پل ایران و 1+5 از استانبول به بغداد

مذاکرات اخیر ایران با گروه 1+5 موسوم به استانبول 2 در شرایطی به پایان رسید که بر خلاف نشست های پیشین که عمدتا بدون نتیجه خاتمه می یافت یک نتیجه ملموس داشت و آن توافق برای ادامه مذاکرات بود.

به گزارش خبرنگار مهر، نشست نمایندگان ایران و اعضای گروه 1+5 شامل روسیه،چین،فرانسه ، آلمان، امریکا و انگلیس به ریاست سعید جلیلی سرپرست هیئت ایرانی و کاترین اشتون سرپرست 1+5 در دو دور در استانبول برگزار شد که تفاوت هایی با نشست قبلی طرفین در استانبول یک داشت.

تفاوت استانبول یک با استانبول دو

در مذاکرات ژانویه 2011 ابتدا مقرر شده بود مذاکرات در دو دور انجام شود در حالی که بعد از پایان نشست صبح هیچ گاه نشست عصر آغاز نشد تا گفتگو ها شکست خورده نام بگیرد و از سوی دیگر برخلاف توافق روسای هیئت ها برای برگزاری نشست خبری در پایان مذاکرات اشتون خلف وعده کرد و بیانیه ای برخلاف توافقات صادر کرد اقدامی که ناراحتی سعید جلیلی را بر انگیخت و وی در کنفرانس خبری اش در استانبول به شدت اشتون را ملامت کرد.

از سوی دیگر نشست قبلی ایران و 1+5 به گفته جلیلی تنها بر سر یک بند چند کلمه ای توافق داشت آن هم توافق برسر همکاری در موضوعات مشترک بود در حالی که طرف مقابل همین یک بند را نیز نپذیرفت و اظهاراتی مغایر با آن به زبان راند و از طرفی با پایان یافتن مذاکرات پیشین ایران و 1+5 در استانبول هیچ چشم اندازی برای ادامه مذاکرات به چشم نمی خورد چه رسد به اعلام زمانی برای ادامه مذاکرات در حالی که در مذاکرات استانبول دو برای نخستین بار طرفین از گفتگو ها ابراز رضایت کردند و زمان دقیقی را برای دور بعدی گفتگوها اعلام داشتند نکته ای که در نوع خود بی سابقه بود.

یخی ضخیم از سرمای یک ساله

در این دور از مذاکرات اشتون به ضیافت شام جلیلی در کنسولگری ایران رفت و سه ساعت با وی به گفتگو نشست و اظهاراتی امیدبخش درباره مذاکرات به زبان جاری کرد که 5+1 با چهره و راهبرد جدید وارد مذاکرات می شود در حالی که از چند روز پیش تا حتی شب مذاکرات دیپلمات ها اساسا امیدی به ثمر بخش بودن مذاکرات استانبول دو نداشتند چرا که اظهاراتی ناخوشایند به صورت پراکنده از جهات مختلف 1+5 به گوش می رسید.

با این حال یخ یک ساله گفتگو های ایران و 1+5 در شرایطی آب شد که به دلیل سخت بودن مذاکرات قبلی در استانبول طرفین مجبور شدند برای از سر گیری گفتگوها چندین بار مکاتبه داشته باشند.

ملاحظه ایران درباره مذاکره در ترکیه

 بعد از توافق طرفین بر سر اصل برگزاری مذاکرات تحولاتی رخ داد که ایران ناچار شد بر سر محل مذاکرات ملاحظاتی را مطرح و بغداد را به جای استانبول گزینه دلخواه اعلام کند ملاحظه ای که بدون شک با مواضع ترکیه در قبال سوریه و به خصوص میزبانی این کشور برای اجلاس به اصطلاح دوستان سوریه بی ارتباط نبود اما در نهایت ایران به مدلی رسید که دور نخست گفتگو ها در ترکیه و دور دوم در عراق برگزار شود.

زمان مذاکرات پیشتر مورد توافق قرار گرفته بود و مکان نیز بعد از رایزنی های باقری و اشمید معاونان جلیلی و اشتون مورد توافق قرار گرفت تا اینکه طرفین روز شنبه 26 فروردین در استانبول ترکیه و سالن لطفی کردار گرد هم آمدند تا رودرروی هم بنشینند.

وعده اشتون محقق شد؟

رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش از شروع مذاکرات استانبول دو وعده داده بود که 1+5 با رویکرد و ظاهر جدید به مذاکرات می آید یعنی این انتظار را به وجود اورد که حداقل در شکل شرایطی فراهم شده باشد که مذاکرات بتواند از سر گرفته شود و اعلام اسامی نمایندگان کشورها نشان داد که 1+5 تا حدودی راغب بوده که مذاکرات در نطفه خفه نشود چرا که انگلیس سفیر پیشینش در ایران را به مذاکرات فرستاد و امریکا هم وندی شرمن را روانه استانبول کرد که تا حدودی ادبیات نرم تری داشته به نحوی که در مذاکرات استانبول نیز جمله ای از وی نقل شده که روابط ایران و امریکا نباید تیره باشد.

