۰۹ فروردين ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۷:۰۴
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۸۷۶۲۲۳
تعداد نظرات: ۲۳ نظر
تاریخ انتشار: ۱۰:۲۵ - ۰۸-۱۱-۱۴۰۱
کد ۸۷۶۲۲۳
انتشار: ۱۰:۲۵ - ۰۸-۱۱-۱۴۰۱
باغ ادبیات ایران؛ توشه‌ای و خوشه‌ای- 11
واژه‌های فارسی در پاکستان: واپس، واپس، بس!
باستانی پاریزی استاد فقید تاریخ اگرچه در ادبیات داعیه نداشت اما با نثر شیرین و مردم‌پسند خود به ادبیات هم خدمت کرد و در خاطرات سفر به پاکستان به برخی واژه‌های پارسی در این سرزمین اشاره کرده است.

 عصر ایران- نوشته‌ای در کانالی تلگرامی به نقل از دکتر باستانی پاریزی دربارۀ واژه‌های فارسی در زبان اردو که در پاکستان به کار می‌رود، جلب توجه کرد اما چون راستی‌آزماییِ آنچه درفضای‌ مجازی و شبکه‌های اجتماعی می‌خوانیم لازم است و اصل کتابی که به عنوان منبع معرفی شده بود هم در دست‌رس نبود، از آقای رضا شاه‌ملکی تاریخ‌پژوه -و به طور خاص «باستانی پاریزی‌پژوه»- صحت انتساب را جویا شدیم و به طرفه‌العینی تصویر صفحه 244 کتاب را فرستادند و مشخص شد درست است و در کتاب خواندنی «‌از پاریز تا پاریس» آمده است.

   هر چند در «‌باغ ادبیات ایران؛ خوشه‌ای و توشه‌ای» بنا‌بر این است که مخاطب را در لذت متن و فرم فارغ از محتوا و بهره از متون کلاسیک اعم از شعر و نثر شریک کنیم و وجه ادبی داستان می‌چربد، اما وقتی صحبت از کلمه باشد به هر جا می‌توان سرک کشید.

     دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی استاد فقید تاریخ اگرچه در ادبیات داعیه نداشت اما با نثر بسیار شیرین و مردم‌فهم و مردم‌پسند و مردم‌گرای خود به ادبیات هم خدمت کرد:

 «در پاكستان نام‌های خيابان‌ها و محلات اغلب فارسی و صورت اصيلِ كلمات قديم است. خيابان‌های بزرگ دوطرفه را شاهراه می‌نامند، همان‌كه ما امروز «اتوبان» می‌گوييم! 

   بنده برای نمونه و محض تفريح دوستان، چند جمله و عبارت فارسی را كه در آن‌جاها به‌كار می‌برند و واقعا برای ما تازگی دارد در اين‌جا ذكر می‌كنم كه ببينيد زبان فارسی در زبان اردو چه موقعیتی دارد.

 - نخستين چيزی كه در سر بعضی كوچه‌ها می‌بينيد، تابلوهای رانندگی است. در ايران ادارۀ راهنمایی و رانندگی، بر سر كوچه‌ای كه نبايد از آن اتومبيل بگذرد می‌نويسد: «‌عبور ممنوع» و اين هر دو كلمه عربی‌ است، اما در پاكستان گمان می‌كنيد تابلو چه باشد؟ «راه‌بند»‌

 تاكسی‌یی كه مرا به "قونسُلگری" ايران دركراچی می‌برد، كمی از قونسلگری گذشت، خواست به‌عقب برگردد، يكی از پشت سر به او فرمان می‌داد، در چنين مواقعی ما می‌گوييم:  عقب، عقب، عقب، خوب! اما آن پاكستانی می‌گفت: واپس، واپس، بس! و اين حرف‌ها در خيابانی زده شد كه به «شاهراه ايران» موسوم است.

