مهندس جلیل قلی زاده سلطانی که از مدیران باسابقه و شناخته شده ی خودروست . او در این گفت و گو بخشی از گره ها و مشکلات این صنعت اشاره می کند. وی البته در سال های اخیر خانه نشین بوده است. از مهندس قلیزاده سلطانی بعنوان اولین طراح و سازنده ی دستگاه هشدار دهنده دنده ی عقب خودرو یاد می شود. این دستگاه برای اولین بار در دنیا و در سال 1376 توسط ایشان طراحی و نمونه اولیه آن ساخته شد.

کار شما در صنعت خودرو از چه زمانی شروع شد؟

بنده بعد از طراحی و ساخت اولین دستگاه هشدار دهنده دنده ی عقب خودرو در سال 1376 که در دنیا هم بدیع بود و نمونه آن وجود نداشت ، سه نمونه به شرکت ایران خودرو برای گذراندن مراحل مختلف تست تحویل دادم (در اون زمان اتوبوس سازی داخل شرکت ایران خودرو بود)که پس از 9 ماه آزمایش ، رییس وقت مرکز تحقیقات ایران خودرو با بنده جلسه ای ترتیب دادند و ضمن تقدیر و تشکرعنوان نمودند دستگاه مفیدی است اما بدلیل تغییرات اساسی در سپر پیکان و مشکلات عدیده تغییرات در سپر، قادر به انجام این کار نمی باشیم . یکسال بعد به استخدام ایران خودرو در آمدم. دو سال بعنوان کارشناس کار کردم و در سال 1379 بعنوان مدیر برنامه ریز آموزش و منابع انسانی پژو 206 انتخاب شدم . این مسئولیت باعث شد مستقیما در خط تولید پژو 206 در کشورهای انگلیس و فرانسه کار کنم که البته کمک بسیاری به شکل گیری ایده های آتی در من کرد.

چه زمانی وارد مگاموتور شدید؟

سال 81 با عنوان قائم مقام برنامه ریزی و سیستمها وارد مگاموتور شدم . 7 سالی در خدمت این مجموعه بودم تا اینکه اواخر سال 1387 مورد بی مهری مدیرعامل وقت شرکت مگاموتور قرار گرفتم و زمانیکه ایشان سکان بزرگترین شرکت خودرو سازی خاورمیانه رو بدست گرفتند در اواخر اردیبهشت 1388 از ورود به شرکت مگاموتور منع شدم.

از این زمان به بعد پس ارتباط شما با صنعت خودرو قطع شد؟

نخیر، به دلیل علاقه ایی که به صنعت خودرو دارم ، يك تيم تحقيقاتي متشکل از متخصصان ، مديران صنعت خودرو، مخترعين ارشد بنياد ملی نخبگان و همچنین كارشناسان ارشد مكانيك و شيمي که همگی از دوستانم بودند تشکیل دادم که در نهایت پس از سالها تلاش ,كوشش، تحقيق و آزمايش به دستاوردهايي نظير طراحي انجینی كه فقط با هواي فشرده كار مي كند (پنوماتيك)، گیربکس های هوشمند اتوماتیک قابل نصب بر روی خودروی پراید , امکان پذیری توليد سوخت E85 براي خودروهاي موجود ،‌توانایی انجام تغییراتی در موتور برای قابلیت داشتن مصرف سوخت E85 , راهکارهای بهينه سازي خطوط توليد فعلي با بكار گيري متدهاي نوين و بیش از دهها طرح که وابسته به خودروست دست يافتیم .

طراحی این شیوه، تاثیری هم در میزان مصرف سوخت دارد؟

بله حتما، مثلا با توجه به متد طراحي موتورپراید و قديمي بودن آن , در حال حاضر بهترين راهكار جهت كاهش سوخت و آلاينده هاي توليدي , بهبود طراحي قواي محركه آن با استفاده از تكنولوژي روز دنيا است. .

