۱۰ فروردين ۱۴۰۳
به روز شده در: ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۳:۵۶
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۶۳۲۲۸۸
تعداد نظرات: ۲۳ نظر
تاریخ انتشار: ۱۷:۲۶ - ۲۹-۰۶-۱۳۹۷
کد ۶۳۲۲۸۸
انتشار: ۱۷:۲۶ - ۲۹-۰۶-۱۳۹۷
نکات کمتر شنیده شدۀ عاشورا از زبان استاد تاریخ
بیشترِ سپاه یزید اعراب شمالی‌اند؛ نظامیانی که با رانت به اشراف اقتصادی تبدیل شدند. امام هم گفت حرف مرا نمی‌فهمید چون حرام خورده‌اید...

مرد هزار چهرۀ واقعۀ کربلا که بود؟/ ریخت‌شناسیِ کنش‌گرانعصر ایران - استاد تاریخ دانشگاه تهران با تحلیل دو سوی واقعه کربلا، کنش‌گران سپاه امام حسین ع را عمدتا نیروهای فرهنگی، علمی و اجتماعی اما اهل جهاد توصیف کرد و گفت: کنش‌گران سپاه یزید اما از اشراف نظامی‌اند كه به خاطر قدرت و ثروت دست به هر جنايتی می‌زدند.

به گزارش عصر ایران، دکتر غلامرضا ظریفیان در پنجمین شب از سلسله نشست های «عاشورا و امروز ما» که به همت «بنیاد اندیشه و احسان توحید»، «خانه اندیشمندان علوم انسانی» و «انجمن اندیشه و قلم» برگزار شد، سخنرانی خود در شب عاشورا را با عنوان «ریخت شناسی کنش‌گران مؤثر واقعۀ کربلا» ایراد کرد.

او با بیان اینکه «كاروان امام حسين و لشگر يزيد عموما عرب‌اند با یک تفاوت که اکثر اصحاب امام، عرب جنوبی و یمنی‌اند اما اغلب لشگر يزيد از اعراب شمالی‌اند که عموما ساکن کوفه بودند» گفت: «اعراب جنوبی و يمنی، با شمشير، اسلام نياوردند بلكه زمان پيامبر به صورت ارادي و اختیاری اسلام آوردند. یمنی‌ها حمایت کننده اصلی امام علی (ع) بودند. امام حسن را هم یمنی‌ها حمایت کردند. اكثر شهدای كربلا غير از بنی هاشم، يمنی هستند. ما ایرانی‌ها نیز تشیع خود را مدیون یمنی‌ها هستیم؛ مهاجرانی که به مناطق مرکزی و ری آمدند».

اشراف نظامی که اشراف اقتصادی شدند

ظریفیان اضافه کرد: «اما کنش‌گران اصلی سپاه یزید حجازی و اعراب شمالی‌اند؛ مانند عبيدالله زياد، عمر سعد، شمر، اشعث و شبث. اعراب شمالی نقشی فعال در فتوحات نقش داشتند و بعدها در سپاه یزید از اشراف نظامی شدند. البته اشرافیت‌شان را با رانت به دست آورده بودند. آنان نظامیانی بودند که از رانت ویژه برخوردار شدند و به اشراف اقتصادی تبدیل گشتند و همین بود که امام حسین می‌فرمود حرف حق را نمی‌فهمید چون شکم‌تان از حرام پر شده است».

او در ادامه به شخصیت‌شناسی و ارایۀ گزارشی از زندگی کنش‌گران اصلی لشگر یزید پرداخت و با بیان اینکه عمرسعد فرزند «سعد ابی وقاص» است، گفت: «پدر عمرسعد نقش موثری در به خلافت رسيدن عثمان داشت و سپس والی كوفه شد. او در دورۀ امیرالمؤمنین کناره گرفت و منزوی شد، در دورۀ معاویه هم تا حدودی منزوی و سپس مسموم و کشته شد. سعد اما به رغم برخوردی که معاویه با پدرش کرد از نیروهای اصلی فعال دورۀ معاویه است که در خدمت زياد ابن ابيه در می آید.

عمر شخصیت نظامی دارد و سهم زیادی از فتوحات برده است. او همراه شمر در قتل عام حجربن عدي و يارانش نقش ايفا كرد و از کاسبان فتنه اند. عمر شهادت می دهد که حجربن عدی فتنه گر است و دلیل قتل حجر همین شهادت است. او همچنین وقتی مسلم به کوفه می آید به یزید نامه می نویسد و يزيد را تحريك می کند و می گوید اگر دیر بجنبی کوفه را از دست می دهی. بعد هم در کربلا در مقابل امام حسین قرار می گیرد».