  اين مغازه‌هايی را كه ما قنادی می‌گوييم (و معلوم نيست چگونه كلمۀ قند صيغۀ مبالغه و صفت شغلی قناد برايش پيدا شده و بعد، محل آن را قنادی گفته‌اند!)  آری همين دكان‌ها را در آن‌جا «شيرين‌كده» می‌نامند یا آن‌چه ما هنگام مسافرت «اسباب و اثاثيه» می‌خوانيم، در آن‌جا «سامان» می‌گويند.

 سلام البته در هر دو كشور سلام است، اما وقتی كسی به ما لطف می‌كند و چيزی می‌دهد يا محبتی ابراز می‌دارد، ما اگر خودمانی باشيم می‌گوييم: ممنونم، متشكرم، اگر فرنگی‌مآب باشيم می‌گوييم «مرسی» اما در آن‌جا كوچک و بزرگ، همه در چنين موردی می‌گويند:« مهربانی!»

  آن‌چه ما شلوار گوييم در آن‌جا «پاجامه» خوانده می‌شود و قطار سريع‌السير را در آنجا «تيز خُرام» می‌خوانند! 

  جالب‌ترين اصطلاح را در آن‌جا من برای "مادر‌زن" ديدم، آن‌ها اين موجودی را كه ما مرادف با ديو و غول آورده‌ايم‌! «خوش‌دامن» گفته‌اند. واقعا چقدر دلپذير و زيباست.»

   

 
 

