میراث فرهنگی مانع از تخریب "سرای عجم" اهواز شد

مالك بناي تاريخي سرای عجم اهواز ظهر روز یکشنبه (10 شهریور) قصد تخریب این بنا را داشت اما مداخله شماری از دوستداران میراث فرهنگی، کسبه این سرا و نیروهای یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی خوزستان مانع از انجام این کار شد.

به گزارش ایسنا، اين بناي تاريخي كه در مركز شهر اهواز واقع است در اختيار شخصي قرار دارد كه مدتي پيش آن را از فهرست آثار ملي خارج كرد و اكنون قصد تخريب آن را دارد.

یکی از کسبه این سرا در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا گفت: طي هفت سال گذشته بارها و بارها مالك سراي عجم قصد تخريب آن را داشت. دو هفته پيش وقتي كه صبح به اين جا آمدم ديدم كه حدود 15 كارگر با وسايل تخريب دم در ايستاده‌اند كه با تهديد كسبه محل و طي مراحل قانوني كارگرها برگشتند.



وي افزود: امروز صبح هم به من خبر دادند كه ساعت 14:30 امروز براي تخريب سراي عجم وارد عمل خواهند شد و قصد دارند ابتدا هلالي‌ها و ستون‌هاي اين بنا را ویران کنند در حالی كه هنوز مجوز تخريب را در اختیار ندارند.

او ادامه داد: آن‌ها گفتند كه ما ابتدا ستون‌ها را مي‌اندازيم تا این سرا ارزش تاريخي خود را از دست بدهد چون بقيه مغازه‌ها سازه‌هایی معمولي هستند.

به گفته این کاسب: سازمان ميراث فرهنگي به محض مطلع شدن نيروهايي براي حفاظت از سراي عجم اعزام کرد و اكنون سه سرباز به صورت تمام وقت در سرای عجم حضور دارند تا اگر كسي براي تخريب اقدام کرد جلوي او را بگيرند.

وی افزود: حضور ماموران یگان حفاظت در اين جا به اختیار ما نيست اما اين را مي‌دانم كه مالك از فرصت‌ها استفاده مي‌كند چون در روز 13 فروردین امسال هم عده‌اي آمدند و از خلوت بودن شهر استفاده كردند و يكي از طاق‌های سرای عجم را تخريب كردند.

او خاطرنشان كرد: سراي عجم ثبت ملي شده بود اما از فهرست آثار ثبت ملي خارج شد. این سرا براي اين كه دوباره ثبت ملي شود بايد مراحلي را طي كند. پيش‌تر مراحل ثبت ملي دوباره آن طي شده و سازمان ميراث فرهنگي كارهاي ثبت ملي آن را انجام داده است. اما مالك سراي عجم قصد دارد قبل از اين كه مراحل ثبت ملي آن به پايان برسد آن را تخريب كند.



این در حالی است که در سراي عجم قسمت‌هاي تخريب شده‌اي هست كه آثار آن ديده مي‌شود. يكي دیگر از كسبه محل درباره تخريب سراي عجم مي‌گويد: مالك هر روز قصد تخريب آن را دارد. 15 روز پيش هم آمد و با چندين كارگر قصد تخريب آن را داشت كه كسبه محل و مغازه‌داران اين جا از اين كار او ممانعت كردند.

وي افزود: هر روز مالك به بهانه‌اي مي‌آيد و مي‌خواهد اين جا را تخريب كند و مي‌گويد كه بگذاريد از ستون‌ها شروع كنم. امروز هم قرار بود بيايد و كار تخريب را شروع كند كه اهالي محل و كسبه مانع اين كار او شدند.

او ادامه داد: اهالي محل با ديدن وسايل و لودرهاي تخريب سريعا به اداره کل ميراث فرهنگي اطلاع دادند و آن‌ها هم نيروهاي حفاظت خود را به اين جا فرستادند.

اين كاسب بيان كرد: مالك به ما تذكر داده كه روز 30 شهريور تخريب اين جا را شروع می‌كند. این در حالی است که مغازه‌هاي ما سرقفلي دارند. او به ما گفت كه اجازه دهيد اين جا را خراب كنم تا پس از ساختن دوباره آن را به شما تحويل بدهم.

او گفت: در صورت تخريب به مغازه‌هاي ما آسيب جدي وارد مي‌شود. او چون صاحب ملك است اختيار تخريب آن را دارد و ما هم نمي‌توانيم كاري در مقابل او بكنيم و تنها سرقفلي مغازه‌ها را در اختيار داريم.



وي اظهار كرد: كاري از دست ما برنمي‌آيد. او حتي تخته سنگي را در مقابل سراي عجم قرار داده تا مانع ورود و خروج به سراي عجم شود و قفل محكمي هم به در اين جا زده است.

