فونداسیون ساختمان‌های اسکلت بتنی، بدون میلگرد مقاومت کافی در برابر فشارهای محیطی را ندارند. از این رو، از میلگرد به عنوان یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی در چنین سازه‌هایی یاد می‌کنند. میلگرد یا همان آرماتور یک نوع میله فولادی بسیار مستحکمی است که استفاده از آن در کنار بتن، موجب تقویت فوندانسیون و پوشش نقاط ضعف بتن می‌شود. اما تمام این مزایا به شرطی حاصل می‌شود که ضمن اطلاع از انواع میلگرد و کاربرد آن ها در مورد نحوه نگهداری از این میله‌های فولادی نیز اطلاعات کافی را داشته باشید. برای اینکه بتوانید از حداکثر کارایی این محصول در مقاوم‌سازی ساختمان بهره ببرید؛ باید بدانید که چطور می‌توان عمر میلگرد را افزایش داد و چطور باید از این محصول بین بازه زمانی خرید تا استفاده، نگهداری کرد. شیوه انبار کردن صحیح میلگرد، تاثیر زیادی بر روی کیفیت آن و جلوگیری از تخریب بافت فولادی دارد که در تولیدش مورد استفاده قرار گرفته است.

نگهداری اصولی از مصالح ساختمانی، به ویژه در پروژه‌های بزرگ که حجم خرید معمولا زیاد است؛ می‌تواند از بروز هزینه‌های مازاد جلوگیری کرده و به نوعی صرفه‌جویی در هزینه‌ها را به دنبال داشته باشد. شما به عنوان مجری یک پروژه ساختمانی می‌توانید با رعایت چند نکته ساده در مورد نگهداری از مصالح، از آسیب دیدن آنها پیشگیری کنید. با ما در ادامه این مقاله همراه شوید تا ضمن آشنایی با انواع میلگرد و کاربرد آن ها در مورد شیوه صحیح نگهداری و انبار کردن این مقطع فولادی نیز اطلاعات خوبی را کسب کنید. با رعایت چند نکته ساده‌ای که در انتهای این مقاله مطرح کردیم؛ می‌توانید از میلگرد انتظار حداکثر کارایی را داشته باشید.

میلگرد چیست؟

قبل از اینکه نکات مهم برای نگهداری و انبار کردن میلگرد را یادآور شویم؛ باید بدانید که میلگرد چیست و به چه روشی تولید می‌شود؟ میلگرد یک نوع مقطع فولادی با فرم میله مانند است که از آن در فونداسیون ساختمان، در جهت جبران مقاومت کششی پایین بتن استفاده می‌شود. در اصطلاح عامیانه به میلگرد گاهی آرماتور نیز گفته می‌شود. به دلیل اینکه فولاد به کار رفته در ساختمان‌های بتن آرمه به شکل سیم یا آرماتور است؛ گاهی به آن فولاد میلگرد نیز گفته می‌شود. به غیر از میلگرد، می‌توان از مصالح فولادی دیگر مانند ناودانی و قوطی نیز برای استحکام بیشتر بتن استفاده کرد. اما معمولا برای انجام این کار، متخصصان فن بیشتر میلگرد را توصیه می‌کنند.

آشنایی با روش‌های تولید میلگرد

برای تولید محصولی مانند میلگرد، باید از استانداردهای خاصی پیروی کرد. در سراسر دنیا استانداردهای معروف فراوانی وجود دارد که این محصول را بر پایه آنها تولید می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای تاثیرگذار بر روی تعیین روش تولیدی، شرایط آب و هوایی هر منطقه است. در واقع با این تکنیک، فرآیند تولید با توجه به پارامترهای مختلف کنترل می‌شود.

ترمکس

در این شیوه تولید ابتدا شمش فولادی که دارای کلاس آنالیز شیمیایی پایینی است؛ وارد خط تولید می‌شود. سپس میلگرد در دمای بالا از این شمش‌ها تولید شده و برای رسیدن به مقاومت استاندارد، از داخل لوله‌های آب عبور داده می‌شود. به این ترتیب محصول ناگهان خنک شده و استحکام آن بالاتر می‌رود. البته این شیوه تولید باعث می‌شود که سطح میلگرد تا عمق مشخصی مقاومت بالایی پیدا کرده و مغز آن از نظر درجه مقاومت کمی پایین‌تر است.

