چه کسی اولین بار با کامپیوتر، فوتبال را تحلیل کرد؟

در یکی از روزهای زیبای مارس ۱۹۸۶، ریچارد پولارد برای تدریس در دانشگاه اقیانوس آرام جنوبی وارد فیجی شد.

روزی در صندوق پستی خود بسته‌ای دید که با پست هوایی برایش ارسال شده بود و مهر پست "واتفورد" در انگلستان را داشت.

داخل بسته یک نوار ویدئو کاست "وی اچ اس" (VHS) و یک نامه بود. نوار حاوی ویدئو‌های ضبط‌ شده از بازی‌های تیم واتفورد مقابل چلسی در دسته اول و کرو الکساندرا در "جام میلک" بود. نامه درون بسته نیز از سوی گراهام تیلور، سرمربی واتفورد بود که در آن با احترام از پولارد خواسته بود نوار کاست را پس از تجزیه و تحلیل مجدداً به او بازگرداند.

شرح عکس: پولارد هنگام تدریس در سال ۱۹۸۵

منبع: آرشیو خصوصی RICHARD POLLARD

در حقیقت تجزیه و تحلیل مسابقات یک باشگاه سطح بالای انگلیسی، این گونه در دهه ۱۹۸۰ انجام می‌شد. با اعتماد تنها نوار ضبط شده از بازی با پست هوایی ارسال می‌شد، تجزیه و تحلیل کاملاً بصورت دستی روی صحنه‌های مسابقه انجام می‌شد و پس از دوازده ماه مجدداً بازگردانده می‌شد.

در اواسط دهه ۱۹۸۰، پولارد بیش از دو دهه بود که مجذوب داده‌های فوتبال و تحلیل آن شده بود. مانند دیگر تحلیلگران نوپا در دهه ۱۹۶۰، او نیز آثار منتشر شده چارلز ریپ (۱۹۰۴-۲۰۰۲) را که برخی او را پدرخوانده تحلیل فوتبال مدرن می‌دانند، خوانده بود.

ریپ اولین تحلیلگر داده‌های فوتبال بود که مستقیماً با یک باشگاه فوتبال حرفه‌ای کار کرد. او کارش را در سال ۱۹۵۱ با باشگاه برنتفورد شروع کرد و در اواخر همان دهه با وولوز به موفقیت‌های بزرگی دست یافت.

پولارد یکی از آنهایی بود که از کار ریپ الهام گرفت و مانند بسیاری دیگر مرتباً به دیدار ریپ در خانه‌اش در پلیموث می‌رفت. خانه‌ای که تبدیل به زیارتگاه شیفتگان تحلیل داده‌های فوتبال شده بود و آنها بعدازظهرهای طولانی به صرف چای و ساندویچ و بحث در خصوص فوتبال می‌نشستند.

تا اواسط دهه ۱۹۶۰، ریپ داده‌های ‌صدها مسابقه را جمع‌آوری کرده بود. داده‌هایی در خصوص جزئیات حرکات بازیکنان در هنگام پاس، گل زدن و یا مواقعی که تیمی با وجود عدم مالکیت توانسته بود پیروز شود. در اتاق کار دنج او، انبوهی از یادداشت‌های دست‌نویس، فرمول‌های تایپ‌شده و تابلوهای بزرگی حاوی جدیدترین نمودارهای مسابقات وجود داشت.

ریپ تکنیک منحصر به فردی داشت که به او اجازه می‌داد داده‌های مسابقات را در سریع‌ترین زمان ممکن جمع‌آوری کند. اما مشکل این بود که باید همه چیز را دستی انجام می‌داد. برای مثال، برای تهیه نموداری از یادداشت‌هایش در مورد حرکات انتقالی در یک بازی، مثلاً فینال جام جهانی ۱۹۵۸، باید ۸۰ ساعت روی آن کار می‌کرد.

اما پولارد به زودی توانست بسیار سریع‌تر کار کند.

