بسیاری از فیلمهای مطرح در سینمای جهان، مضامینی روانشناختی را دستمایه روایتهایشان قرار دادهاند. قصد داریم نگاهی داشته باشیم به ده فیلم از دو دهه اخیر سینمای هالیوود که درونمایههای روانشناختی به ویژه سلامت روح، محور کلیدی روایتهایشان بوده است.
به گزارش عصرایران، پرداختن به فیلمهایی با مضامین اجتماعی و روانشناختی، برای هالیوود به طور فزاینده ای در حال تبدیل شدن به یک ضرورت، و بستری برای نمایش چندوچون سلامت روان از یکسو و ناهنجاریهای روانی از سوی دیگر است.
از آنجا که تأثیر شگرف فیلمهای سینمایی بر کسی پوشیده نیست، نهتنها هالیوود بلکه سینمای جهان تلاش میکند تا با نمایشی دقیق و واقعگرایانه یا بر بستر فراواقعیت، راهی برای ارتقای سلامت جامعه پیدا کنند. بر همین اساس، عجیب نیست در کارنامه ساختههای اغلب سینماگران صاحبتجربه و اندیشه جهان در طول تاریخ سینما، فیلمهایی مطرح و ماندگار با محوریت سلامت روان یا لااقل مضامین و مفاهیم روانشناختی دیده شود. بسیاری از فیلمهای مطرح ساخته شده در سینمای جهان، مضامینی روانشناختی را دستمایه روایتهایشان قراردادهاند. قصد داریم نگاهی داشته باشیم به ده فیلم برتر سده اخیر که درونمایههای روانشناختی به ویژه سلامت روح، محور کلیدی روایتهایشان بوده است.
گاهی اوقات این فیلم ها بیماری روحی را به نحوی که نادرست یا ننگ است نشان می دهد. برای کسانی که در "کسب و کار" هستند که تجربه زندگی ندارند، ممکن است دشوار باشد.
با این حال، برخی از فیلم ها وجود دارد که به گونهای واقع گرایانه نشان می دهد تجربه یک ناهنجاری یا بیماری روانی، شامل چه ویژگیهایی است. در اینجا تعدادی از چند فیلم معروف سینمای جهان که در دو دهه اخیر موضوع «سلامت روان» را به شکلی جذاب و تأمل برانگیز مورد بررسی قرار دادهاند، معرفی میکنیم:
ذهن زیبا
دور از ذهن به نظر میرسد به سینما علاقمند باشید و فیلم یک ذهن زیبا (A Beautiful Mind) را با بازی شگفت انگیز راسل کرو را به یاد نیاورید. بدون تردید در هر فهرستی که نامی از سلامت روان باشد باید جایی برای ذهن زیبا در نظر گرفته شود. این تجربهی خوشساخت ران هاوارد، در سال ۲۰۰۱ بر اساس رمانی به همین نام و نوشتهی سیلویا ناسار ساخته شد و توانست چهار جایزه اسکار را به دست آورد. این فیلم درام زندگی جان نَش ریاضیدان برنده جایزه نوبل اقتصاد و مسائلی را که به دلیل بیماری روانگسیختگی با آنها مواجه میشود روایت میکند
مردان کبریتی
مردان کبریتی (Matchstick Men) ساختهی 2003 از ریدلی اسکات، شاید در نگاه اول یک فیلم در سبک جنایی، با رگههای کمدی به نظر برسد، اما بیش از هرچیز فیلمی با درونمایه روانشناختی و محوریت سلامت روان است. «والر» (نیکلاس کیج) یک جاعل و کلاهبردار بزرگ و ماهر اما به شدت وسواسی و روان پریش است. والر برای اینکه مشکلات روحی روانی اش بر روی حرفه اش تاثیر نگذارد به اجبار تحت مداوای دکتر کلین قرار می گیرد. دکتر کلین برای مداوای او تصمیم می گیرد وی را با دختر 15 سالهاش «آنجلا» که والر تاکنون او را ندیده و از وجودش نیز خبری ندارد، مواجه کند.
جزیره شاتر
ظاهراً رمانها زمینههای بسیار خوبی برای نمایش سلامت روان و به تصویر کشیدن روانشناختی هستند. چراکه اسکورسیزی هم برای ساخت فیلمش در سال 2010، جزیرهی شاتر(Shutter Island) که فیلمی بسیار زیبا با درونمایهی روانشناسی است. اسکورسیزی رمانی با همین نام به نویسندگی دنیس لهان را دستمایه کار قرار داده است. این فیلم به خوبی اختلالات روانی گوناگونی مانند اختلال استرس پس از سانحه PTSD، اختلال دو قطبی، رفتارهای پارانویید، اعتیاد به الکل و … را نمایان میکند.
