند.

البته نبايد فراموش كرد كه اين كارگردان آمريكايي در فاصله ميان ساخت فيلم‌هاي «منهتن» و «آني هال»، فيلم «صحنه‌هاي داخلي» را در سال 1978 ساخت كه براي آن بار ديگر نامزد اسكار بهترين كارگرداني و بهترين فيلم‌نامه شد.

از نقاط درخشان كارنامه‌ي سينمايي وودي آلن، عملكرد بي‌نظير او در جوايز اسكار است. او در مجموع 14بار نامزد اسكار بهترين فيلم‌نامه و هفت‌بار نامزد بهترين كارگرداني شد كه در اين ميان فقط دوبار در بخش بهترين فيلم‌نامه و يك‌بار در بخش بهترين كارگرداني موفق به كسب اسكار شد.

با آغاز دهه‌ي 80، فيلم‌هاي وودي آلن، حتي آثار كمدي او، رنگ و بوي فلسفي گرفتند و آثاري چون «سپتامبر» و «خاطرات اكليلي» به ‌شدت تحت تاثير آثار كارگردانان اروپايي چون «اينگمار برگمن» و «فدريكو فليني» قرار گرفتند. در اواسط اين دهه، آلن المان‌هاي كمدي و تراژيك را با يكديگر درآميخت و در فيلم‌هايي چون «هانا و خواهرانش»(1985) و «جرم‌ها و بزهكاري‌ها» (1989) دو داستان متفاوت در انتهاي فيلم به يكديگر مرتبط مي‌شوند. وي با فيلم «هانا و خواهرانش» موفق به كسب اسكار بهترين فيلم‌نامه شد هرچند در كسب اسكار بهترين كارگرداني ناكام ماند.

وودي آلن با ساخت سه فيلم «دني رز برادوي» (1984)، «رز بنفش قاهره» (1985) و «روزگار راديو» (1987) به اهميت صنعت تجاري سينما و راديو پرداخت.

پس از فيلم «سايه‌ها و مه» كه احترام به اكسپرسيونيست‌هاي آلماني بود، آلن در سال 1992 فيلم تحسين‌برانگيز «شوهران و زنان» را ساخت كه بار ديگر نامزد اسكار فيلم‌نامه و كارگرداني شد. از ديگر فيلم‌هاي او در سال‌هاي پاياني دهه‌ 90 مي‌توان از «گلوله‌ها برفراز برادوي» (نامزد اسكار بهترين كارگرداني)، «آفروديت توانمند» (نامزد اسكار بهترين فيلم‌نامه)،«شالوده‌شكني هري» (نامزد اسكار بهترين فيلم‌نامه) و «همه مي‌گويند دوستت دارم» اشاره كرد.

پس از فيلم «نفرين عقرب يشمي» كه پرهزينه‌ترين فيلم كارنامه‌ سينمايي وودي آلن بود كه با هزينه‌ي 33 ميليون دلاري در سال 2001 ساخته شد، يكي از تحسين‌برانگيز‌ترين فيلم‌هاي اين كارگردان آمريكايي در دهه‌ي گذشته، يعني «امتياز نهايي» مورد استقبال فراوان منتقدين قرار گرفت. اين فيلم كه مجموع فروش جهاني 85 ميليون دلار را كسب كرد، وي را تا آستانه‌ي كسب اسكار بهترين فيلم‌نامه و دو جايزه گلدن گلوب پيش برد.

پس از ساخت فيلم‌هايي چون «خبر داغ»، «خانه» و «روياي كاساندرا»، در سال 2008 ووي آلن فيلم «ويكي كريستينا بارسلونا» را با حضور بازيگران سرشناسي چون «خاوير باردم»، «پنه‌لوپه كروز» و «اسكارلت جانسون» ساخت كه «پنه‌لوپه كروز» با اين فيلم توانست جايزه‌ي اسكار را به‌دست آورد.