آلیاژسازی

در این روش تولید ابتدا به شمش مورد نیاز برای تولید، فروآلیاژها اضافه شده و سپس شمش‌ها را با روش نورد به شکل میلگرد در می‌آورند. یکی از تفاوت‌های اصلی روش آلیاژسازی با روش قبلی، شیوه خنک کردن محصول است. در این روش، میلگردها باید در فضای آزاد و به مرور خنک شوند. این شیوه خنک‌سازی موجب می‌شود تمام قسمت‌های داخلی و سطح بیرون میلگرد خواص مکانیکی و شیمیایی یکسانی پیدا کند. به همین دلیل این محصولات در شرایط خاص مانند زلزله، مقاومت یکسانی از خود نشان داده و استفاده از آن در مناطق زلزله‌خیز بیشتر توصیه می‌شود. قیمت تمام شده، تفاوت دیگری است که بین شیوه تولید آلیاژسازی و ترمکس وجود دارد. از آنجایی که میلگردهای تولیدی در روش آلیاژسازی، نیاز به فرآیند طولانی‌تر و مواد اولیه بیشتری دارند؛ بهای تمام شده آنها نیز بیشتر است و قیمت مصرف‌کننده بالاتری نیز دارند.

انواع میلگرد و تفاوت میان آنها

درست است که بتن به عنوان ماده‌ای بسیار مستحکم شناخته می‌شود؛ اما قابلیت کششی آن نسبتا پایین است و با کوچک‌ترین نیروی خمشی یا پیچشی دچار ترک‌خوردگی می‌شود. یکی از بهترین راه‌ها برای رفع این نقیصه در بتن، استفاده از میلگرد در کنار آن است. میلگرد قابلیت کششی بالایی دارد و قدرت آن در برابر نیروی‌های کششی بسیار بالاست. در حقیقت میلگرد نوعی مکمل برای بتن محسوب می‌شود. اگر برای خرید میلگرد به بازار مراجعه کرده باشید؛ حتما می‌دانید که این محصول در جنس‌ها و قطرهای مختلفی در بازار وجود دارد که هر کدام یک کاربری خاص دارند. اما معمولا 6 مدل میلگرد زیر، پروفروش‌تر بوده و کارایی بیشتری در پروژه‌های ساختمانی دارند.

اروپایی (ساخته شده از آلیاژ کربن، منگنز، سیلیکون و چند ترکیب دیگر)
فولاد کربن (به این محصول میلگرد سیاه عادی نیز گفته می‌شود)
گالوانیزه
روکش اپوکسی
فایبرگلاس
فولاد استنلس

میلگرد اروپایی

بیشتر کشورهای اروپایی زلزله‌خیز نیستند. بنابراین در این مناطق اکثرا از میلگردی برای ساخت سازه‌های اسکلت بتنی استفاده می‌شود که به روش حرارتی یا همان ترمکس تولید شده است. البته در این کشورها، تولید بر اساس آنالیز شیمیایی خاصی انجام می‌شود که محصول نهایی را متناسب برای استفاده در چنین شرایطی می‌کند.

میلگرد فولاد کربن

میلگرد سیاه یا همان میلگرد فولاد کرین، پرمصرف‌ترین نوع میلگرد بازار است. گرچه این محصول استحکام کششی خوبی دارد؛ اما یکی از اصلی‌ترین معایب آن، زنگ زدن سریع می‌باشد. این نوع میلگرد در صورت زنگ زدن ممکن است موجب ترک خوردن بتن اطراف خود شود.

میلگرد روکش اپوکسی

میلگردهای سیاهی که با روکش اپوکسی پوشیده می‌شوند؛ میلگرد روکش اپوکسی نام دارند. این محصولات از نظر استحکام تفاوتی با میلگردهای سیاه ندارند؛ اما به دلیل روکش شدن با اپوکسی، مقاومت بیشتری در برابر زنگ‌زدگی از خود نشان می‌دهند. این محصولات، بسته به روش تولید و کیفیت مواد اولیه مورد استفاده به عنوان روکش، می‌توانند بین 70 تا 1700 برابر نسبت به میلگردهای سیاه در برابر زنگ‌زدگی مقاوم باشند.

میلگرد گالوانیزه

میلگرد گالوانیزه یک نوع محصول روکش شده است. البته مقاومت این نوع میلگرد در برابر زنگ‌زدگی کمتر از میلگرد اپوکسی است؛ اما مقاومت بیشتری در برابر آسیب‌پذیری دارد. به همین خاطر قیمت این محصولات در مقایسه با میلگردهای روکش اپوکسی حدود 40 درصد بیشتر است.

میلگرد فایبرگلاس

اگر به دنبال میلگردی هستید که علاوه بر تقویت بتن، مقاومت بسیار بالایی در برابر زنگ‌زدگی داشته باشد؛ میلگرد فایبرگلاس را انتخاب کنید. این محصول از ترکیبی شبیه به فیبر کربن ساخته می‌شود و به همین خاطر نمی‌توان آن را خم کرد. از نظر قیمتی، میلگردهای فایبرگلاس حدودا 10 برابر گران‌تر از میلگردهای اپوکسی هستند؛ اما از آنجایی که وزن کمتری دارند؛ در مجموعه ارزان‌تر از میلگردهای اپوکسی تمام می‌شوند.

میلگرد فولاد استنلس

میلگرد ساخته شده از فولاد استنلس، گران‌ترین میلگرد موجود در بازار است که قیمت آن می‌تواند تا 8 برابر بیشتر از میلگرد اپوکسی باشد. نکته جالب در مورد این محصول این است که میلگرد فولاد استنلس تا 1500 برابر بیشتر از میلگرد سیاه در برابر زنگ‌زدگی مقاوم است. البته این محصول را به دلیل قیمت بالا، فقط در شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌دهند. به طور کلی میلگرد فولاد استنلس بهترین و باکیفیت‌ترین میلگردی است که می‌توانید برای پروژه خود خریداری کنید.

نکاتی که در نگهداری میلگرد باید رعایت کنیم.

اصلی‌ترین نکاتی که برای نگهداری از میلگرد باید به آنها پایبند باشید عبارتند از:

همانطور که تا کنون متوجه شده‌اید؛ زنگ‌زدگی بلای جان اکثر میلگردهاست. میلگرد ذاتا محصولی است که مستعد زنگ‌زدن است و برای نگهداری طولانی مدت از آن باید تا جای ممکن سعی شود که محل انبار عاری از رطوبت باشد. بهترین مکان برای انبار کردن میلگرد، محلی است که گل، خاک و رطوبت در آن وجود نداشته باشد.
هرگونه آسیب مکانیکی مانند تغییر شکل، ضربه و بریدگی می‌تواند روی عمر مفید میلگرد تاثیر منفی داشته باشد. بنابراین سعی کنید از بروز چنین آسیب‌هایی تا حد امکان پیشگیری کنید.
اگر به دلیل استاندارد نبودن شرایط نگهداری، میلگردها دچار پوسته پوسته شدن شده باشند؛ باید قبل از مصرف، عملیات ماسه پاشی روی آنها انجام شود. متاسفانه برخی از افراد برای از بین بردن این پوسته‌ها از برس‌های فلزی استفاده می‌کنند که روشی کاملا غیراصولی است. برای بازگرداندن این میلگردها به شرایط ایده‌آل، فقط روش ماسه پاشی توصیه می‌شود.
از قرار دادن میلگردها به صورت مستقیم روی زمین جدا خودداری کنید. باید حتما یک فاصله معین بین میلگرد و زمین وجود داشته باشد.
میلگردها را بر اساس قطر و نوع، به صورت جداگانه نگهداری کنید و از کنار هم قرار دادن محصولاتی که از انواع مختلف و با قطرهای متفاوت هستند بپرهیزید.
تا زمانی که میلگردها را برای استفاده برش نداده‌اید؛ باید در محل انبار آنها را به گونه‌ای قرار دهید که علامت کارخانه و برچسب مخصوص روی محصول قابلیت روئیت باشد. ضمن اینکه باید از آسیب دیدن این برچسب تا جای ممکن جلوگیری کنید.
زمان کاشت و استفاده از میلگرد در مرحله بتن‌ریزی، باید دمای آرماتورها متعادل بوده و بیش از اندازه بالا نباشد.
میلگردها را از دسترس اشعه نور خورشید دور نگه دارید و اجازه ندهید به مدت طولانی در معرض تابش مستقیم آفتاب باشند.
اگر میلگردها را جلوی نور آفتاب گذاشته‌اید و حال قصد دارید از آنها در مرحله بتن‌ریزی استفاده کنید؛ ابتدا با پاشیدن آب روی آنها، دمایشان را به حال متعادل در بیاورید. از مصرف میلگردهایی که به شدت داغ هستند اجتناب کنید. استفاده از آرماتورهایی که چنین شرایطی دارند؛ موجب ترک خوردن بتن می‌شود.

