زمان زیادی از روزهایی که مردم در ارومیه می‌خواندند: "گلین گئدک آغلایاق/ اورمو گولو دولدوراق"، نمی‌گذرد اما حالا باران رحمت الهی و اقدامات ضربتی برای نجات دریاچه ارومیه بار دیگر لبخند را به غربی‌ترین نقطه نقشه ایران بازگردانده است.

به گزارش ایسنا، حدود ۱۰ سال از روزهایی که دریاچه ارومیه مرگ تدریجی خود را به دلیل کاهش بارش‌ها و عوامل انسانی متعدد از جمله عدم تامین حقابه آغاز کرده بود، می‌گذرد. طی آن روزها عکس‌هایی از بزرگترین دریاچه آب شور کشور منتشر می‌شد که هر ایرانی را دل نگران می‌کرد. «گلین گئدک آغلایاق/ اورمو گولو دولدوراق» - بیایید برویم گریه کنیم و دریاچه ارومیه را با اشک‌هایمان پر کنیم – شعری بود که آن روزها ورد زبان مردم ارومیه شده بود.

همزمان که خبرها حکایت از خشک شدن ۸۰ درصدی دریاچه ارومیه داشت، کارشناسان هشدار می‌دادند که اگر برای نجات آن کاری نکنیم، جمعیتی که در کنار دریاچه زیست می‌کنند به دلیل طوفان‌های نمک مجبور به مهاجرت خواهند شد. عیسی کلانتری - رییس سازمان حفاظت محیط زیست - نیز هشدار داده بود که در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه باید شهر تبریز تخلیه می‌شد.

حالا اما پس از گذشت چندین سال نگرانی و افسوس برای دریاچه ارومیه دوباره چشم‌ها به دیدن سفید آبی چشم‌نواز آن روشن شده است و تراز آبی یکی از بزرگترین دریاچه‌های دنبا با رقم ۱۲۷۱.۷۰ رکورد ۱۰ ساله را زده است.

بر اساس آخرین آمار مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی از ابتدای سال آبی جاری تاکنون در استان آذربایجان غربی ۲۷۹.۲ ملیمتر بارش داشتیم که نسبت به میانگین بلند مدت این استان ۲۱ درصد افزایش داشته است همچنین سال گذشته در این استان ۳۹۶ میلیمتر باران و برف بارید که ۷۱ درصد بیشتر از میانگین بلند مدت بود. این بارش‌های خوب به کمک اقدامات ضربتی برای حفظ دریاچه ارومیه آمد و سبب شده است که اکنون تراز دریاچه نسبت به فروردین سال گذشته ۳۷ سانتیمتر افزایش پیدا کند.

فرهاد سرخوش - مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه - ضمن اشاره به اینکه درحال حاضر وسعت دریاچه ۳۰۹۳ کیلومتر مربع است که نسبت به سال گذشته ۲۴۴ کیلومتر بیشتر شده است، به ایسنا می‌گوید: حجم آب دریاچه نیز ۴ میلیارد و ۶۲۰ میلیون متر مکعب گزارش شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته یک میلیارد و ۱۰ میلیون مترمکعب افزایش داشته است.

طی سال‌های گذشته عدم پرداخت حقابه دریاچه ارومیه به عنوان مهمترین علت خشکی آن مطرح می‌شد. سرخوش درباره‌ی وضعیت کنونی حقابه‌ها می‌گوید: در گذشته رودخانه‌های اصلی حوضه آبریز لایروبی نشده بودند و به دلیل رسوب‌گذاری، آبی که به آن‌ها وارد می‌شد راهی به دریاچه ارومیه نداشت اما در حال حاضر منتهی الیه تمام رودخانه‌ها در ورودی دریاچه لایروبی و به پیکره اصلی آن متصل شده است.