آخرين ساخته‌ي وي با نام «غريبه قدبلندي سياهي را خواهي ديد» در لندن ساخته شد و با حضور بازيگراني چون «آنتونيو باندراس»، «جاش برولين»، «آنتوني هاپكينز» و «نائومي واتس» در جشنواره‌ي كن به نمايش درآمد.

وودي آلن طي سه دهه فيلم‌سازي افتخارات و جوايز سينمايي متعددي كسب كرده است كه مهم‌ترين آن‌ها عبارتند از: دو جايزه‌ي بهترين كارگرداني و شش جايزه‌ي بهترين فيلم‌نامه از جوايز بافتا انگليس، خرس نقره‌اي جشنواره‌ي برلين در سال 1975، جايزه‌ي فيپرشي جشنواره‌ي كن در سال 1985 براي «رز بنفش قاهره»، دو جايزه‌ي بهترين فيلم خارجي از جوايز سزار فرانسه براي «منهتن» و «رز بنفش قاهره»، جايزه‌ي بهترين فيلم‌نامه از گلدن گلوب براي «رز بنفش قاهره» در سال 1986، جايزه‌ي بهترين فيلم اروپايي از جوايز گويا اسپانيا در سال 2006 براي «امتياز نهايي»، شير طلاي افتخاري جشنواره‌ي ونيز در سال 1995 و جايزه‌ي يك عمر دستاورد سينمايي از جشنواره‌ سن‌سباستين.

***

از ديگر متولدين سرشناس اين هفته مي‌توان نويسنده‌ي «گلن‌گري گلن راس» اشاره كرد كه با آثار ماندگارش در هر دو حوزه‌ي ادبيات و هنر درخشيده است. «ديويد ممت» سي‌ام ماه جاري ميلادي تولد 64 سالگي خود را جشن مي‌گيرد.

ديويد ممت نمايشنامه‌نويس آمريكايي، در سال 1940 در شيكاگو به دنيا آمد. او از سال 1972 به عنوان نمايشنامه‌نويس، كارگردان و فيلمنامه‌نويس در تئاتر آمريكا و دنيا مطرح شده است، وي برنده‌ي جوايز مشهوري چون «توني»، «اوبي» و «پوليتزر» است. از جمله آثار مطرح ممت مي‌توان به «گلن‌گري گلن ‌راس»، «بوفالوي آمريکايي» و «اولئانا» اشاره كرد.

***

«جوئل كوئن»، كارگردان و تهيه‌كننده‌ي سرشناس هاليوود است كه در كنار برادر خود، «اتان» از مشهورترين فيلم‌سازان هاليوود به شمار مي‌آيد. جوئل دانيل كوئن متولد 29 نوامبر 1954 در مينه‌سوتا آمريكا، از كارگردانان و تهيه‌كنندگان بزرگ هاليوود است كه به لطف همكاري با برادر خود اتان، افتخارات سينمايي متعددي كسب كرده‌ است. با توجه به همكاري ديرينه‌ي اين دو برادر،‌ به شكل توامان به بررسي كارنامه‌ي سينمايي آن‌ها مي‌پردازيم.

اين دو برادر نگارش فيلم‌نامه، كارگرداني و تهيه‌كنندگي فيلم‌هايشان را مشتركا عهده‌دار هستند، هرچند طي سال‌هاي اخير اتان بيشتر در امر تهيه‌كنندگي و جوئل در زمينه‌ي كارگرداني فعال بوده‌اند.

ذوق فيلم‌سازي در اين دو از كودكي نمايان بود، زماني‌ كه با دوربين 8 ميلي‌متري فيلم‌هايي كه در تلويزيون تماشا كرده بودند را با نقش‌آفريني پسر همسايه بازسازي مي‌كردند.