نگاهي به خودروهاي امروزي بيانگر تفاوت فاحش موتور خودروي پرايد از نظر توان ، گشتاور وميزان مصرف سوخت آن ميباشد. به عنوان مثال یک نمونه از خودروي تويوتا داراي موتور 1300cc ميباشد و توان آن برابر 84 اسب بخار است. بدنه اين خودرو در حدود 200 كيلوگرم از پرايد سنگين تر است در حاليكه مصرف سوخت آن برابر 6 ليتر در يكصد كيلو متر بوده و آلايندگي آن نيز بسيار كمتر از خودروي پرايد مي باشد. لذا در چنين شرايطي ايجاد تغييرات اساسي در طراحي موتور پرايد ضروري به نظر ميرسد.که البته توضیح این نکته هم خالی از لطف نیست که مردم عزیز ما لیاقت بهترینها را دارند.پس باید با تفکری ژرف نگر به سمت تولیدات روز دنیا رفت و با بنچ مارک کردن با خودروسازهای توانمند ، در مسیر پیشرفت به سوی آینده قرار گرفت . اگر به آمارکشته شدگان جاده ها نظری اجمالی داشته باشیم متوجه این موضوع می شویم که بسیاری از کشته و قطع نخاع شدگان حاصل بی تدبیری مدیرانی است که کمیت را فدای کیفیت کرده اند..

تيم تحقيقاتي اشاره شده با بررسي تمامي جوانب به این جمعبندی رسید که بجاي بهينه سازي موتور فعلي، با استفاده از تكنولوژي روز دنيا و مبناي اوليه طراحي موتور پرايد، موتور فعلي را با تغييرات اساسي دگرگون نمايند.

این تیم برچه مبنایی به این جمع بندی رسید؟

دو علت اصلي داشت : اول ؛ تجربه موتور RD در شرکت ایران خودرو , در طول سالهاي گذشته نشان داد كه چنانچه طراحي موتور از ابتداي آن با روشهاي جديد تفاوت چشمگيري داشته باشد هر گونه بهينه سازي در آن ايجاد تغييرات شگرف در توان و گشتاور، مصرف سوخت و آلايندگي نداشته و در نهايت با استقبال مردم نیز روبرو نخواهد شد و ديدگاه عموم مردم نیز نسبت به آن منفی خواهد بود. دوم؛با توجه به وزن خودروي پرايد استفاده از يك موتور با حجم بالاي 1300 cc و با اين مصرف و آلايندگي منطقي و مقرون به صرفه نیست ضمن آنكه توان و گشتاور اين موتور نسبت به حجم آن بسيار پايين است.

البته این موضوع فقط درباره خودروی پراید که صدق نمی کند؟

البته، دیگرخودروهاي توليدي دو شركت خودرو ساز نيز داراي وضعيت مشابهي هستند كه اين موضوع براي كشور يك فاجعه محسوب ميشود و متأسفانه تاكنون کمترین اقدام مثبت ، عملي و اجرايي در این خصوص صورت گرفته است و هر دو شركت به خاطر رقابت وعقب نماندن از ارائه آمارهای دهان پر کن ، ملزم به تولید تعداد خودروهاي بيشتري بوده و هستند وكمتر پژوهش و توجه عملیاتی در زمينه كاهش مصرف سوخت و يا سوخت هاي جايگزيني غير فسيلي بصورت عملي نموده اند به نحوي كه در ارائه عملکرد دائماً به ميزان افزايش خودروها اشاره مي شود تا کیفیت آن. در همین نمونه ای که عرض شد، استفاده از تکنولوژی روز دنیا و خود باوری تیم تحقیقاتی با انجام اصلاحاتی در ساختار موتور در قسمتهای سیلندر – سرسیلندر- محفظه احتراق –استفاده از کارتر خشک - تغییر در زاویه ساخت سوپاپ و ... باعث بالا رفتن بازده انجین میشود. که در این حالت با کاهش مصرف سوخت منجر به افزایش توان واقعی انجین cc 800 با 65 اسب بخار واقعی میشود که در این حالت مصرف سوخت این انجین 4.5 لیتر در 100 کیلومتر میشود که در مقایسه با موتور فعلی خودرو پراید با مصرف 7 لیتر بنزین ، گام مهمی در کاهش مصرف سوخت ایفا خواهد نمود.

