.png "عصر ایران")
۰۴ ارديبهشت ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۴ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۰:۴۱
بی اعتمادی اسرائیل به بی‌بی‌سی در لاپوشانی حمله ایران : بازبینی و سانسور گزارش میدانی خبرنگار بی‌بی‌سی (فیلم) واژه‌خانۀ عصر ایران
هژمونی چیست؟
کاربرد واژۀ هژمونی در عرصۀ روابط بین‌الملل، مبتنی بر همان منطق مد نظر گرامشی است. با این تفاوت که گرامشی این مفهوم را در توصیف سلطۀ طبقاتی در جوامع سرمایهداری به کار می‌برد.
عصر ایران - هژمونی (Hegemony) از واژۀ یونانی "هژمون" (به معنای رئیس یا فرمانروا) می‌آید. این اصطلاح با آثار آنتونیو گرامشی، مارکسیست ایتالیایی، رواج پیدا کرد اما امروزه در محدوده‌ای فراتر از آنچه گرامشی به کار می‌برد، به کار می‌رود.
هژمونی امروزه عمدتا واژه‌ای متعلق به عرصۀ روابط بین‌الملل است و بر برتری یک کشور بر کشورهای دیگر اشاره دارد. این برتری محصول قدرت نظامی و سیاسی و ایدئولوژیک است و در کل به معنای نوعی سلطۀ برآمده از توان سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است.
مثلا گفته می‌شود که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، شاهد هژمونی ایالات متحدۀ آمریکا بر جهان بودیم. یعنی سلطه‌ای که ناشی از برتری نظامی و سیاسی آمریکا و نیز برتری لیبرال‌دموکراسی بر ایدئولوژی‌های رقیب بود.
امروزه با رشد توان اقتصادی و نظامی چین و افزایش اعتماد به نفس روسیه در عرصۀ جهانی، بسیاری معتقدند که عصر هژمونی آمریکا به پایان رسیده یا رو به زوال است.
کاربرد واژۀ هژمونی در عرصۀ روابط بین‌الملل، مبتنی بر همان منطق مد نظر گرامشی است. با این تفاوت که گرامشی این مفهوم را در توصیف سلطۀ طبقاتی در جوامع سرمایهداری به کار می‌برد.
آنتونیو گرامشی (1937-1891)
از نظر گرامشی، سلطۀ طبقۀ سرمایه‌دار بر طبقۀ کارگر در جوامع مبتنی بر نظام سرمایهداری، صرفا محصول برتری اقتصادی طبقۀ سرمایه‌دار نیست بلکه برتری سیاسی و ایدئولوژیک این طبقه نیز در تحقق سلطه‌اش بر طبقۀ کارگر نقش اساسی دارد.
گرامشی دولت و نهادهای جامعۀ مدنی را مکمل برتری اقتصادی طبقۀ سرمایه‌دار می‌دانست. از نظر وی، نهادهای جامعۀ مدنی از قبیل کلیسا و احزاب و مطبوعات و خانواده و حتی اتحادیه‌های کارگری، نهایتا در خدمت تفوق طبقۀ سرمایه‌دارند.
بنابراین دولت و جامعۀ مدنی در مجموع تفوق سیاسی و ایدئولوژیک طبقۀ سرمایه‌دار بر طبقۀ کارگر را رقم می‌زنند و این یعنی هژمونی سرمایهداری و سرمایه‌داران.
از این منظر، نظامی از آموزه‌ها از طریق دولت و خانواده و آموزش و پرورش و کلیسا و مطبوعات و روشنفکران و ... به مثابه دستگاهی تبلیغاتی-عقیدتی موجب پذیرش سلطۀ طبقۀ سرمایه‌دار از سوی یکایک شهروندان از اوان کودکی تا کهنسالی می‌شود.
به این معنا، هژمونی یک دولت در نظام بین‌الملل نیز از طریق انبوهی از نهادهای اقتصادی و سیاسی و ایدئولوژیک محقق می‌شود و مثلا این ایده را در ذهن اکثر مردم جهان طبیعی و منطقی جلوه می‌دهد که سرمایهداری لیبرال‌دموکراتیک بهترین نظم سیاسی و اقتصادی ممکن در زندگی بشر است و هر کوششی برای به هم زدن این نظم، عملی نابخردانه و زیانبار است. در نتیجه، بخش عمده‌ای از کشورهای جهان تبدیل می‌شوند به کشورهای اقماری ایالات متحدۀ آمریکا.
در مجموع باید گفت مفهوم "هژمونی" سرشت چپگرایانه دارد. اگرچه کاربردش در عرصۀ روابط بین‌الملل تا حد از طنین مارکسیستی این مفهوم کاسته است.
مارکس معتقد بود علت سلطۀ طبقۀ سرمایه‌دار بر طبقۀ کارگر، برتری اقتصادی سرمایه‌داران، یعنی مالکیت آن‌ها بر ابزار تولید است. اما گرامشی این سلطه را صرفا ناشی از برتری اقتصادی نمی‌داند بلکه برای آن آبشخورهای سیاسی و بویژه ایدئولوژیک نیز قائل است.
از نظر گرامشی، هژمونی سرمایهداری اقتضا می‌کند که روشنفکران مدافع سرمایهداری پدید آیند ولی چون سلطۀ سرمایه‌داران با عقل سلیم جور درنمی‌آید، روشنفکران مخالف سرمایهداری نیز در جوامع کاپیتالیستی ظهور می‌کنند و می‌کوشند که به هژمونی طبقۀ سرمایه‌دار پایان دهند. نقطۀ آغاز این پایان، معمولا کار فکری است با هدف زیر سوال بردن ارزش‌های حاکم بر جوامع سرمایه‌داریِ لیبرال‌دموکراتیک.
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
بیماری ایکس ؛ همه گیری بعدی جهانی در راه است؟ ویدئویی جذاب از پهپادهای خودکار انتحاری اوکراین که دوست و دشمن را تشخیص می دهند چرا قالیباف باخت؟ چه شد که پاجوش‌ها چنار‌ها را کنار زدند؟ پرونده داروی هموفیلی روی میز شورای عالی بیمه ۱۰ ماشین آلمانی برتر تاریخ که شاهکارهای مهندسی عرصه خودروسازی به شمار می آیند (+عکس) دامی که آمریکا برای عراق پهن کرد داستان پدر پستچی من: زمینی که نخرید و پیکانی که خرید(اطلاع رسانی تبلیغی) تانسو 06 ؛ شاسی بلند جدید چری که قرار نیست زیاد گران باشد! (+تصاویر) انتقاد تند روزنامه دولت از کریمی قدوسی : همین افراد دستمایه ایران هراسی و تحریم می‌شوند انواع گل مژه و درمان آن کشف بقایای زنان شکنجه و خفه شده به شیوه «مافیاهای ایتالیایی» در مراسم قربانی ۶ هزار سال پیش توافق آمریکا برای خرید نفت ایران / بازار انرژی شگفت زده شد! اطلاعیه شماره ۴ فراجا در خصوص عفاف و حجاب یحیی السنوار برای لذت بردن از آفتاب بیرون می‌رود و خیابان‌های ما خالی است رووی دی اکس5 ؛ هر 1300 کیلومتر به پمپ بنزین سر بزنید! (+تصاویر)
وبگردی