مرد هزارچهرۀ واقعۀ کربلا

ظریفیان در توصیف شخصیت شبث، او را «مرد هزارچهره» خواند و اظهار کرد: «شبث در ماجرای پیامبران دروغین در زمان حضرت محمد(ص) و اوایل وفات ایشان از مدافعان پیامبران دروغین بود. بعدها توبه می کند و از فرماندهان فتوحات نظامی می شود. او از کسانی است که در قتل عثمان نقش دارد. در جنگ جمل در برابر امیرالمومنین است اما بعد از مدتی رنگ عوض می کند و در واقعه صفین کنار حضرت قرار می گیرد.

                                       سریال مختارنامه- شبث با بازی «مظفر مقدم»مرد هزار چهرۀ واقعۀ کربلا که بود؟/ ریخت‌شناسیِ کنش‌گران

امیرالمومنین که ضعیف می شود به خوارج می پیوندد، در گفت و گویی که حضرت با خوارج دارد توبه می کند. بعد از شهادت امام حسن به معاویه می پیوندد. در واقعه حجر بن عدی جزو شهادت دهندگان علیه اوست. وقتی معاویه می میرد با نوشتن نامه امام حسین را به کوفه دعوت می کند. در نهایت هم عبیدالله او را فرمانده سپاه پیاده نظام روز عاشورا می کند. او در قیام توابین نیز از آنان حمایت می کند اما بعدها در مقابل مختار قرار می گیرد و با قاتل مختار بیعت می کند.»

او در ادامه به شخصیت شناسی شمربن ذی الجوشن پرداخت و گفت: «او به سختی اسلام آورد، فردی بشدت متحجر است، يازده بار پياده به حج رفت. نظامی صرف و مزدور است. تند و افراطی، بددهن و هرزه گو، اما معتقد است خدا را به خوبی می شناسد.

از ياران علی (ع) بوده اما بعدها به خوارج می پیوندد و در جنگ نهروان جان سالم به در برد. بعدها به خدمت معاویه درآمد و در ماجرای قتل حجربن عدی قسم یاد می کند که حجر مرتد است و مسلم را نیز فتنه گر می خواند. او کاملا نگاه قبیله ای و طایفه ای دارد و در کربلا لحظه به لحظه حرکت امام حسین را گزارش می کند. شب عاشورا امان نامه برای حضرت ابوالفضل می آورد. در عاشورا در کشته شدن امام حسین و قتل حضرت عباس فعال بود و مسوول انتقال سرها به شام است.»

ظریفیان با اظهار اینکه «در سپاه یزید افراد بی هویت زیادی وجود دارند» تصریح کرد: «حرمله یکی از نظاميان بی ريشه ای است كه به فرمان اميرش دست به هر كاري می زند.او تیراندازی ماهر و قاتل علی اصغر و عبدالله بن حسن است.»
و نقش فعال در قتل حضرت عباس دارد.»

او با بیان اینکه «خاندان اشعث نیز نقش فعالی در سپاه یزید داشتند» گفت: «اشعث امیرالمومنین را مجبور به حکمیت و پذیرفتن ابوموسی اشعری کرد. بعدها معاویه او را که در سپاه امام حسن بود خرید و اشعث پشت امام را خالی کرد. اشعث دو پسر به نام های محمد و قیس دارد که هر دو از نیروهای فعال سپاه پزید هستند. محمد چشم در چشم امام حسین منکر فرزند پیغمبر بودن امام شد. قيس جزو كسانی است كه به امام حسين نامه نوشتند كه به كوفه بيا اما در آتش زدن خيمه ها نقش داشت.»

5زن در کربلا با سپاه یزید درگیر شدند

ظریفیان در ادامه به شخصیت شناسی کنشگران فعال کاروان امام حسین (ع) در کربلا پرداخت و ابتدا با اشاره به نقش زنان گفت: «زنان در کربلا نقش بسیار مهمی را ایفا کردند. یازده مادر شهید در کربلا بودند؛ حدود 5 زن با دشمن در کربلا مواجهه داشتند که یکی از آنان به شهادت رسید. در ماجرای اسرا عده ای از زنان برای آزادی اسرا تلاش کردند که منجر به شهادت رسیدن آنان شد. اما متاسفانه کمتر از نقش زنان یاد می شود.»

او سپس به توصیف شخصیت مسلم بن عوسجه پرداخت و اظهار کرد: «مسلم 80 ساله بود. از یاران پیامبر، امیرالمومنین و امام حسن بود. محدث، فقیه و مورد وثوق است.»