مشکلات دیگر را در چه بخش هایی می بینید؟

اكنون كشور با مشكلات عديده اي مانند تحريم بنزين ، افزايش مصرف سوخت ، آلودگي هوا و غيره دست و پنجه نرم مي كند. متأسفانه غالب كارهاي صورت گرفته در اين راستا نيز عمدتاً بصورت مقطعي بوده و در دراز مدت هيچگونه تأثيري بر پارامترهاي اشاره شده نداشته است .

از وقتی که بنزین در فهرست کلاهای تحریمی قرار گرفت و کشور بسمت افزایش تولید بنزین حرکت کرد، موضوع آلودگی هوا و نگرانی های موجود در این بخش بالا گرفت. چقدر باید پیش رفت تا موضوعات مهمی همچون "محیط زیست" و "کاهش آلودگی هوا" در صنعت خوردر سازی کشور مورد توجه قرار گیرد؟

اجازه بدهید مقدمه ای عرض کنم . می دانید که عدم توازن در رشد اقتصادي چه اثرات زيان باری دارد. موضوع محیط زیست زمانی جدی می شود که آگاهي هاي عمومي در مورد محيط پيرامون گسترش پیدا کرده و ابتلا به بیماریهای عدیده ناشی از آلودگی نیز مزید بر علت می شود. موضوع محیط زیست را چالش بزرگ قرن عنوان می کنند. و در واقع تهديدات ناشي از اين عدم توازن، آنقدر آشكار و به لحاظ علمي ثابت شده است كه جاي ترديد براي هيچ كس باقي نمي گذارد.

تفاوت هاي فزاينده فقر و ثروت، رشد بي رويه جمعيت، خسارت هاي وارد شده به تنوع زيستي، تغيير اقليم، تخريب ازن و دیگر نشانه ها، همگي تهديداتي عليه حيات بشریت به شمار ميروند.همه به یاد داریم که در همین تهران و یا شهرهای بزرگ ، چند روز از سال به دلیل آلودگی هوا تعطیل می شود و یا راهنمایی و رانندگی مجبور به اجرای طرح زوج و فرد از درب منازل میشود.

معتقدم باید خواسته هاي انسان مصرف كننده تعدیل شود. انسان امروز بايد بتواند ميان خواسته هاي اقتصادي ، اجتماعي و اكولوژيك ، خود به نقطه تعادلي دست پيدا كند كه از آن به عنوان "توسعه پايدار" ياد ميشود. این واژه پر مصرف در دل خود معنای ساده ای دارد یعنی: تأمين زندگي بهتر براي تمام انسانهای حال حاضر و نسل هاي آينده .

معرفي و تأكيد بر اين مفهوم اگرچه در برخي كشورها و در بسياري موارد، مأيوس كننده به نظر می رسد ، اما حداقل اين حسن را دارد كه يك افق روشن و پذيرفتني را در موضوع توسعه براي هر بخش ايجاد می کند. براي نمونه بخش هاي مختلف كشاورزي، صنعت ، بازرگاني و خدمات با شناختي كه از كاركردها و سازوكار متداول خود دارند مي توانند چارچوبي براي تعريف و اعمال شاخص هاي توسعه پايدار در فعاليت هاي خود بيابند.