شرح عکس:"کنسول مهندس" کامپیوتر اطلس، کامپیوتری که دو اتاق بزرگ را اشغال می‌کرد
منبع: LONDON UNIVERSITY COMPUTING CENTRE

پولارد می‌گوید: "زمانی که انقلاب کامپیوتر شروع شد، برای اینکه جا نمانم، در رشته علوم کامپیوتر کاربردی تحصیل کردم. یکی از دروس، محاسبات آماری بود و به زودی متوجه شدم که داده‌های ریپ، به نوعی تجزیه و تحلیل چند متغیر است که می‌توان آنها را به راحتی روی یک کامپیوتر انجام داد."

کامپیوتر مورد بحث، اطلس یک نام داشت. این کامپیوتر که اکنون در موزه علوم در کنزینگتون لندن نگهداری می‌شود، بین سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۲ برای استفاده در اختیار دانشگاه لندن در بلومزبری بود. کامپیوتری که دانشجویان به سختی می‌توانستند از آن استفاده کنند.

برای استفاده از کامپیوتر اطلس، کاربران باید یک سری کارت را پانچ می‌کردند و آنها را تحویل پذیرش می‌دادند. سپس ۲۴ ساعت بعد باز می‌گشتند تا پرینت نتایج پردازش خود را تحویل بگیرند. این همان کاری بود که پولارد در فوریه ۱۹۶۹ انجام داد و تبدیل به اولین کسی شد که یک مسابقه فوتبال را با استفاده از کامپیوتر تجزیه و تحلیل کرده است.

پولارد می‌گوید: "ریپ خلاصه داده‌های عملکرد صد مسابقه را برای من ارسال کرد. برای هر تیم در هر مسابقه ۶۸ معیار عملکردی متفاوت و در مجموع ۱۳۶۰۰ مقدار داده وجود داشت."

"در این تجزیه و تحلیل، ابتدا خلاصه‌ای از توزیع مقادیر هر یک از این ۶۸ معیار شامل میانگین، انحراف معیار و غیره تهیه می‌کردم و سپس باید مشخص می‌کردم مقادیر کدام یک از آنها بین تیم‌های برنده و بازنده، تفاوت معنی‌داری دارند."

نتایج اولیه چنگی به دل نمی‌‌زد، اما ریپ به جمع‌آوری داده‌های بیشتر ادامه داد. پولارد نیز در تلاش برای یادگیری بیشتر، برای مدت دو سال راهی دانشگاه بلو هوریزونته در برزیل شد.

هنگامی که او در سال ۱۹۷۵ به بریتانیا بازگشت، خانه‌ای خرید که از قضا نزدیک خانه سرمربی مشهور فوتبال، گراهام تیلور بود و به این ترتیب بود که کار او رسماً شروع شد.

شرح عکس: گراهام تیلور در کنار التون جان، پس از انتخاب شدن به عنوان سرمربی واتفورد در سال ۱۹۷۷. جان یک سال قبل رئیس هیئت مدیره شده بود

منبع: GETTY IMAGES

پولارد متوجه شد تیلور و ریپ هر دو علاقه به سبک بازی حمله همه‌جانبه دارند. بنابراین آنها را به هم معرفی کرد و مسئولیت تجزیه و تحلیل بازی‌های فصل ۸۱-۱۹۸۰ را برعهده گرفت، فصلی که واتفورد در رده نهم لیگ دسته دوم قرار گرفت.

پولارد می‌گوید: "دومین بازی‌ای که ضبط کردم مسابقه‌ای بود که واتفورد، ساوتهمپتون را در جام اتحادیه شکست داد."

"ساوتهمپتون در دسته یک بود و آنها بازی اول را ۰-۴ برده بودند. اما واتفورد بازی برگشت را ۱-۷ برد و در دور بعدی، ناتینگهام فارست، قهرمان جام اروپا را ۱-۴ شکست داد."

