اين تب به مرگ راضي مي‌شود

اواخر دهه 50 خورشيدي دامپزشكان ايراني كنه دام‌هايي را كه از مرزهاي شرقي وارد كشور شده بودند، آزمايش كردند، اين كنه‌ها آلوده به ويرووس CCHF يعني عامل بيماري تب كريمه كنگو بودند، ويروسي كه به روايتي سال‌ها قبل از اين‌كه از سوي پزشكان غربي كشف شود در كتاب «گنجينه خوارزمشاه» متعلق به پزشك ايراني (حدود 1110 سال پيش) به نام جرجاني به آن اشاره شده بود.

اما داستان نامگذاري اين تب به سال 1944 ميلادي و منطقه‌اي به نام «كريمه» در روسيه برمي‌گردد. دانشمندان روسي نام اين بيماري را كه در اين منطقه شيوع پيدا كرده بود تب «هموراژيك (خونريزي‌دهنده) كريمه» مي‌گذارند.

25 سال بعد بررسي‌هاي جديدتر دانشمندان، نشان مي‌دهد كه عامل تب خونريزي‌دهنده كريمه مشابه عامل بيماري‌اي است كه در جريان همه‌گيري سال 1956 در كنگو پيدا شد. به اين ترتيب، تركيب نام دو منطقه كريمه و كنگو وجه تسميه اين بيماري شد.

اما در ايران، اولين‌بار اين بيماري وقتي سر و صدا كرد كه پاي مرگ يك پزشك به ميان آمد. سال 1378 وقتي كه گله‌دار بختياري به بيمارستاني در شهركرد با علائم تب كريمه كنگو مراجعه كرد، تهوع خوني بيمار با دست و بدن پزشك جواني كه او را معاينه مي‌كرد، تماس پيدا كرد. دكتر جوان بر اثر ابتلا فوت شد و رسانه‌اي شدن اين موضوع سبب شد، مردم ضمن آشنايي با چنين بيماري كشنده‌اي، خطرات آن را بشناسند.

تا اين‌كه ارديبهشت‌ امسال نيز،بعد از گذشت 13 سال، حادثه‌اي مشابه و فوت دانشجويي پزشكي در مشهد دوباره تب كريمه كنگو را به صفحه اول روزنامه‌ها كشاند.

تب قاتل در مشهد

آخرين روزهاي ارديبهشت‌ امسال كارگر يك كشتارگاه كه به مرحله حاد علائم تب كريمه كنگو رسيده بود به يك مركز درماني خصوصي مراجعه مي‌كند. پرستار اين مركز درماني در حين تزريق سرم به بيمار، با خون او تماس پيدا مي‌كند و به بيماري مبتلا مي‌شود.

با حاد شدن وضعيت اين كارگر كشتارگاه او را به بيمارستان امام رضا(ع) مشهد منتقل مي‌كنند. از همان ابتدا بيمار را تحت مراقبت‌هاي ويژه قرار مي‌دهند، اما حين همين مراقبت‌ها دانشجوي پزشكي مشغول در اين بيمارستان با خون او تماس پيدا مي‌كند و علاوه بر كارگر كشتارگاه، دانشجوي پزشكي نيز جان خود را دست مي‌دهد.

تب كريمه كنگو نه تنها باعث مرگ كارگر كشتارگاه و پزشك معالجش مي‌شود بلكه چهار نفر ديگر يعني پسر كارگر كشتارگاه، دو پرستار و يك نيروي خدماتي بيمارستان را نيز مبتلا مي‌كند.

خبر به همه رسانه‌ها و مردم مي‌رسد و ناگهان تب كريمه كنگو چنان از مرزهاي خبر به شايعه مي‌رسد كه چند روز بعد پيامك‌هايي با اين هشدار كه گوشت نخريد بين شهروندان دست به دست مي‌شود.

شايعه جان مي‌گيرد

وزارت بهداشت شروع به اطلاع‌رساني مي‌كند و عنوان مي‌شود كه مرگ دانشجوي پزشكي و ابتلاي كادر درمان بيمارستان مشهد تنها يك اتفاق نادر بوده و اين بيماري نمي‌تواند بسادگي همه‌گير شود. همزمان دامپزشكي از ايران با يكي از رسانه‌هاي خارجي گفت‌وگو و اعلام مي‌كند كه تب كريمه كنگو از طريق گوشت و لبنيات قابل انتقال به انسان است.

شايعه جان مي‌گيرد و پيامك‌ها به هشدارهايي نظير مصرف نكردن گوشت و شير و حتي رسيدن تب كريمه كنگو به پايتخت تبديل مي‌شود.

رسانه‌ها گزارش‌هايي از وزارت بهداشت منتشر مي‌كنند مبني بر اين‌كه بيشترين افراد مبتلا به تب كريمه كنگو شامل كساني مي‌شود كه با دام ارتباط مستقيم دارند يا اين‌كه حتي خوردن گوشت آلوده به اين ويروس كه در كشتارگاه ذبح شده، نمي‌تواند منتقل‌كننده بيماري باشد.به اين ترتيب تب كريمه كنگو به سمت فراموشي مي‌رود.