در اين بین، بخش صنعت به دليل بهره برداري پرشتاب از منابع ، ساخت و توليد انبوه محصولات صنعتي در صف مقدم اين رويكرد قرار مي گيرد. بخش صنعت به طور اعم و صنعت خودرو به طور اخص در كليه بخش هاي چرخه خود،‌ از بهره برداري از منابع طبيعي، توليد، مصرف و پس از مصرف در تعامل مستقيم و غير مستقيم با محيط زيست قرار دارد.

كاهش منابع سوخت هاي رايج فسیلی، افزايش روز افزون قيمت آنها ، استانداردها و مقررات زيست محيطي در راستاي كاهش آلودگي موجب شده كه خودروسازان همواره به دنبال راهكارهاي جديدي به منظور كاهش مصرف سوخت و آلايندگي و يا جايگزيني سوخت هاي جدید (غیر فسیلی ) با سوخت هاي فسیلی فعلي باشند.

خودروهايي كه با انرژي خورشيدي كار ميكنند ، خودروهاي هيبریدي، خودروهاي الكتريكي و ... بخشی از ابتکار بشر امروز است که البته به دليل پايين بودن توان و گشتاور خروجي در مقايسه با ساير خودروهای روزمره مورد استقبال قرار نگرفته است.

در اين راستا به نظر مي رسد بهترين راهكار مناسب , استفاده از سوختهای جايگزين با قابليت استفاده همزمان سوخت هاي فسيلي موجود و يا كاهش مصرف سوخت در خودروهاي توليدي , بگونه اي كه نه تنها بر گشتاور و توان خروجي تأثير منفي نداشته بلكه بر خلاف تصور سبب افزايش آن نیز گردد.

آیا این دیدگاه امکان عملیاتی شدن دارد؟

قطعا، در چنين حالتي نه تنها با اصلاح الگوي مصرف سوخت و كاهش آلايندگي روبرو خواهيم بود بلكه با استقبال دو چندان مصرف كننده به لحاظ صرفه اقتصادي و نيز افزايش توان خروجي موتور نیز مواجهیم.

با رویه ی موجود در آينده نه چندان دور، بعنوان يك تهديد بزرگ به لحاظ افزايش چشمگير سطوح آلاينده ها در شهر ها از يك طرف و از طرف ديگر تأمين سوخت مصرفي اين خودروها كه فاصله زيادي با استاندارد مصرف سوخت خودرو با تكنولوژي روز دنيا دارند، دولت را با يك چالش بزرگ مواجه خواهد كرد.

بنابراین باید بعنوان یک راهکار، از روش هاي نوين در طراحي موتور خودروها به منظور كاهش مصرف سوخت و آلايندگي و همچنین استفاده از سوخت هاي غير فسيلي استفاده کرد.

استفاده از سوخت هاي غير فسيلي مانند ( E85) امروزه يكي از اصلي ترين تحقيقات جهان است كه در نتیجه آن انرژي شيميايي حاصل از احتراق ، به انرژي مكانيكي تبديل می شود. در این میان يكي از اهداف جايگزيني سوخت هاي غير فسيلي علاوه بر كاهش آلايندگي، كاهش مصرف سوخت با حفظ توان و گشتاور خودرو مي باشد.

می دانید که تولید سوخت E85 از سال 1998 در آمریکا , برزیل و دیگر کشورها شروع شده است که هم اکنون به علت کاهش آلودگی و ارزان بودن بسیار مورد استقبال قرار گرفته است طوریکه با انجام برنامه ریزی و حمایت دولت امریکا , جایگاههای سوخت E85 روز به روز در حال افزایش است.

با توجه به روند فعلی و سادگی تولید سوخت بیو اتانول ها، کشور های سلطه گر یکی از صادر کنندگان این سوخت وتحریم کنندگان آن بشمار می روند!