برادران كوئن پس از پايان دوره‌ي دبيرستان به دانشگاه راه يافتند. جوئل اين كارگردان 57 ساله چهار سال در دانشگاه نيويورك سيتي در رشته‌ي فيلم‌سازي تحصيل كرد و براي پايان‌نامه‌ي خود ساخت يك فيلم 30 دقيقه‌اي را ارايه كرد؛ هرچند اتان در دانشگاه پرينكتون به تحصيل در رشته‌ي فلسفه پرداخت.

جوئل پس ازفارغ‌التحصيلي از دانشگاه به‌ عنوان دستيار توليد در چند فيلم و ويديو موسيقي به‌ كار مشغول شد. استعداد او در زمينه‌ي تدوين فيلم موجب شد تا سام ريمي براي اولين فيلم‌اش «شيطان مرده» از او بهره بگيرد.

در سال 1948 بود كه برادران كوئن اولين فيلم مشترك خود با نام «خون ساده» را ساختند. اين فيلم با استقبال منتقدين فيلم همراه شد و در جشنواره‌هاي ساندنس و اينديپندنت موفق به كسب جايزه شد.

پس از آن‌كه برادران كوئن فيلم‌نامه «موج جنايت» (1985) را براي سام ريمي نوشتند، در سال 1987 دومين فيلم بلند خود را با نام «بزرگ كردن آريزونا» كارگرداني كردند و فيلم‌نامه آن را نيز خودشان نوشتند.

«گذرگاه ميلر» فيلم بعدي برادران كوئن بود كه در سال 1990 ساخته شد، اما آغاز درخشش اين دو برادر در سال 1991 با فيلم «بارتن فينك» رقم خورد كه به موفقيت فراواني دست يافت. اين فيلم نخل طلاي جشنواره‌ي كن و نامزدي در 3 بخش از جوايز اسكار را براي آن‌ها به‌ همراه آورد.

«بارتن فينك» اولين فيلم برادران كوئن است كه «راجر ديكينز»، فيلم‌بردار سرشناس هاليوود مدير فيلم‌برداري آن بود و بيش از 15 سال با اين دو كارگردان سرشناس همكاري داشته است.

موفقيت چشم‌گير بعدي برادران كوئن در سال 1996 با فيلم «فارگو» به‌دست آمد. اين فيلم تريلر جنايي كه در زادگاه اين دو برادر ساخته شد، جايزه‌ي بهترين كارگرداني از جشنواره‌ي كن و جوايز بافتا و دو جايزه‌ي اسكار بهترين فيلم‌نامه و بهترين بازيگر نقش اول زن را كسب كرد.

پس از ساخت فيلم «لبوسكي بزرگ» در سال 1998 كه چندان به مذاق منتقدان خوش نيامد، برادران كوئن در سال 2000 فيلم موفق «برادر كجايي» را به سينما عرضه كردند. اين فيلم كه به‌نوعي اقتباس از «اديسه» هومر بود، با نقش‌آفريني كمدي «جورج كلوني» با استقبال زيادي همراه و نامزد اسكار بهترين فيلم‌نامه شد.

پس از فيلم «مردي كه آنجا نبود» در سال 2001 ، اين دو برادر سرشناس هاليوود فيلم «سنگدلي بي‌نهايت» را دو سال بعد با نقش‌آفريني جورج كلوني و «كاترين زتا جونز» ساختند كه به نوعي دنباله‌روي كمدي رمانتيك‌هاي دهه 40 ميلادي بود.

در سال 2004 برادران كوئن فيلم «قاتلين پيرزن» را با نقش آفريني تام هنكس ساختند كه سخت مورد انتقاد منتقدان قرار گرفت.

اما بدون شك سال 2005 نقطه‌ي عطف كارنامه سينمايي برادران كوئن بود؛ سالي كه با ساخت فيلم بسيار موفق و البته پرفروش «پيرمردها كشوري ندارند» جوايز معتبر فراواني را كسب كردند. اين فيلم كه اقتباس از رمان «كورمك مك‌كارتي» بود، با نقش‌آفريني تاثيرگذار «خاوير باردم» مورد استقبال زياد اهالي سينما و منتقدين قرار گرفت.