زرینه رود و سیمینه رود از جمله بزرگترین بزرگترین رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه هستند. به گفته مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه این دو رودخانه با کانالی ۲۵ کیلومتری به پیکره اصلی دریاچه متصل شده‌اند و این سبب شده که روان‌آب‌ها و آب حاصل از رهاسازی‌ها مستقیم به دریاچه راه پیدا کند همچنین در این رودخانه‌ها سازه‌های بتونی و سنگی به عنوان سردهنه ساخته شده است تا در زمان سیل، جاری شدن روان‌آب‌ها و رهاسازی خسارتی به روستاهای اطراف وارد نشود.

کشاورزی‌های بدون حساب و کتاب و کشت محصولات آب‌بر در مناطق اطراف دریاچه ارومیه نیز از دیگر عوامل خشک شدن آن است. هر چند که این عامل هنوز ارومیه را تهدید می‌کند اما ستاد احیای دریاچه ارومیه به دنبال آن است که با کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در حوزه کشاورزی بتواند پایداری وضعیت دریاچه را تضمین کند. از این‌رو آبیاری به روش نوین و اصلاح الگوی کشت در دستور کار قرار گرفته است. سرخوش ضمن اشاره به این موارد تصریح می‌کند: در گذشته کشت محصولاتی مانند چغندر و ذرت که نیاز آبی بالایی دارند به‌فور در مناطق حوضه آبریز ارومیه انجام می‌شد اما ما با اصلاح الگوی کشت و جایگزینی گیاهان دارویی و در برخی مناطق زعفران - با همکاری جهاد دانشگاهی و جهاد کشاورزی استان- سعی کرده‌ایم تا آب کمتری در حوزه کشاورزی در این منطقه مصرف کنیم.

مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه با تاکید بر اینکه اقدامات ما برای احیای دریاچه ارومیه همچنان ادامه دارد، می‌گوید: از ابتدای کار احیا بسیاری معتقد بودند که دریاچه قابل بازگشت نیست. ستاد احیا سه سال تلاش کرد تا بتواند تراز دریاچه ارومیه را به تثبیت برساند و الان برای اینکه روند بهبود وضعیت پایدار باشد و دوباره دچار بحران نشویم باید برخی از اقدامات را تا سال‌های سال ادامه دهیم برای مثال پایش رودخانه‌ها، ترمیم سردهنه در نقاطی که آسیب دیده و بستن آن‌ها در فصول غیرزراعی از جمله این اقدامات است همچنین دریاچه ارومیه همواره باید مدیریتی مشخص داشته باشد تا بتواند حقابه آن را تامین کند.

با تمام این‌ها دریاچه ارومیه هنوز به ۹.۵ میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد تا به تراز اکولوژیک خود یعنی عدد ۱۲۷۴.۱۰ برسد. مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه امیدوار است که با اتمام پروژه‌هایی که برای نجات دریاچه ارومیه طراحی شده است بتوانند سالانه ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون متر مکعب آب به دریاچه وارد کنند تا به تراز اکولوژیک خود برسد.

این روزها بار دیگر حیات به دریاچه ارومیه بازگشته است. دریاچه حالا آنقدر آب دارد که هم گردشگران می‌توانند در آب‌های رنگین آن تنی به آب بزنند و هم پرندگان و سایر موجودات از جمله فلامینگوها و آرتمیا به آن بازگشته‌اند اما با دیدن حال خوب دریاچه نباید روزهای سختی را که از سر گذرانده است فراموش کنیم. دریاچه ارومیه هنوز راه زیادی برای نجات کامل در پیش دارد و غفلت‌های گاه و ناگاه می‌تواند دوباره این گوشه‌ ناب از ایران را تهدید کند.

کانال عصر ایران در تلگرام

بیشتر بخوانید:

احیای دریاچه ارومیه؛ تحقق وعده الهی یا وعده دولت روحانی؟

همکاری دانشمندان آمریکایی برای جلوگیری از یک فاجعه زیست محیطی در ایران

تماشاخانه