ظریفیان با بیان اینکه «شخصیت های موثر کاروان امام حسین نه اشراف نظامی بودند و نه اشراف اقتصادی» افزود: «مسلم در دولت امیرالمومنین نقش بسیار موثری داشت. شب عاشورا سخنان نغزی بیان کرد. در روز عاشورا 50 نفر از یاران امام در ساعات اولیه به شهادت رسیدند، اولین فردی که پس از این به میدان می رود مسلم بن عوسجه است. او به قدری معنوی و بزرگ است که وقتی وارد میدان می شود فرمانده سپاه دستور می دهد سریع او را بکشند چون معتقد است اگر مسلم به میدان بیاید بسیاری از سپاهیانش را متزلزل می کند.»

او با بیان اینکه «حبیب از شخصيت های برجسته اسلام است» گفت: «حبيب از یاران خاص پیامبر، امیرالمومنین و امام حسن و زاهد و باتقوا بود. امام حسین در نامه ای حبیب را دانشمند فقیه و صاحب اخلاق نیکو خطاب می کند که جایگاه علمی او را نشان می دهد.»

اصحاب امام حسین اهل غلو حتی درباره امام نبودند

ظریفیان با اشاره به ویژگی های یاران امام حسین گفت: «يك ويژگی اصحاب امام حسين عدم غلو درباره امام است كه كلمه ای خارج از مسلمات شرعی به زبان نمی آورند. از امام انتظارهای فرابشری نداشتند چون اهل فکر و دانش و فقیه هستند.»

او در جمع بندی به مقایسه سپاهیان یزید با یاران امام حسین پرداخت و اظهار کرد: «کنش‌گران موثر کاروان امام حسین در عرصه عمل و نظر از موقعیت قبیله ای خود فاصله گرفتند و در مقام انسان مومن، مختار و زاهد بودند. آنان مدافع حق در برابر ظلم و مدافع آزادی بیان بودند و با همین نگاه در کنار امام حسین قرار گرفتند. اما کنشگران سپاه یزید متکی بر بافت قبیله ای بودند و دعواهای هاشمی- اموی را به کربلا آورده بودند».

ظریفیان افزود: «کنش‌گران سپاه امام حسین عمدتا نیروهای فرهنگی، علمی و اجتماعی بودند، شغل حرفه ای آنان نظامی نبوده اما اهل جهاد بودند. فهم دین آنان در پناه شمشیر نبوده اما کنش‌گران سپاه یزید از اشراف نظامی است که رانت فتوحات استفاده کرده بودند. سران لشگر يزيد از اشرافی هستند كه بخاطر قدرت و ثروت دست به هر اقدام و جنايتی می زدنند اما اصحاب امام، اهل غلو و زياده روی حتی در مدح امام حسين نيستند».

او در پایان خاطرنشان کرد: «ادبيات ياران حسين، فاخر و دلسوزانه حتی نسبت به دشمن است، اما ادبيات لشگر يزيد مملو از اهانت، خشونت و انحطاط است.»

ارسال به دوستان
انتشار یافته: ۲۳
در انتظار بررسی: ۳۲
غیر قابل انتشار: ۰
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۱۴ - ۱۳۹۷/۰۶/۲۹
0
5
عالی، استفاده کردیم، ممنونم
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۹:۴۱ - ۱۳۹۷/۰۶/۲۹
0
5
خیلی جالب بود، اگر امکان هست بقیه مطالبی هم که توی این نشست گفته میشه منتشر کنید.
یا حسین
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۰۴ - ۱۳۹۷/۰۶/۲۹
0
1
عالی بود دست مریزاد ... این نوع نگاه علمی به واقعه عاشورا لازم است و نیاز به ورود به مباحث روضه و نوحه دارد تا مردم بیشتر و بهتر با این واقعه آشنا شوند فقط گریه بر امام حسین کافی نیست گریه های آگاهانه و با بصیرت قطعا برای مردم لازم است ..
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۴۱ - ۱۳۹۷/۰۶/۲۹
0
2
دورود بر نویسنده، بسیار عالی و فکر برانگیزنده
مژده
Iran (Islamic Republic of)
۱۰:۵۴ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۰
0
1
بسیار عالی. ممنون
amir
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۳۶ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۰
0
1
برگی از تاریخ، واقعیتی پنهان شده در لابلای تحریف، و چه زیبا و خلاصه و عبرت آموز، و چه آشنا!

ممنون از شفافیت.
علی
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۴۳ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۰
0
1
بسمه تعالی با تشکر مطالب بسیار سودمندی بود. ضمن آنکه کلمه فاخر اگر چه در ادبیات ما بار ارزشی گرفته اما در ادبیات قرآنی بار مثبت ندارد و لذا باید به نحوی این مشکل را رفع کنیم.
فاطمه
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۵۴ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۰
0
1
بسيارعالي بازهم ازاين تيپ مطالب وسخنرانيها درسايتتان بگذاريد
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۱۴ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۰
0
2
اصحابی بدون تزویر و ریا،خالص ،سالم ...
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۲۶ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۰
0
2
درود
ایرانی
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۳۴ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۰
0
2
با سلام
به رخداد دردناک عاشورا از زاویه نو پرداخته شده بود و خیلی آموزنده و مفید بود.
با تشکر
علی
Iran (Islamic Republic of)
۲۳:۳۶ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۰
0
1
خیلی جالب بود. به ویژه شبث...
صادق
Iran (Islamic Republic of)
۰۶:۴۶ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۱
0
1
عالی بود
علی
Iran (Islamic Republic of)
۰۹:۰۱ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۱
0
1
عالی بود تشکر.
فرید
Iran (Islamic Republic of)
۰۹:۱۴ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۱
0
2
احسنت بر آقای ظرفیان با این تحلیل زیبایش و درود بر عصر ایران به خاطر درج این مقاله بسیار جالبش از این استاد بیشتر مقاله بگذارید.
لبیک یا حسین
علی
Germany
۱۲:۵۵ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۱
0
0
با تشکر فراوان آرزوی سلامت گوینده را دارم.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۳:۰۱ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۱
0
0
ایشان یاران امام را اهل غلو نداسته اند زیرا انتظار رفتار فرابشری از امام نداشتند!!
هر کسی که انتظار رفتار فرابشری از امام داشته باشد غالی نیست. امام به اذن خدا ولی مطلق است.
رضا
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۲۸ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۱
0
1
با سلام.
تحلیل علمی بسیار مفید و ارزشمندی بود. کمتر به موضوع عاشورا و یاران امام حسین(ع) از این زاویه نگریسته می شود.
کیوان
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۳۳ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۱
0
0
احسنت استفاده کردیم
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۹:۴۳ - ۱۳۹۷/۰۶/۳۱
0
0
عالی بود مرحبا
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۷:۳۶ - ۱۳۹۷/۰۷/۰۱
0
1
چه تحليل قشنگي. از عاشورا هرچه شنيده بوديم تكرار مكررات و گريه و زاري بود. كمتر كسي به تحليل رفتاري افراد پرداخته بود.
زمانه كنوني ما نياز به اينگونه تحليلها دارد! باشد كه هم عبرت بگيريم!!!
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۹:۵۰ - ۱۳۹۷/۰۷/۰۱
0
1
خداخیرتان بده چیزی که نمی دانستیم تقریبا به همین اندازه کم هم خوب بود مثلا اینکه درواقعه کربلا شهید زن هم داشتیم //لعنت برقاتلان حسین ویارانش/
علیرضا
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۴۸ - ۱۳۹۷/۰۷/۰۱
0
0
«ادبیات امام حسین (ع) و یارانش فاخر و ... بود»
آفرین بر این ادبیات.
نیفلو؛ تسکین درد زانو در کمتر از 15 دقیقه (+فیلم و عکس) پارک قیطریه و تمدن ۳۲۰۰ ساله‌ای که زیر آن خوابیده است! چند راهکار ساده برای ترک عادت ناخن جویدن سه چالش اساسی نظام در سال ۱۴۰۳ به روایت حسین علایی /حاکمیت باید یک تغییر معنادار در سیاست‌های اقتصادی و سیاسی خود ایجاد کند بازداشت فرزند حمید نوری توسط پلیس سوئد ملکه جنگنده‌ های F-35؛ زنی که صنایع نظامی را متحول کرد(+عکس) مجید انتظامی: از تلویزیون شکایت کردم گفتند موسیقی خوب نساز وقتی هر محله ای چند تا بدنساز داشته باشه! (عکس) صدیقی از سخنرانان شب قدر دانشگاه امام صادق حذف شد مرگ شبانه؛ چرا بعضی‌ها در خواب می‌میرند؟ بازگشت آزادی از نخستین تجربه ملی (+عکس) وجود ترکیبات شیمیایی در برخی دارو‌های مکمل و نیروزا دستگیری ۲ سارق زورگیر سابقه دار حین سرقت در فردیس نوروز ۱۴۰۳ زیر فشار کمرشکن گرانی /فقط رأی می‌خواهند،بعد یادشان می‌رود /هم خسته‌ایم، هم بریده‌ایم/فریادها به گوش دولت می‌رسد؟ اندیشه پویا؛ یاد شاهرخ مسکوب/ تبعیدی سرگردان
وبگردی