در پی بحث‌های اخیر دربارۀ دبیرستان فرهنگ که به دنبال سخنان خانم ماهرو‌زاده (همسر حداد عادل) د‌رگرفت ( و عصر ایران هم در یادداشتی به نقد آن پرداخت)، شماری از دانش‌آموختگان این دبیرستان، بیانیه‌ای به نشان قدرشناسی صادر کرده‌اند تا سایۀ بحث‌های اخیر نقش فرهنگی و تاریخی آن را تحت‌الشعاع قرار ندهد.

نکتۀ جالب در امضاها نام سه روزنامه‌نگار مشهور اصلاح‌طلب یا شاغل در نشریات با گرایش اصلاح‌طلبانه است که علی القاعده نسبتی با اردوگاه سیاسی آقای حداد عادل ندارند.

به گزارش عصر ایران، متن کامل این بیانیه از این قرار است:

دبیرستان فرهنگ را می توان نخستین تجربۀ نهادسازی ادبیات و علوم انسانی در آموزش و پرورش معاصر ایران دانست که به کوشش دکتر غلامعلی حداد عادل بنیان نهاده شد.

در آن سال‌های اولیه که ما دانش آموز مدرسه شدیم ایشان جمعی از بهترین و فرهیخته‌ترین استادان و دبیران ادبیات و علوم انسانی کشور را گرد آورده بود که بعدها یافتن نمونۀ آن یک‌جا و در یک‌زمان حتی در هیچ دانشگاهی قابل تصور نبود!

این تلاش و دل‌سوزیِ علمی همراه بود با فضایی مثال‌زدنی از رواداری و گوناگونی فرهنگی، اعتقادی و سیاسی به گونه‌ای که دانش‌آموزان از خاستگاه‌های طبقاتی، خاندان‌های سیاسی و تعلقات دینی و فرهنگی متفاوت و متباین کنار هم می‌نشستند، مجله منتشر می کردند، شب‌های شعرخوانی و داستان‌خوانی برگزار می‌کردند، به بحث ها و گفت وگوهای داغ ادبی و سیاسی و فکری مشغول می‌شدند و در دیدار با استادان تراز اول کشور، آداب فرهنگ و ادب می‌آموختند.

هر چند در سال های بعد از ما فضای مدرسه به هم‌گونی فکری و سیاسی بیشتر خو گرفت اما الگوی دوره های اول مدرسه همچنان در یاد و خاطرۀ جمعیِ عمدۀ دانش‌آموختگان آن سال‌ها زنده و شیرین مانده تا قدردان فرصت گران‌بهایی باشند که مؤسس و دست اندرکاران مدرسه با وجود دشواری ها و موانع موجود اقتصادی و فرهنگی در اختیارشان گذاشتند.

پیش از مدرسۀ فرهنگ دبیرستان علوم انسانی مناسب، در رده دبیرستان‌هایی که برای رشته‌های ریاضی و تجربی وجود داشت، مطلقاً یافت نمی شد و دریافتی نادرست از بهره هوشی باعث شده بود دانش آموزانی که هم به علوم انسانی علاقه مند بودند و هم باهوش تلقی می‌شدند به ناچار به آن رشته‌ها سوق داده شوند.

با مدرسه فرهنگ بود که این دیوار بلند و سرسخت فروریخت و الگوی آن در مدارس دولتی سراسر کشور نیز گسترش یافت.

مدرسۀ فرهنگ به معنای واقعی «غیرانتفاعی» بود و سطح شهریۀ آن با مدارس هم ارز خصوصی امروز و دیروز هم خوانی نداشت. (بعضاً دانش‌آموزانی علاقه مند از خانواده‌هایی با توان اندک مالی رایگان یا با تخفیف در مدرسه فرهنگ ثبت‌نام می‌شدند) در نتیجه، مدرسه فرهنگ بدون امکانات مادی خاص و ویژه‌‌ تنها به سرمایۀ فرهنگی اش متکی بود.

در دو دهه گذشته جمع زیادی از دانش‌آموختگان این نهاد نوپا در فضاهای دانشگاهی، فرهنگی، آموزشی و هنری مختلف کشور مشغول به فعالیت حرفه ای سالم در حیطۀ تخصص خویش هستند و برآیند فعالیت ها و کارهای‌شان از سویی به سود کشور و جامعه و از سوی دیگر در جهت ارتقا و تقویت ادبیات و علوم انسانی اصیل و نجیب در روزگار متلاطم و آشوبناک امروز است.

بدون شک علوم انسانی کشور نیازمند انبوهی از مدارس فرهنگ با آن خصوصیات ناب است تا از مظلومیت تاریخی خویش به درآید و نقش یگانۀ خود را ایفا کند. چنین ضرورتی ایجاب می کند تجربه جوان این مدرسه از پشتوانه و پشتیبانی ملی درخوری بهره مند بماند.

«انسان» هم موضوع ادبیات و علوم انسانی است و هم فاعل آن. ما از آموزگاران مان آموختیم که در مسیر این شناخت، علم و اخلاق راستین، همتایان یکدیگرند و هر یک با آن دیگری معنا می یابد.

علوم انسانی می تواند جامعه اخلاق‌مدار بسازد و برای رشد خود نیز به دانش‌ورانی باورمند به اخلاق والای انسانی نیازمند است.

جوامع رشدیافته با دانش انباشته ای از علوم انسانی مستقل، خودبنیاد و روزآمد تحول یافته و به پیش رفته اند و ما نیز مشمول همین قاعده ایم.

تعدادی از ما فارغ‌التحصیلان دوره‌های اول دبیرستان فرهنگ(از ورودی‌های اوایل دهه هفتاد) هر یک مشی و مرام فکری و سیاسی خود را داشته‌ایم –چنان که از کارنامه هر کدام‌مان برمی‌آید- اما برای پاس‌داشتن اخلاق و علوم انسانی، در پی ماجراهای غیرمنصفانه ای که در این روزهای اخیر پدید آمده، خود را موظف می‌دانیم بگوییم اندیشه تأسیس مدرسه‌ای آبرومند و معتبر برای علوم انسانی در زمان تأسیس دبیرستان فرهنگ اندیشه‌ای مبتکرانه و نوآورانه بود که در سرنوشت علوم انسانی این سرزمین اثری انکارناپذیر گذاشته و ما نیز از منظر انسانی، اخلاقی و علمی خود را وام دار این مدرسه، موسس، مدیران، استادان، معلمان و کارکنان آن می‌دانیم.

امضاکنندگان (به ترتیب الفبا) از این قرارند:

محسن آزرم؛ منتقد سینما

مهدی آهویی؛ استادیار روابط بین الملل دانشگاه تهران

هادی حیدری؛ کارتونیست و روزنامه‌نگار

علی اکبر زین العابدین؛ پژوهش‌گر آموزش و ادبیات کودک و نوجوان

احمد شکرچی؛ استادیار جامعه شناسی دانشگاه شهید بهشتی

امیر نصری؛ دانشیار فلسفه هنر دانشگاه علامه طباطبایی

محمدمنصور هاشمی؛ نویسنده و پژوهش گر

مهدی یزدانی خرم؛ رُمان نویس، روزنامه نگار و منتقد ادبیات