ارسال به دوستان
انتشار یافته: ۲۳
در انتظار بررسی: ۵
غیر قابل انتشار: ۰
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۰:۴۲ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
52
11
فارسی در حقیقت زبان دری پاکستان و افعانستان بود وارد فلات مرکزی ایران شده و بزور اسمش رو فارسی گذاشتید
پاسخ ها
علی
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۱:۵۷ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
اینجا جاییست که باید گفت: از قیاست! خنده آمد خلق را
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۸:۳۲ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
با درود
فارسي همان زبان دري(درباري) ست كه چون در سرزمين فارس (ايران) بكار ميرود به فارسي مشهور شده ولي در سرزمين افغانستان به نام اصلي خود-دري- ناميده مي شود و در سرزمين تاجيكستان به تاجيكي شهره شده، بهمان ترتيبي كه امروز به لهجه ي مردم شيراز شيرازي، اصفهان اصفهاني، آبادان آباداني، مردم لر لري و... ميگوييم كه همگي فارسي (دري) اند.
ناشناس
Finland
۱۰:۵۴ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
3
32
شاید صد سال وقت ببرد تا ما ایرانی‌ها به زبان خود بازگردیم.
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۸:۳۳ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
برخواهيم گشت.
بسيار زودتر از صد سال و بسيار قويتر از هر دوره اي در تاريخ.
رحمان
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۵۸ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
8
22
معیار سنجش و پالایش زبان پارسی باید لهجه و زبان پارسی افغانستان قرار بگیرد که این واژه ها نیز در افغانستان به همین اشکال استفاده می شوند
پاسخ ها
ناشناس
| Netherlands |
۱۲:۲۴ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
درافغانستان برخی کلمات وام گرفته از زبان انگلیسی است برخلاف ایران که از زبان فرانسه وام گرفته شده است.مثل بایسیکل(دوچرخه)،لایتر(فندک)
ناشناس
Netherlands
۱۲:۲۲ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
2
13
سرود ملی پاکستان -شاید سرود قدیمی ملی-به جز دو واژه اردو بقیه به فارسی است وقابل فهم برای همه ما!
مهدی
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۲۷ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
4
21
درود بر ایرانی و ایراندوستان.
ما هم تو زبان لری جنوبی )بختیاری( میخایم بگیم بیا عقب میگیم بیو واپَس
مثلا کسی عقب عقب راه میرود. میگیم پَسا پَس رَه اِرِوِه
نقی
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۳۸ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
4
20
پس لطفا شما هم در نوشته های تان از واژه هایی مانند کامپیوتر، پرینتر، استادیوم، کامبک، مرسی و ..... خودداری نمایید و به جای آن ها معادل پارسی آن ها را به کار ببرید. (رایانه، چاپگر، ورزشگاه، بازگشت، سپاس و ...)
بابک
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۴۲ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
7
11
باید از روش گویش آقای استاد میر جلال الدین کزازی بیشتر بهره ببریم
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۳:۴۹ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
4
15
در بنگلادش امروز و پاکستان شرقی گذشته، نیز امروزه در حدود پنج شش هزار واژه فارسی کماکان وجود دارد. برغم اینکه زبان انها بنگالی است که با اردو متفاوت می باشد ولی این واژه های فارسی در ضمن گفتگوهای روزانه انها بکار می رود بی انکه بدانند این کلمات بنگالی نیستند البته تلفظ برخی در گذر زمان کمی تغییر کرده است.
ناشناس
Turkey
۱۳:۵۷ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
29
10
گستردگی جغرافیایی زبان ترکی چند برابر فارسی ست چرا مطلبی راجب ان نمیذارید؟
پاسخ ها
بی نام
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۴:۵۲ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
با اون پرچم که زدی باید ار روزنامه های ترکیه بخوای.
ناشناس
| Netherlands |
۱۵:۳۵ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
فارسی هم خوب بلدنیستی چه برسه ترکی.راجب یا راجع به؟
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۱۵ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
2
14
قابل توجه فرهنگ دوستان زبان پارسی
فرهگستان ادب و زبان فارسی
صدا و سیما
آموزش و پرورش و ....
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۰۱ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
4
12
عالی بود سپاس از شما
علی
Iran (Islamic Republic of)
۱۶:۲۳ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
2
9
در لهجه لری کهگیلویه و بویراحمدی هم به جای عقب عقب میگیم واپس واپس به ویژه حوزه گرمسیری
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۶:۴۵ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
2
14
پس از این به بعد آقای رئیسی بجای قطار پیشرفت باید معادل آن تیز خرام پیشرفت بگوید
شهرام
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۱۳ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
2
11
مهربانی. پنداری که از شیرن کده شیرینی خوردم. گوارا بادا
قیصرخاناالبته
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۱۹ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
4
4
تیز خرام برای قطارتندرودرست است اماتیزدرفارسی معنی دیگری هم داردوآن وقتی است که زنبور زیردم خررا نیش بزند تند میدودتا دردنیش ساکت شود.بنگاههای خریدوفروش چارپایان برای قالب کردن خرناتوان پس از سوار شدن مشتر ی برالاغ اندکی نوشادر
زیردم خربایکچوب کوچک( خرسوک یا سیخونک) میمالیدند الاغ تیز خرام به هردومعنی میشدوخریدار آنرا میخرید.درمورد پاکدامن بجای مادر زن ( آنهائی که درزندگی دامادفتنه میکردند) خوش غیرت
که مرادمعنی عکس بود یعنی بی غیرت میگفتند
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۹:۱۷ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
4
5
آدم امیدوار میشه. چه پیام هایی. با این که مطلب سیاسی نیست.
عصر ایران بله. هم مخاطبان اهل نظرند و هم مرحوم باستانی پاریزی خوش قلم و با قریحه بود. هم واژه ها جالب است. از مشارکت در بحث سپاس گزاریم. اطلاعات تازه هم در آنها هست.
رضا از اصفهان
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۴۹ - ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
3
3
من شیفته و دوستدار زبان پارسی هستم. به گواه ادیبان بزرگ اروپایی و عرب، هیچ زبانی چون پارسی، فرهنگساز نبوده است. ولی شوربختانه همه زبانها و فرهنگها در حال بلعیده شدن گریزناپذیر در فرایند جهانی شدن و یکسان سازی انسان‌ها هستند. دوست ندارم اینگونه شود ولی نمیتوان این همه گواه روزافزون را نادیده انگاشت.
وبگردی