پنهان‌كاري يا نگران نكردن شهروندان؟

20 روز بعد از اخبار تب كريمه كنگو در مشهد، كنفراس خبري رئيس آزمايشگاه مرجع انستيتو پاستور ايران در مازندران خبرساز شد.

صادق چيني‌كار 18خرداد در حاشيه برگزاري كنفرانس تب خونريزي‌دهنده كريمه كنگو در دانشگاه علوم پزشكي مازندران به خبرنگاران گفت: از ۳۱ استان كشور ۲۷ استان از ابتداي امسال مواردي از بيماري تب كريمه كنگو را داشته‌اند و از ۲۹ مبتلاي به اين بيماري طي امسال تاكنون هفت نفر جان باخته‌اند.

اعلام اين خبر انگشت اتهام را به سمت وزارت بهداشت برد كه اطلاع‌رساني شفافي نسبت به اين بيماري در اين مدت نداشته است، اما دكتر محمدمهدي گويا، رئيس مركز مديريت بيماري‌هاي وزارت بهداشت در پاسخ به اين اتهام مساله تشويش افكار عمومي را مطرح كرد.

او با تاكيد بر اين‌كه امكان ابتلا به تب كريمه كنگو براي شهرونداني كه ارتباطي با دام ندارند به هيچ‌وجه امكان‌پذير نيست، معتقد است: اطلاع‌رساني روزانه درخصـــوص مبتلايان بــه تب كـــريمه كنگو براي اكثر شهرونـــدان غيرضـــروري و هـــر جــــا كه لازم بوده وزارت بهداشت به شهروندان اطلاع‌رسانـــي كرده است.

رئيـــس مـــركز مديريت بيماري‌هـــاي وزارت بهداشت با تاييد ابتلاي 30 نفر از هموطنان به تب كريمه كنگو از ابتداي سال و فوت شش نفر از اين تعداد اعلام كرد: به جز چهار نفر از شهروندان مشهدي كه در شرايط خاص و حين درمان فرد مبتلا، به اين بيماري دچار شدند، بقيه موارد و خصوصا فوت‌شدگان از اين بيماري كساني هستند كه در ارتباط مستقيم با دام قرار داشته‌اند.

تبي براي همه سال‌ها

خبرهاي هر از چند گاهي تب كريمه كنگو مردم را مي‌ترساند، اغلب فكر مي‌كنند بيماري جديدي شيوع پيدا كرده و شايعه همه‌گيري را باور مي‌كنند و حتي نگران مي‌شوند كه با خوردن گوشت و شير به تب كريمه كنگو مبتلا شوند، اما اين بيماري تنها متعلق به بهار و تابستان امسال نيست.

تب كريمه كنگو بر اساس گفته رئيس مركز مديريت بيماري‌هاي وزارت بهداشت از سال 1378 كه در ايران به شكل رسمي شناسايي و ثبت شده است، هر سال حدود 100 تا 200 نفر را مبتلا مي‌كند. از اين تعداد مبتلا نيز سالانه حدود 15 درصد فوت مي‌كنند.

ناگفته نماند كه تب كريمه كنگو بيماري‌اي است كه افراد در معرض خطر آن، دامداران، كارگران كشتارگاه‌ها، قصابان و در واقع كساني هستند كه با دام ارتباط مستقيم دارند.

همچنين پزشكان، پرستاران و كادر درماني مرتبط با بيماران مبتلا نيز در معرض ابتلا هستند، بنابراين احتمال ابتلا براي افرادي كه در ارتباط با دام نيستند به حداقل مي‌رسد مگر كساني كه به اشتباه دام خريداري كرده و با نظارت شخصي در منازل به مناسبت‌هاي مختلف ذبح مي‌كنند.

تبي از آن سوي مرزها

هر چند كه وزارت بهداشت همزمان با انتشار اخبار شيوع تب كريمه كنگو در خصوص آشنايي با بيماري و نحوه انتقال آن اطلاع رساني مي‌كند، اما اين بيماري بيشتر از يك دهه است كه در كشور ما وجود دارد.

گفته مي‌شود دام‌هايي كه به شكل غيرقانوني از مرزها وارد كشور مي‌شوند عامل اصلي شيوع اين بيماري در ايران هستند با اين تفاسير با هدف ريشه‌كني اين بيماري بايد مرزهاي كشور تحت كنترل بيشتر قرار گيرد تا خريد و فروش غيرمجاز دام منتفي شود.

علاوه بر اين موضوع وزارت بهداشت و سازمان دامپزشكي با آموزش فراگير به كادر پزشكي و افرادي كه با دام‌ها در ارتباط هستند بي‌ترديد مي‌توانند، از شيوع تبي كه به مرگ راضي مي‌شود، جلوگيري كنند.