پولارد در همکاری با ریپ، بر طیف گسترده‌ای از معیارها، از شوت‌های ساده تا کرنرها و آفسایدها، نظارت داشت. یکی از معیارهای کلیدی "ریچر" بود. ریچر به تعداد دفعاتی می‌گویند که یک تیم موفق می‌شود توپ را به یک سوم حمله پاس دهد.

معیار دیگر، "استاتیک" یا تعداد پرتاب‌ها، کرنرها یا ضربات آزاد به سمت یک سوم حمله بود. "بازپس‌گیری مالکیت" نیز نشان می‌داد که یک تیم چند بار توانسته با پرسینگ توپ را در یک سوم حمله به دست آورد.

همه این معیارها و آمارها از اصول تحلیل مدرن و برای پیروزی در مسابقات فوتبال بسیار مهم هستند و پولارد از چهل سال پیش شروع به تجزیه و تحلیل آنها کرد.

اندکی بعد پولارد برای تدریس در دانشگاه، راهی فیجی شد. جایی که به تحلیل فوتبال در اوقات فراغت خود ادامه داد و آمارهای مسابقات را برای رادیو محلی گزارش می‌کرد و ستونی هم برای روزنامه فیجی سان می‌نوشت.

او می‌گوید: "در فینال جام فیجی در ۱۹۸۵، در خلاصه‌ای که بین دو نیمه ارائه دادم، گفتم که دو تیم در تعداد ضربات و "ریچر" با هم مساوی هستند و احتمالاً ضربات پنالتی تعیین کننده برنده بازی خواهد بود. اندکی بعد بازی به ضربات پنالتی کشیده شد. دو تیم ۱۲-۱۲ مساوی بودند که به علت تاریکی هوا، بازی مساوی اعلام شد."

مجوز کار پولارد در دانشگاه به او اجازه دریافت هیچ دستمزدی خارج از دانشگاه را نمی‌داد. بنابراین سردبیر روزنامه‌اش او را به بازی‌هایی که در آن سوی جزیره انجام می‌شد، می‌فرستاد و برای این مأموریت‌ها، هزینه‌های سخاوتمندانه‌ای می‌پرداخت.

پولارد می‌گوید: "سردبیر می‌دانست که خوانندگانش بیشتر از هر جای دیگری در دنیا از فوتبال مطلع هستند و ما هم در عوض می‌توانستیم به همراه خانواده با جیپ سوزوکی کوچکمان سفر کنیم و آخر هفته‌ها را بصورت رایگان در هتل‌های ساحلی اقامت داشته باشیم."

"چون هیچ پوشش تلویزیونی در فیجی وجود نداشت، پدرم ویدیوهای ضبط شده از مسابقات جام جهانی را از انگلیس برایم می‌فرستاد. بنابراین می‌توانستم هر چند بار که می‌خواستم آنها را تماشا کنم."

دسترسی به فیلم‌های ویدئویی این فرصت را برای تحلیلگران در این دوره فراهم کرد تا جنبه‌های بیشتری از مسابقات را مورد بررسی قرار داده و به یافته‌های جدیدی برسند.

برای مثال وقتی تیلور آن نوار ویدئو را ارسال کرد، پولارد متوجه شد واتفورد با وجود مدافعان بیشتر در محوطه جریمه خود، فرصت‌های خطرناک بسیاری به حریف خود داده است.

او توجه خود را معطوف به موقعیت بازیکنان در لحظات خطرناک روی دروازه کرد و این موضوع را در نامه‌ای در ژانویه ۱۹۸۶ برای تیلور توضیح داد. پولارد بعداً آن را در مقاله‌ای که در دانشگاه اقیانوس آرام جنوبی با عنوان "تحلیل عملکرد فوتبال و کاربرد آن در شوت‌های به سمت دروازه" نوشت، گسترش داد.