معتقدم که با خودباوری ملی وتولید این نوع سوختها علاوه بر اینکه راه نفوذ کشورهای بیگانه مسدود می شود خود نیز می توانیم از امتیازات این نوع سوخت به نحو احسن استفاده کنیم .توجه به این نکته حائز اهمیت است که در کشور آمریکا مهمترین منبع برای تولید اتانول ذرت است که اگرچه به مزارع بزرگ نیاز دارد و مشکلات تولید آن نیز کم نیست اما با این حال همچنان مورد اسقبال مردم قرار گرفته است.

جالب است بدانید که امروزه خودروسازان بزرگ جهان، همچون " مرسدس بنز" ، "کرایسلر" ، "بی ام دبلیو"، "فورد"، "نیسان"، "جیپ" و "دوج" نیز ساخت و ارائه خودروهای تولیدی خود با سوخت "بیو اتانول" را شروع کرده اند.

امکان تولید "بیواتانول" در کشور وجود دارد؟

حتما، در کشور عزیزمان ایران به دلیل اینکه یک کشور کشاورزی با منابع خدادادی زمین و آب می باشد می توان به راحتی و صرف هزینه کمتر به تولید "بیو اتانول" روی آورد. با انجام این فرایند نه تنها مشکلات آلودگی هوا وتحریم بنزین مرتفع می شود، بلکه وضعیت کشاورزان و زیر ساختهای کشاورزی نیز به سرعت متحول خواهد شد.

مضافا اینکه منابع تولید "بیو اتانول" در ایران می تواند انو اع میوه ها و سیب زمینی های دور ریز , ملاس کارخانه های قند و غیره باشد. این سیاست "بازی برد- برد" برای دولت , کشاورزان و البته مصرف کنندگان سوخت ایجاد می کند. بهتر است تاکید کنم که روند تولید و توسعه سوختهای غیر فسیلی به آمریکا خلاصه نمی شود و دنیا با سرعت مضاعفی به سمت تولید سوخت های غیر فسیلی حرکت می کند . نمودار ذیل گویای این مطلب می باشد:

تولید خودرویی که بتواند با این سوخت کار کند آیا تا کنون مورد توجه خودروسازان کشور بوده است؟

علي رغم وجود مراكز تحقيقاتي شركت هاي ايران خودرو و سايپا، متأسفانه تاكنون کمتر اقدام اجرایی وکاربردی در اين خصوص صورت گرفته و اكثر پروژه هاي جاري اين شركت ها به دليل نداشتن تکنولوژی , عزم راسخ , خودباوري ملی و یا دیگر موارد به نتایج قابل قبول و موثری نرسیده است.

این در حالی ست که تولید کنندگان خودرو , حرکت به سمت تولید خودرهای دوگانه سوز بنزین و E85 را سالهاست که آغاز کرده اند. موتورهايي كه در ايران توليد مي شود تماماً متعلق به نسل قديم انجين ميباشند. اگر چه در توليد خودروهاي داخلي موتورهاي مذكور حرف اول را مي زند اما بايد دانست كه در اكثر كشورهاي پيشرفته نسل جديد انجين های جدید به تدريج جايگزين نسل قديم شده و ميشود كه در اثر اين جابجايي مصرف سوخت بطرز چشمگيري كاهش يافته و آلودگي هوا نيز به حداقل رسيده است.

فارغ از مباحث فنی و بعنوان یک صاحبنظر، اوضاع امروز خودروسازان کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟

هیچکس منکر مشکلات موجود نیست ولی خوشبختانه شرایط خوبی در کشور ایجاد شده است. آرامش، همدلی و عزم ملی شکل گرفته است. روی کار آمدن دولت تدبیر و امید فرصت بزرگی برای ساختن کشور فراهم کرده و بحمدالله انتصاب ها بسیار با دقت و خردمندی صورت گرفته است. در بخش خودرو نیز معتقدم که مدیر جدید کسی است که می تواند در عین اشراف کامل به حوزه ی خودرو، با فروتنی زمینه ی حل مشکلات و بهره مندی از توان متخصصین این صنعت را فراهم آورد اگرچه انصافا راه سختی در پیش دارد.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه