پرتاب زندانیان سیاسی رژیم شاه به دریاچۀ نمک قم؛ واقعیت یا افسانه؟/ روایت متضاد دو روزنامه‌نگار قدیمی

محمد بلوری از نام‌های مشهور و ماندگار مطبوعات است. هم او که پایه‌گذار صفحۀ «حوادث» در روزنامۀ کیهان بود و بعد از انقلاب در روزنامۀ «ایران» نیز خبر و گزارش‌نویسی حوادث را مانند پیش از انقلاب به یک ژانر جذاب روزنامه‌نگاری بدل کرد.

به گزارش عصر ایران، محمد بلوری تحصیلات آکادمیک روزنامه‌نگاری ندارد اما تسلط و سابقۀ او چنان است که روزنامه‌نگاران حرفه‌ای از او با عنوان «استاد» یاد می‌کنند. روزنامه نگاری چنان عجین با حرفه و عشق خود که هنوز بعد از 50 سال وقتی خاطره حضور خود بر بالین جهان پهلوان تختی را نقل می‌کند افسوس می‌خورد که چند دقیقه دیر رسید اما دید که تختی از دست مأموران افتاد و پیشانی‌اش شکست.

یکی از خاطرات محمد بلوری که تا به حال چند جا نقل کرده این است که از وزیر دادگستری کابینۀ دکتر امینی شنیده که در دهۀ 40 خورشیدی برخی از زندانیان سیاسی را از بالا به دریاچۀ نمک قم یا کویر نمک قم پرتاب می‌کرده‌اند.

خسرو معتضد اما این روایت را مطلقاً تأیید نمی‌کند. او نیز یک روزنامه‌نگار قدیمی است و هر چند بیشتر به تاریخ‌پژوهی و تاریخ‌گویی در تلویزیون شهرت دارد اما روزنامه‌نگاری را کنار نگذاشته و هر هفته در هفته‌نامۀ «امید جوان» و نیز برخی روزنامه ها مقاله می‌نویسد و هر چند مطالب او گاه با گرایش غالب این نشریه متفاوت به نظر می‌رسد اما در 15 سال گذشته مقالات انتقادی او منتشر شده است.

«امید جوان» در شمارۀ تازۀ خود توضیح خسرو معتضد را دربارۀ خاطره یا روایت محمد بلوری درج کرده که در آن این قضیه را با دلایل متعدد رد کرده است. یادداشتی که جُدای جنبۀ تاریخی از این جنبه جالب است که هر دو طرف قضیه دو روزنامه نگار با بیش از 50 سال سابقه‌اند و متعلق به یک نسل پُرکار و وطن دوست.

عین یادداشت آقای معتضد در شمارۀ تازۀ هفته نامۀ «امید جوان» از این قرار است:

«در روزنامه جلیله ایران از آقای محمد بلوری روزنامه‌نگار قدیمی نقل قولی خواندم که خلاصه آن را روزنامه خراسان چاپ کرده بود.

آقای محمد بلوری که از سال 1340 از روزنامه کیهان (که در آنجا نشریه زنانه خانوادگی به نام مُد روز تحت نظر همسر مرحوم دکتر مصباح زاده به صورت ماهانه به چاپ می رسید و من زیر نظر آقای سیدحسین عدل روزنامه نگار قدیمی در آن مجله مقالات تاریخ خانواده می‌نوشتم) ایشان را مي‌شناسم.

مرد زحمت‌کش و روزنامه‌نگار پیش‌کسوتی است. تعجب کردم ایشان گفته‌اند در دیداری که با آقای نورالدین الموتی وزیر دادگستری کابینه دکتر امینی داشته اند ایشان به آقای بلوری گفته اند سپهبد آزموده (همان حسین آیشمان معروف) در زمانی که فرماندار نظامی بوده، زندانیان سیاسی را سوار هواپیما می کرده هواپیمای ارتشی می رفته بالای کویر قم، زندانیان سیاسی را از آن بالا پرت میکرده ا‌ند داخل دریاچه نمک قم که مفقودالاثر بشوند. بنده این ماجرای خیالی را تکذیب می کنم و آن را افسانه می دانم به چند دلیل:

1- اگر درخصوص وقایع 15 خرداد 1342 است که این شایعات بر سر زبان ها افتاد، در سال 1340 سپهبد آزموده دادستان ارتش که فرد قسی‌القلبی بود در 26 افسر سازمان نظامی حزب توده و از چهار تن از رهبران فداییان اسلام را به چوبه تیرباران سپرده بود در آن زمان دو سال بود از بازنشستگی‌اش گذشته بود و از لباس نظامی خارج شده و تحت محافظت پلیس می زیست. بعدها هم که قبل از پیروزی انقلاب به خارج گریخت و در آنجا فوت کرد.