همچنین معاون مشاور امنیت ملی رئیس جمهوری آمریکا "بن رودس" گفت: بطور قطع ما به دنبال اقدامات متقابل و مسئولانه برای ایجاد گام‌های ملموس از سوی ایرانی‌ها هستیم.

ادبیاتی نرم چراغ سبز یا تاکتیک؟!

دیپلمات ها در مجموع ادبیات طرفین را در استانبول دو ادبیاتی غیرتهاجمی یاد کرده اند که این نکته میتواند تفاومت عمده این مذاکرات با نشستهای قبلی باشد.ادبیاتی که برخی آن را چراغ سبزی برای شروع مذاکرات سازنده و برخی از آن تاکتیکی برای گذار از استانبول به بغداد یاد می کنند.

    

از سویی شخص اشتون که متهم است از بدو حضورش به عنوان رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اظهارات غیر منطقی و با بی تجربگی فضای گفتگو را مخدوش کرده است در این نشست اظهاراتی متین داشت و حتی برای نرم کردن فضا بارها تاکید کرد که ایران حق داشتن فعالیت هسته ای را دارد و ایران میگوید به هیچ وجه دنبال سلاح هسته ای نیست دو نکته ای که بیانش از سوی اشتون حایز اهمیت است. اشتون همچنین حتی در پوشش خود نیز به شکلی عمل کرد که مورد توجه رسانه ها قرار گرفت چرا که در نشست قبلی با پوششی حضور یافته بود که برخی رسانه های ایرانی ناچار به حذف عکس وی و یا اعمال تغییرات فتوشاپی در عکس وی شدند تاجایی که دیلی تلگراف در همان مقطع گزارشی مفصل درباره لباس اشتون نوشت.

ملاقاتی که ایران زیر بارش نرفت

علاوه بر این همچون نشست های قبلی در اجلاس اخیر نیز هیئت های امریکا و انگلیس درخواست ملاقات با جلیلی را داشته اند که البته جلیلی این بار نیز همچون استانبول به این درخواست ها جواب منفی داد.

روسیه همچنان چکش تعادلی اجلاس

با این حال ریابکوف نماینده روسیه در اجلاس نیز طبق انتظاری که از این کشور می رفت در برابر تندروی های امریکا و انگلیس  و بعضا فرانسه نقش چکش تعادلی ایفا کرد و طی اظهاراتی خواستار مشوق های جدی به ایران شد و از طرفین درخواست کرد موضوع تعلیق فوری غنی سازی ایران را مطرح نکنند که شاید مطرح نشدن این دست اظهارات باعث شد که 11 ساعت رایزنی ایران و 1+5 با شکست مواجه نشود و گفتگو ها به بغداد کشیده شود هرچند بی نتیجه نماندن مذاکرات استانبول دو به هیچ عنوان نمی تواند به موفقیت اجلاس بغداد در روز سوم خرداد تعبیر شود چرا که بر اساس اظهارات دیپلمات ها طرفین در نشست استانبول وارد مباحث اختلافی نشده اند مباحثی که شاید نوع ورود به ان اجلاس بغداد را با شکست مواجه کند هرچند به نظر نمی رسد ایران و 1+5 راغب به ان باشند.

خرسندی اشتون و جلیلی از مذاکرات

اشتون در خاتمه مذاکرات ضمن مفید و سازنده خواندن گفتگو ها با ایران اینگونه گفت که ما اطمینان یافتیم که ایران جدی است نکته ای که در گذشته همواره خلافش بیان می شد که ایران در مذاکرات جدی نیست و تنها با هدف وقت کشی به مذاکرات می آید!

سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد ایران هم در پایان مذاکرات استانبول دو از رایزنی ها اظهار خرسندی کرد و گفت که غربی ها در این دور از مذاکرات اظهارات تهدید آمیز نداشتند و در عین حال گفت  به محورهایی که در نشست بغداد بررسی خواهد شد، پرداخته نشد.

ایران و 1+5 در ایستگاه بغداد

در هر صورت به نظر می رسد طرفین اجلاس استانبول را پلی برای رسیدن به اجلاس بغداد در نظر گرفته و سعی کرده اند از طرح درخواست هایی که ممکن است به شکست مذاکرات بیانجامد پرهیز کنند هرچند غربیها خواسته هایی دارند که تصور عقب نشینی آن ها از این مطالبات و یا تن دادن ایران به ان ساده انگاری است بنابراین باید منتظر ماند و دید در اجلاس بغداد اشمیت و باقری چه چارچوبی را برای گفتگوها طراحی می کنند و آیا طرفین می توانند راهبردی برای حل و فصل مسائل فی مابین بنویسند یا اینکه بازهم با اظهارات خصمانه و مطالبات غیر واقعی اجلاس بغداد نیز به سرنوشت نشست های ژنو و استانبول یک دچار خواهد شد.

منبع:خبرگزاری مهر