مرجعی جامع برای آشنایی با قوانین رکن فرهنگی سازمان ملل

به گزارش ایبنا، «سازمان فرهنگی، علمی و تربیتی ملل متحد» که به اختصار «یونسکو» نامیده می‌شود، سازمانی است که از بدو تاسیس خود در سال 1946 میلادی تاکنون، اسنادی بین‌المللی‌ از قبیل کنوانسیون‌ها، توصیه‌نامه‌ها و منشورها را با اهداف علمی و فرهنگی تصویب کرده است.

کتاب «استانداردسازی در یونسکو» که الهام امین‌زاده، معاون پیشین حقوقی رئیس‌جمهوری و علیرضا عیّاری آن را به فارسی ترجمه کرده‌اند، مجموعه این اسناد از سال 1948 تا سال 2006 را گردآوری کرده است. این کتاب که در سال 2007 میلادی منتشر شده و ترجمه فارسی آن را در سال 1396 پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به بازار فرستاده است، می‌تواند برای محققان حوزه حقوق بین‌الملل منبعی مرجع باشد که سیر تطور قانون‌گذاری در این نهاد بین‌المللی را نمایان می‌سازد.

هدف بنیادین یونسکو، ایجاد همبستگی معنوی از طریق رشد و تعالی فرهنگی و آموزشی برای برقراری و حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و همزیستی مسالمت‌آمیز میان دولت‌هاست. مبنای اندیشه‌ای و نظری تشکیل این سازمان را می‌توان در اندیشه‌های امانوئل کانت، فیلسوف بزرگ آلمانی جست که در پی «صلح دموکراتیک» میان ملت‌ها بود. گذشته از میزان توفیق یونسکو در رسیدن به این هدف بنیادین، آشنایی انتقادی با روند قانون‌گذاری در یونسکو برای پژوهشگران حوزه علوم‌سیاسی نیز می‌تواند جذاب باشد.

به عبارت دیگر این کتاب می‌تواند فراز و فرودهای تلاش برای نیل به «صلح دموکراتیک» را برای یک پژوهشگر دقیق حوزه علوم سیاسی نمایان سازد و از این منظر می‌توان گفت علاوه بر محققان حوزه حقوق بین‌الملل، محققان حوزه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل هم از مخاطبان بالقوه این کتاب محسوب می‌شوند. علاوه بر این پژوهشگران عرصه فرهنگ و نیز دیپلمات‌ها نیز، جزو مخاطبان کتاب محسوب می‌شوند.

ارگان اداره کننده سازمان یونسکو، «کنفرانس عمومی»  است که مرکب از تمام کشورهای عضو است و هر دو سال یک‌بار تشکیل می‌شود. علاوه بر کنفرانس عمومی، هیئت اجرایی هم از ارکان یونسکو محسوب می‌شود که از اعضایی تشکیل می‌شود که در کنفرانس عمومی برای انجام وظایف اجرایی یونسکو انتخاب می‌شوند. اعضای هیئت اجرایی مامور نظارت بر اجرای مصوبات کنفرانس هستند. عمده این مصوبات بر اموری نظیر گسترش آموزش، صیانت از ارزش‌های فرهنگی و توسعه علم متمرکز است و علاوه بر آن در زمینه‌هایی نظیر کپی‌رایت، پناهندگان و اشخاص فاقد تابعیت نیز مصوباتی در یونسکو تصویب شده که در این کتاب گردآوری شده‌اند.

علاوه بر این، یونسکو سال‌های متمادی است که برای حفاظت از میراث باستانی و جلوگیری از تخریب عمدی میراث فرهنگی در زمان صلح و جنگ مصوبات بسیاری داشته و این غیر از اسنادی است که اصول علمی حاکم بر باستان‌شناسی، حقوق و تعهد کاوشگران آثار باستانی را مشخص کرده است. به طور کلی از عمده‌ترین و دقیق‌ترین اسناد یونسکو، همین اسناد مربوط به امور باستان‌شناسی هستند که در جای جای هر دو جلد کتاب «استانداردسازی در یونسکو» می‌توان آنها را مشاهده کرد.

از دیگر اسناد جالب توجه یونسکو، اسنادی است که بر حفظ عدالت در حوزه‌های ورزشی متمرکز است و مجموعه قوانینی در زمینه دوپینگ را شامل می‌شود. این اسناد که در قالب «منشور بین‌المللی  تربیت‌بدنی و ورزش» تدوین شده است، با هدف‌گذاری حفظ سلامت، اخلاق، اجرای عدالت و حذف تقلب در عرصه‌های ورزشی به تصویب رسیده‌اند.

حوزه دیگری که اسناد مصوب یونسکو در ارتباط با آن در این کتاب گردآوری شده است، حوزه افزایش سطح کیفیت زندگی بشری است. در راستای این هدف، یونسکو اسنادی را در زمینه آموزش عالی، حقوق معلمان، حقوق هنرمندان، حقوق جوانان، سالمندان و... به تصویب رسانده است که هدف‌گذاری کلی آنها مشارکت دادن این گروه‌ها در حوزه زندگی فرهنگی برای افزایش کرامت انسانی و ارزش‌های فرهنگی است. این تلاش برای افزایش مشارکت عمومی در عرصه فرهنگ بر مبنای این اعتقاد صورت می‌گیرد که دسترسی به فرهنگ بدون مشارکت عمومی باعث از بین رفتن اهداف واقعی توسعه فرهنگی می‌شود.

علاوه بر این آموزش تفاهم، همکاری، صلح و حقوق‌بشر برای استقرار توسعه و عدالت اجتماعی و حذف استعمار از جمله موضوعات اسناد سازمان فرهنگی یونسکو قرار گرفته است که در کتاب «استانداردسازی یونسکو» قابل مطالعه هستند.

«پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»، جلد دوم کتاب «استانداردسازی یونسکو» را در در دو بخش منتشر کرده است. بخش اول کتاب که در 533 صفحه منتشر شده است بر کنوانسیون‌های مصوب یونسکو متمرکز است و بخش دوم آن که مشتمل بر 746 صفحه است، توصیه‌نامه‌ها، اعلامیه‌ها و منشورهای مصوب یونسکو در فاصله زمانی 1948 تا 2006 را در خود جای داده است.

کتاب «استانداردسازی در یونسکو» با ترجمه الهام امین‌زاده و علیرضا عیّاری مرداد ماه 96 منتشر شده است. مجموع قیمت دو جلد آن 72 هزار تومان است.