اين كاسب گفت: او هر روز ما را تهديد به تخريب اين مكان مي‌كند اما ما در مقابل او مي‌ايستيم. شخص مالك اهل اصفهان است. من از او مي‌پرسم كه آيا در شهر شما اجازه تخريب حتي سنگي از آثار باستاني و ابنيه تاريخي را به شما مي‌دهند؟

وي بيان كرد: او مي‌گويد كه اين جا ملك من است و مي‌توانم آن را تخريب كنم. 11 باب مغازه در سراي عجم وجود دارد. صاحب اصلي سند اين جا شخص مالك است ولی سرقفلي هر مغازه در اختيار هر كاسب و مغازه‌دار است.

همچنین يكي از نيروهاي یگان حفاظت میراث فرهنگی خوزستان در این باره گفت: نیروهای يگان حفاظت میراث فرهنگی خوزستان به محض اطلاع از تهديد و اقدام به تخریب سرای عجم ظهر امروز در محل حاضر شدند.

وي تصریح کرد: اگر كسي از طريق زور و اجبار بخواهد وارد اين جا شود ما با حفاظت ميراث فرهنگي تماس مي‌گيريم و آن‌ها براي ما نيرو مي‌فرستند.

او گفت: ما سرباز ميراث فرهنگي هستيم و در اين جا خواهيم ماند و تا زمانی كه مشكل اين مكان حل شود ما به صورت شبانه‌روزي و نوبتی در اين جا حضور داریم.



سرای عجم

 این عمارت که قبل از این در سال 1382 با شماره 10875 ثبت ملی شده بود به تازگی از فهرست آثار ملی خارج و در آستانه تخریب قرار گرفته است.

این بنای تاریخی مربوط به دوره قاجاریه قبلا به عنوان کاروانسرا و بازار و هم اکنون به عنوان انبار  استفاده می‌شود.
 
بنای «سرای عجم» از لحاظ معماری منحصر به فرد و بنایی یک طبقه است و دارای آجر چینی، ستون‌های حجاری شده، حجره‌های متعدد، سنگ‌فرش و در و پنجره چوبی است.
 
این بنا در خیابان پشتی خانه دادرس (دیگر بنای تاریخی ثبت ملی) در اهواز قرار دارد. سرای عجم که در خیابان آزادگان اهواز (۲۴ متری سابق) واقع است در تملک شخصی است که بالکن مهدیان را برای همیشه تخریب کرد و قصد تخریب «سرای عجم» را نیز دارد.
 
همچنین تا سال ۱۳۸۹ بخشی از این بنا تخریب شده و مالک قصد تخریب کل بنا و احداث ساختمانی جدید را در محل آن دارد. سرای عجم از جمله بناهای در معرض خطر است که با ادامه روند تخریب پیش‌بینی می‌شود در آینده تخریب خواهد شد. ضمن آن که مالک بنا سابقه تخریب بالکن مهدیان را در کارنامه خود دارد.



واکنش میراث فرهنگی

افشین حیدری مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان در این زمینه اظهار کرد: سرای عجم هویت مردم اهواز بوده و نباید به سادگی از بین برود.

وی با بیان اینکه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان مانع از تخریب این اثر تاریخی شده است، اذعان داشت: این ملک از نظر هویتی و فرهنگی متعلق به همه مردم اهواز است، بنابراین نباید به راحتی تخریب شود.

مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان ادامه داد: ما به این امید مانع از تخریب سرای عجم شده‌ایم تا حداقل دیوان عدالت اداری و قوه قضائیه به این باور برسند که با تخریب آثار تاریخی ذره ذره تاریخ کشور را از بین خواهیم برد.

وی با بیان اینکه دیوان عدالت اداری حکم خروج این اثر از ثبت را به مالک وی داده است، عنوان کرد: با وجود اینکه چندین مرتبه با مالک این سرا صحبت کردیم، اما وی راضی نشده و به دنبال تخریب این اثر است.

حیدری با اشاره به اینکه آثار تاریخی حرمت و حریم داشته، متذکر شد: ما تا آخر جلوی آن‌ها ایستاده‌ایم و مانع از تخریب این اثر که هویت مردم اهواز است می‌شویم و امیدواریم با این کار راهی تازه برای جلوگیری از تخریب آثار تاریخی در کشور باز شود.

وی افزود: در این خصوص با استاندار خوزستان و شهردار اهواز صحبت کرده‌ایم و با توافقات انجام شده حاضر هستیم در ازای این ملک زمینی دیگر در اختیار مالک قرار دهیم.