هوانورد
فیلم بعدی این فهرست نیز به مارتین اسکورسیزی اختصاص دارد. هوانورد(Aviator) که در سال 2004 ساخته شد و جوایز بسیاری از جمله اسکار فیلمبرداری، اسکار فیلمبرداری، اسکار بهترین طراحی لباسا سکار تدوین و اسکار نقش مکمل زن را از آن خود کرد، روایتگر بخشی از زندگی هاوارد هیوز کارگردان و تهیهکننده و خلبان پرآوازه آمریکایی از اواخر دهه ۱۹۲۰ تا اواسط دهه ۱۹۴۰ است. اختلال وسواسی جبری موجب شده بود تا هیوز همواره به دنبال شکستن رکوردهای سرعت و فاصله پرواز باشد.
این یک داستان خنده دار است
در نگاه اول حتی در خیالتان هم نمیگنجد که یک فیلم در سروشکل کمدی، در عین حال میتواند یک فیلم با محوریت سلامت روانی باشد. با این حال، این فیلم خوب سال 2010 به کارگردانی آنا بودن و رایان فلک، داستان داستان کریگ 16 ساله (Keir Gilchrist) است که به خاطر افسردگی و افکار خودکشی به بخش روانپزشکی منتقل میشود.
در این فیلم بر خلاف تصور غالب، بیمارستان محل ترسناکی نیست و بیماران روانی به عنوان "دیوانه" یا "جانی" به تصویر کشیده نمیشوند، بلکه مکانی امن است که در آن مردم تلاش می کنند بهتر شوند. این رویکرد هالیوود به یک واحد روانپزشکی ممکن است بیشتر از هر سناریویی واقعی باشد اما این امر به عادی کردن این واقعیت که گاهی اوقات مردم به این سطح از مراقبت نیاز دارند، کمک می کند.
دفترچه امیدبخش
این درام، کمدی و عاشقانهی آمریکایی به کارگردانی دیوید او راسل در سال 2012 فیلمی درخور توجه در حوزه سلامت روان فردی است. فیلمنامه را خود راسل را بر اساس رمانی با همین نام از متیو کوئیک نوشته است. پات سولاتانو با بازی برادلی کوپر پس از اقامت در بیمارستان بهداشت روانی، مجبور است با والدین خود به عقب برگردد. علائم قبلی درماننشدهی اختلال دوقطبی، موجب شد تا همسر و شغل خود را از دست بدهد و مصمم است همسرش را بازگرداند. این فیلم، نشان دهنده طیف وسیعی از احساسات است که اغلب با اختلال دوقطبی در یک شیوه واقعی و برجسته رخ می دهد.
مزایای گوشهگیر بودن
مزایای گوشهگیر بودن (The Perks of Being a Wallflower) کها نام «جهان چارلی» هم شناخته میشود، درام و عاشقانه آمریکایی محصول سال ۲۰۱۲، به کارگردانی استیفن چبوسکی براساس رمانی به همین نام و به قلم همین کارگردان است. کم نیستند منتقدانی که مزایای گوشه گیر بودن یکی از بهترین فیلمهای سال ۲۰۱۲ میدانند و از بازی لوگن لرمان و اما واتسون تمجید کردهاند.
داستان فیلم از این قرار است که چارلی نوجوان گوشه گیر و منزوی است که به تازگی وارد دبیرستان شدهاست. چارلی هیچ دوستی ندارد و اوقات فراغتش را با نوشتن نامه به دوست خیالی اش پر میکند. در واقع سازنده فیلم که در جایی گفته بود در جلسههای متعددی یا 3 بازیگر اصلی فیلمش دربارهٔ بعد روانشناسی و سلامت روانی فیلم صحبت کردهاست ما را با جزییاتی از بیماری گوشهگیری، به عنوان اختلال شخصیتی شخصیت اول این فیلم همراه میکند.
دوقلوهای اسکلت
اگر دوست دارید درباره اختلال شخصیت مرزی، مبتلایان به این اختلال و ویژگیهایش بدانید، «دوقلوهای اسکلت» (The Skeleton Twins) را تماشا کنید. کریگ جانسون، کارگردان این فیلم محصول سال ۲۰۱۴ در صحنه آغازین دوقلوهای اسکلت نشان می دهد شخصیت های اصلی فیلم، میلو (بیل هادر) و مگی (Kristen Wiig)، هر دو برای خودکشی تلاش می کنند. تلاش Milo او را در بیمارستان بستری می کند، که پس از 10 سال از دور شدن، برادر و خواهر را مجددا به هم میرساند. هر دو شخصیت بیان افسردگی خود را با روش های پریشان و طنز آمیز نشان می دهد.
منبع: جشنواره فیلم سلامت