2- مقام سرتیپ آزموده دادستانی ارتش پس از 28 مرداد بود و نه فرماندار نظامی. او هرگز فرماندار نظامی نشد. فرمانداران نظامی پس از 28 مرداد دو نفر بودند.

سرتیپ فرهاد و دادستان از 28 مرداد تا 6 دی ماه 1332 که به علت واقعه 16 آذر و کشته شدن ده ها دانشجو و شهرت به رشوه گیری از مردم از آن پست کنار گذارده شد و جایش را سرتیپ تیمور بختیار پسرعموی ملکه ثریا، فرمانده لشکر 3 زرهی گرفت و تا سال 1335 در این مقام بود و پس از تشکیل سازمان امنیت و اطلاعات کشور به معاون نخست وزیر و رییس ساواک شد و از کسوت نظامی هم بیرون آمد. آزموده حتی یک روز هم فرماندار نظامی نبود.

3- استاد بلوری لطفا نام یک نفر از زندانیان سیاسی را که به دستور آزموده (که نورالدین الموتی او را برادر آیشمان جانی معروف نازی می خواند) ببرند که او را درون دریاچه نمک قم انداخته باشند. یک نفر را اسم ببرید.

4- اسامی تمام متهمین سیاسی، طرفداران و هواداران دکتر مصدق، فداییان اسلام که پس از آبان 1334 به علت تیراندازی نافرجام مظفر ذوالقدر به حسین علا در مجلس ختم سید مصطفی کاشانی بازداشت شدند موجود است.

اسامی و تاریخ اعدام تیرباران شدگان هم روشن و مشخص است. بفرمایید این حادثه کی، در دوران چه حکومتی از نخست وزیران پس از 28 مرداد، زاهدی، علاء، اقبال، شریف امامی، امینی انجام شده است.

5- اساسا دادستان ارتش که مقام قضایی است چگونه می تواند دستور دهد یک زندانی سیاسی را با هواپیما به بالای دریاچه قم ببرند و در دریاچه نمک بیندازند؟ فقط یک نام را ذکر بفرمایند.

6- خوش‌بختانه تمام زندانیان سیاسی چه چپی، چه مذهبی، چه دست راستی پس از انقلاب خاطره نویسی کردند. آیا یکی از زندانیان پیدا شده که درباره هم بندی های خودش چنین واقعه ای را نقل کند؟

7- استاد بلوری خاطرات خود را بازنگری کند. ایشان حافظه خوبی دارد. از سال 1340 ایشان را می‌شناسم. جزو اساتید مطبوعات است. چرا باید چنین موضوعی را بیان کند؟

8- به خاطر بسپارید نورالدین الموتی وزیر دادگستری دکتر امینی از زندانیان گروه 53 نفر بود که بعدها چون وکیل خانواده امینی شد مورد علاقه دکتر امینی بود و به مقام وزارت دادگستری رسید و مدت آن هم یک سال و سه چهار ماه بیشتر نبود.

در تاریخ باید پیوسته حقیقت‌گو بود و دنبال افسانه و شایعه نرفت. رژیم شاه بسیاری از مخالفان سیاسی را در محاکم نظامی گوش به فرمان محکوم به اعدام می‌کرد. حکم را به اجرا درمی‌آورد. نیازی به انداختن در کویر قم نبود».

تماشاخانه

از کودکی برخی مردهای ایرانی تا قفس سرباز پارسی / لگدی که معنای زیادی پیدا کرد (فیلم)

فیلمی ناب از بازار تهران در حدود ۱۲۰ سال قبل / لباس پوشیدن مردان و زنان تهرانی جالب است (فیلم)

فیلم های دیگر