یکی از اصولی که باید در زمان استفاده از میلگرد به آن پایبند باشید؛ تمیز کردن آنهاست. بنابراین اگر هنگام استفاده متوجه وجود گرد و خاک روی این میله‌ها شدید؛ حتما با مقدار بسیار کمی آب آنها را شسته و بگذارید خشک شود. به هیچ عنوان از میلگردی که مرطوب است در داخل بتن استفاده نکنید.
از پوشاندن میلگردها با پلاستیک به شدت اجتناب کنید. این کار نه تنها از میلگردها محافظت نمی‌کند بلکه موجب خوردگی بیشتر آنها می‌شود.
اگر می‌خواهید از میلگرد در بتن استفاده کنید؛ حتما باید محصولی را انتخاب کنید که به صورت کلاف نباشد. ضمن اینکه انبار شاخه‌ای میلگردها در این شرایط بسیار مهم است.
بهتر است محل نگهداری از میلگردها را با استفاده از سکوهای چوبی کمی مرتفع کنید تا از تماس این میله‌ها با زمین و جذب رطوبت آن جلوگیری شود.
اگر میلگرد گالوانیزه برای ساختمان خود انتخاب کرده‌اید؛ از تماس آن با مصالح چرب به شدت اجتناب کنید. ضمن اینکه تا جای ممکن سعی کنید از خراشیدگی این محصولات پیشگیری شود.
برای محصولاتی که ضد زنگ هستند؛ تماس با فولاد کربنی مضر است. بنابراین این دو ماده را سعی کنید از هم دور نگه دارید.

صحیح‌ترین شیوه حمل آرماتور

چند نکته مهم نیز در مورد حمل این محصولات وجود دارد که عبارتند از:

از خمیدگی بیش از حد میلگردها در زمان حمل و انبارداری جلوگیری کنید.
در زمان تخلیه بار مراقب سلامت میلگردها و کارگرانی باشید که در انجام این کار دخیل هستند.
هم در زمان حمل و هم در مراحل نگهداریباید محل تخلیه و بارگیری عاری از هر گونه فشار فیزیکی، شیمیایی و رطوبت باشد.
از پرت کردن میلگردها روی زمین در زمان تخلیه به شدت اجتناب کنید.
له‌شدگی و ضربه خوردن دو آفت بسیار مضری هستند که معمولا میلگردها در زمان حمل با آن مواجه می‌شوند. بنابراین سعی کنید تا جای ممکن است از له شدن و وارد آمدن ضربه به میلگردها جلوگیری کنید.
گل و روغن نیز دو ماده مضر برای میلگرد محسوب می‌شوند. بنابراین در مراحل حمل نیز از تماس میلگردها با این دو ماده پیشگیری کنید.
هنگام تحویل به این موضوع توجه کنید که میلگردها دچار زنگ‌زدگی نباشند.
روی میلگردها برچسبی درج شده که به آن پلاک مشخصات گفته می‌شود. به اطلاعات درج شده روی این پلاک از جمله نام کارخانه تولیدکننده دقت کنید. پلاک مشخصات نباید دچار آسیب‌دیدگی باشد.
همخوان بودن وزن میلگردی که تحویل می‌گیرید با آنچه در فاکتور فروش درج شده است نیز بسیار مهم می‌باشد.