ماجرای بسته ی پیشنهادی اینستکس از طرف اروپا برای حفظ برجام، پس از تحریم های آمریکا و بستن کانال مبادلات مالی سوئیفت به روی ایران مطرح شد. از اواخر سال 97 تا به امروز، این پیشنهاد اروپا برای اجرای تعهدات پسابرجامی خود، کش و قوس های فراوانی به خود داده است. دو روز پیش با سفر وزیر خارجه آلمان، هایکو ماس، به تهران اروپا قول داد تا اولین تراکنش مالی تا هفته ی آینده انجام شود. با این حال، سخنگوی وزارت خارجه ایران، اظهار داشت: «ایران امیدی به اینستکس نبسته است.»

از این رو با البرت بغزیان، اقتصاددان و استاد دانشگاه تهران؛ مصاحبه ای درباره ی آینده ی اینستکس ترتیب دادیم:

آقای بغزیان؛ به نظر شما اینستکس چه فرقی با باقی قرارداد هایی که ایران سابقاً با اروپا داشته است، دارد؟

اینستکس به طور خلاصه همان نقل و انتقالات مالی است که کشور های اروپایی از کانال سوئیفت که آمریکا بسته است، بین خودشان قرار می گذارند که با ایران انجام می دهند یا ایران با آن ها انجام می دهد، در واقع از کانال بانک های اروپایی عبور می کند و نظیر آمریکایی آن را دور می زند.

اینستکس در صورت عملی شدن چقدر می تواند برای ایران مفید باشد؟

این همان چیزی است که ما دنبال آن هستیم یعنی فروش آنچه ممنوع شده است. آمریکا پیش از این فقط نقل و انتقالات مالی را ممنوع کرده بود ولی در برهه ای که هستیم، ما را از فروش نیز محروم کرده است. اما با ایجاد این کانال مالی ما می توانیم تحریم های آمریکا را دور بزنیم و فروش های پنهان داشته باشیم. از نظر عملی شدن، بستگی دارد آمریکا چه موضعی نسبت به آن بگیرد که البته احتمالاتی وجود دارد که وارد فاز تحریم اینستکس و کشور های همراه آن نیز بشود.

در صورت اجرایی شدن اولین تراکنش مالی تا هفته ی آینده و احتمال تحریم این ساز و کار توسط آمریکا؛ چه بر سر ایران خواهد آمد؟

من مطمئن هستم این وضعیتی از طرف اروپا حاکم نخواهد شد. اروپایی ها ترسو تر از آن هستند که نشان می دهند و ممکن نخواهد بود که تحریمی را عملی کنند و به نوعی فقط ایران را معطل خواهند کرد و وقت کشی می کنند. به اضافه بسیار بعید است که آمریکا فروش و نقل انتقالات را کامل ببندد و به صفر برساند زیرا اگر در حال حاضر هم به شرایط نگاهی داشته باشیم متوجه می شویم که آمریکا میزانی از موضع قبلی خود، عقب نشینی کرده است. به همین خاطر تحریم این کانال آنقدر ها هم که ممکن است به نظر بعضی برسد، محتمل نیست. با این حال، اگر در شرایط فرضی این کانال کامل بسته شود آن زمان ایران دیگر باید به دنبال راه حل سیاسی باشد.

براساس ادعای بلومبرگ، با توجه به اینکه FATF از طرف ایران هنوز تصویب نشده است و اینستکس ایرانی موازی با سیاست های بانک مرکزی است، احتمال تحریم این ساز و کار را توسط آمریکا را مطرح کرده است؛در این صورت الویت رسیدگی را با کدام می دانید؟

الویت رسیدگی با FATF است. باور داشته باشید، اگر اینستکس به مرحله ی اجرایی برسد، اروپایی ها آن را قطعاً مشروط به تصویب و اجرایی شدن FATF خواهند کرد. شفاف بودن نقل و انتقالات و تامین منابع مالی و مبحث کنواسیون های مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT ) و گروه ویژه ی اقدام مالی و مبارزه با پولشویی( FATF ) شرطی خواهد بود که از طرف اروپا در آینده برقرار خواهد شد. اروپا با علم کردن این مباحث در آینده، تبعیت خود را از آمریکا نشان خواهد داد.

آیا اینستکس می تواند به جز کالاهای غیر تحریمی، مبادلات دیگری که توسط آمریکا تحریم شده است را تحت این بسته ی پیشنهادی با ایران انجام دهد؟

در اینستکس، قرار نیست که ما با محدودیت کالایی مواجه باشیم. با این حال، قرار بر این است که بیشتر هر نوع کالا و نقل و انتقال مالی که بتواند خارج از محدوده ی تحریم شده ی آمریکا مبادله شود را در بر گیرد. به همین خاطر است که نمی توان به اینستکس به عنوان یک ابزار تاثیرگذار امید بست زیرا چیزی قرار مبادله دارد که عملاً کمکی به وضعیت داخلی نخواهد کرد. چون ما بیشتر به دنبال این بوده ایم که محصولاتی به جز کالا های اساسی را تامین کنیم و از ابتدا هم تحریم های آمریکا مشمول دارو و غذا نمی شد و به همین خاطر هم هست که هیچگاه فروش به صفر نخواهد رسید. اروپایی ها قابل اعتماد نیستند و همیشه در آخرین لحظه بهانه ای پیدا کرده اند تا به پیمان خود پایبند نباشند به همین دلیل فکر نمی کنم که بتوانیم کالاهای تحریمی آمریکا را نهایتا در کانال اینستکس به فروش برسانیم.

بهترین کاری که در این وضعیت می توانی بکنیم، چیست؟

فقط و فقط تکیه به توان داخلی، نجات دهنده ی ما خواهد بود و باید با اعتماد به بسته های حمایتی داخلی که خودمان برای این شرایط ایجاد کرده ایم، فعالیت کنیم.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه