سکه طلا چطور به زندگی ایرانیان وارد شد؟ / وقتی داریوش سکه خودش را ‌خواست (فیلم)

عصر ایران؛ محسن ظهوری ـ «داریوش اول» هخامنشی را بنیان‌گذار ضرب آن می‌دانند. «دَریک» هخامنشی گرچه نخستین واحد پول ایران است، اما دولتمردان سرزمین پهناور هخامنشی چند سالی می‌شد که برای معامله‌های خود از سکه‌های طلا و نقره استفاده می‌کردند. سکه‌هایی که در «سارد» ضرب می‌شد. 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

در قسمت قبل منتشر شد:

ایران به روایت آثار؛ قسمت هفتم: کلنگ ناصرالدین‌شاه

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

وقتی «کوروش» در تصرف غربِ دنیای آن روز، به عمر امپراتوری «لیدی» پایان داد و دروازه پایتخت آن «سارد» را گشود، با سکه‌های این شهر کهن آشنا شد. سکه‌هایی از طلا و نقره که با نقشی از شیر و به‌نام «کروزوس» شاه «لیدی» ضرب می‌شد. «کوروش» نیز ضرب آن را در «سارد» ادامه داد و استفاده‌اش را در سرزمین‌های قلمروی خود باب کرد. اما شاهنشاهی بزرگ باستان، واحد پول و سکه‌ای به‌نام خود لازم داشت، نه آنچه دیگران بنیان گذاشته‌اند. «داریوش بزرگ» به همین اندیشید و دستور به ضرب سکه داد؛ «دَریک» طلا و «سیگل» نقره. سکه‌هایی با طرح‌هایی یکسان که جنگاور/شاهی کمان‌دار و نیزه به دست را نشان می‌دهد. این نقش با تفاوت‌های کمی مثل اضافه شدن یک تیرکش بر پشت کماندار یا تغییر اندام و صورت جنگاور، در تمام دوره هخامنشی ضرب شده. سکه‌هایی که نمونه‌های بی‌نظیر آن‌ها را در موزه ملک می‌توانید ببینید.

سکه‌های هخامنشی، تنها در یک سمت نقشی برجسته دارند و در سمت دیگرشان فرورفتگی‌هایی با اشکال مختلف دیده می‌شود. این فرورفتگی‌ها اثر سمبه‌ای است که با ضرب چکش بر فلز طلا یا نقره وارد شده تا این فلز روی قالب زیرینش پهن و نقش آن قالب بر سکه حک شود. بعدها با حکاکی روی سمبه‌ها و ساخت دستگاه‌های پیشرفته‌تر، سکه‌هایی ضرب شد که هر دو طرف آن‌ها نقش دارند.

«سیگل» نقره بیشترین استفاده را در معاملات داشته و بر اساس الواح گلی هخامنشی می‌دانیم که مثلا حقوق کارگران تخت‌جمشید با این سکه پرداخت می‌شده. اما «دَریک» طلا که هر کدامش ۲۰ «سیگل» ارزش داشته، احتمالا تنها برای پرداخت مواجب مستخدمان حکومت شاهنشاهی به کار می‌رفت. «گزنفون» مورخ یونانی می‌گوید یک سرباز یا مزدور در ماه یک «دَریک» حقوق می‌گرفته که با آن می‌توانسته ۳۵۰۰ تا ۴۵۰۰ کیلو گندم بخرد.

«دَریک» از باارزش‌ترین سکه‌های دوران باستان است؛ سکه‌ای با ۸.۴ گرم وزن از طلای خالص که میزان خلوص و وزن آن با دقت محاسبه می‌شد. این سکه همراه با «سیگل» نقره، معیار پول در تمام سرزمین‌های تحت فرمانروایی هخامنشیان بود، اما برخی ساتراپ‌ها مثل مصر و سوریه امروز و لیدی که آزادی بیشتری در اداره امور خود داشتند، می‌توانستند سکه‌های خود را ضرب کنند. البته اینطور نبود که سکه در دست تمام مردم باشد و ضرب آن بسیار محدود بود.

با سقوط سلسله هخامنشیان توسط سپاه اسکندر مقدونی، به مرور زمان ضرب «دَریک» و «سیگل» متوقف شد و سکه‌های تازه رونق گرفتند، اما هنوز هم پس از این همه‌ سال، سکه‌‌ای باارزش‌تر از «دَریک» هخامنشی را به ندرت می‌توان در دنیای باستان پیدا کرد.

تماشاخانه

رازهای جالبی از تایتانیک که شاید هرگز درباره‌اش نشنیده باشید (فیلم)

تست موشک‌هایی با کلاهک‌های عجیب در کره شمالی (فیلم)

فیلم های دیگر