مقاله پولارد از داده‌های جمع‌آوری شده از فوتبال انگلیس بین دهه‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۸۰، جام جهانی ۱۹۸۲، لیگ فوتبال آمریکای شمالی و البته لیگ ملی فیجی استفاده می‌کرد. در مجموع داده‌های حدود بیست هزار ضربه به سمت دروازه در این مقاله تحلیل شده بود و نتایج نشان می‌داد تشابه معنی‌داری بین لیگ‌ها و دهه‌های مختلف وجود دارد.

برای مثال بین ۹ تا ۱۳ درصد از ضربات، منجر به گل شده بود. به این ترتیب با کمک نتایج این پژوهش، بینش بیشتری نسبت به توزیع شوت‌های انجام شده در داخل و یا خارج از محوطه جریمه به دست آمد.

۱۵ درصد شوت‌های داخل محوطه منجر به گل شده بودند، در حالی که این رقم برای شوت‌های بیرون از محوطه فقط ۳ درصد بود. چنین ارقامی ممکن است امروزه برای تماشاگران و تحلیلگران خیلی عادی به نظر برسند، اما چهل سال پیش این کار بسیار نوآورانه و جدید بوده است.

شرح عکس: پولارد (سمت چپ) در سفرش به بوتان

منبع: RICHARD POLLARD

پولارد مطالعه بر روی موقعیت بازیکنان در هنگام ضربات را ادامه داد، اما دیگر همکاری‌اش با تیلور ادامه نیافت.

پولارد می‌گوید: "زمان بدی بود. به دلیل کودتای نظامی در فیجی، دیگر قراردادم را با دانشگاه تمدید نکردم و بدون شغل راهی آمریکا شدم. در حالی که در همان زمان تیلور در حال ترک واتفورد به مقصد استون ویلا بود."

صعود استون ویلا با تیلور باعث شد که او در نهایت سرمربی انگلیس شود. هنگامی که نروژ در بازی مقدماتی جام جهانی ۱۹۹۴ در اسلو، انگلیس را ۰-۲ شکست داد، نروژی‌ها یکی از تحلیلگران پیرو مکتب ریپ به نام اگیل اولسن را در اختیار داشتند. خود ریپ هم به عنوان مهمان فدراسیون فوتبال نروژ در این بازی حضور داشت.

پولارد در کالیفرنیا ساکن شد و روشی برای رده‌بندی تیم‌های ملی ابداع کرد که از سوی فیفا رد شد، روشی که به نظر می‌رسد نتایج دقیق‌تری به همراه داشت.

او سپس به مالاوی و چین سفر کرد تا گفتگوهای تحلیلی انجام دهد. به بوتان رفت و به آنها کمک کرد تا چگونه بتوانند جایگاه خود را در رده‌بندی فیفا چهل رتبه ارتقا دهند.

تجزیه تحلیل داده‌ها انقلابی در فوتبال ایجاد کرد که امکان قضاوت بهتری در مورد عملکرد کلی تیم‌ها می‌داد و پولارد در کنار بسیاری دیگر که نامشان در تاریخ تحلیل فوتبال آمده، در مرکز این انقلاب قرار داشت.

منبع: bbc/ نویسنده: راب هیوود*

------------------------

*راب هیوود نویسنده کتاب در دست چاپ "بسیاری از غیرممکن‌ها: تکامل نوآورانه تحلیل داده‌های فوتبال"

بیشتر بخوانید:

نگاهی به درآمد نجومی باشگاه‌ها از حضور در لیگ قهرمانان اروپا

تاکتیکِ گواردیولا، تیمِ ناقص می‌خواهد

اسکوچیچ: در ایران به من احترام نمی‌گذاشتند/ هرگز یک خصوصیت ایرانی‌ها را جای دیگری ندیدم!

تماشاخانه

رازهای جالبی از تایتانیک که شاید هرگز درباره‌اش نشنیده باشید (فیلم)

تست موشک‌هایی با کلاهک‌های عجیب در کره شمالی (فیلم)

فیلم های دیگر