اين فيلم در جوايز اسكار 2008 موفق به كسب چهار جايزه اسكار، از جمله بهترين فيلم، بهترين كارگرداني و بهترين فيلم‌نامه اقتباسي و بهترين بازيگر نقش مكمل مرد شد. اين براي اولين‌بار پس از سال 1961 بود كه دو كارگردان هم‌زمان جايزه اسكار بهترين كارگرداني را براي يك فيلم كسب كردند. «پيرمردها كشوري ندارند» نامزد نخل طلاي سال 2007 بود و جايزه بهترين فيلم خارجي را از جوايز ديويد دوناتلو ايتاليا گرفت و جايزه گلدن گلوب را براي بهترين فيلم‌نامه كسب كرد.

برادران كوئن در سال 2008 فيلم «پس از خواندن بسوزان» را با بازي براد پيت و جورج كلوني عرضه كردند و در سال گذشته ميلادي نيز با فيلم «يك مرد جدي» نامزد جايزه‌ي اسكار بهترين فيلم و فيلم‌نامه شدند.

فيلم بعدي برادران كوئن «True Grit» محصول كمپاني «پارامونت» است كه بازيگران معروفي چون جف بريجز، مت ديمون و جاش برولين در آن ايفاي نقش دارند.

سينماي برادران كوئن چندان به سبك و ژانر خاصي پايبند نيست و انواع مختلف فيلم‌ها در كارنامه‌ي اين دو برادر ديده مي‌شود از كمدي‌هايي چون «بزرگ كردن آريزونا» و «قاتلين پيرزن» تا فيلم گنكستري «گذرگاه ميلر»، جنايي «فارگو»، «پيرمردها کشوري ندارند» تا رمانتيك «سنگدلي بي‌نهايت» و سياسي-جاسوسي «پس از خواندن بسوزان».

از ديگر ويژگي‌هاي فيلم‌هاي برادران كوئن، تسلط فراوان آنها به جنبه‌هاي مختلف فيلمسازي است كه اغلب در بخش‌هاي بازيگري، فيلمبرداري، صدابرداري، طراحي صحنه و موسيقي براي آن‌ها جايزه به همراه آورده است.

***

«ويليام بليك» شاعر و نقاش انگليسي و مبدع نوع جديدي از شعر در زبان انگليسي در 28 نوامبر 1757 ديده به جهان گشود.

او در يك خانواده‌ي گمنام و نه‌چندان مشهور انگليسي متولد شد. تا 10 سالگي به مدرسه نرفت و برنامه‌هاي آموزشي او در خانه دنبال مي‌شد. پس از آن او را به مدرسه نقشه‌کشي فرستادند و بعدها به حرفه‌ي گراورسازي مشغول شد. از همان اوان کودکي و نوجواني آثار روحيه‌ي هنري و خلاق در او آشکار بود و به‌ويژه به هنر و شعر علاقه خاصي نشان مي‌داد. در همان سال‌ها بليك به مطالعه‌ي کتب فلسفي و شعر مدرن مي‌پرداخت. تجربيات رازآلود بعدي او در زندگي الهام بخش بسياري از اشعار او در آينده شد.

او مجموعه سروده‌هاي خود به نام «سرودهاي معصوميت» را در 1789 و مجموعه «سرودهاي تجربه» را در 1794 با روشي به نام چاپ تذهيبي که خود مبدع آن بود، منتشر کرد. اين کتاب‌ها را همانند ديگر آثاري که سروده و با روش خاص خود تذهيب‌کاري كرده و به چاپ رسانده بود با استقبال فراواني رو به رو شد و او را در زمره‌ي مشهورترين شاعران روزگار خود قرار داد. بيشتر آثار او نشانگر مخالفت او با كليسا و اعتقاد به آزادي انسان و عشق الهي است.