عصر ایران ــ در شب هفتم مه ۱۸۲۴ (۱۸ اردیبهشت ۱۲۰۳ شمسی)، در یکی از قدیمیترین سالنهای تئاتر وین با قدمتی بیش از ۲۶۰ سال، شاهکاری برای نخستین بار اجرا شد؛ سمفونی نهم بتهوون. رهبر اتریشی در حالی این اثر را روی صحنه برد که آهنگساز نابغهاش، لودویگ فان بتهوون، به دلیل ناشنوایی، توان شنیدن آن را نداشت و حتی از تشویق تماشاگران نیز بیخبر ماند.
سمفونی نهم که در اوج بحران جسمی بتهوون و با اتکای کامل به ذهن و شهودش نوشته شد، امروزه به عنوان نمادی از آزادی، برادری، همبستگی و امید شناخته میشود. بخشی از این جایگاه جهانی به دلیل استفاده از شعر «چکامه شادی» سروده شیلر در بخش پایانی این اثر است که با عنوان «Ode to Joy» در جهان موسیقی شهرت یافته است.
این قطعه بارها در بزنگاههای مهم تاریخی اجرا شده است. از جمله در سال ۱۹۸۹ هنگام فروپاشی دیوار برلین، که لئونارد برنستاین آن را بهعنوان نمادی از پایان جنگ سرد و آغاز همزیستی مسالمتآمیز در آلمان متحد رهبری کرد. همچنین در نخستین سالگرد حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، ارکستر سمفونیک کراکوف با اجرای این قطعه یاد قربانیان را گرامی داشت.
حالا، پس از گذشت دو قرن، این شاهکار جهانی از سالنهای باشکوه اروپا به ویرانههای صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران رسیده است. بنایی که در خرداد امسال هدف حمله اسرائیل قرار گرفت. در حالی که رسانه ملی ایران برای سالها از نمایش ساز و موسیقی خودداری میکرد، اکنون در میان آوارهایش، درهای خود را به روی نوازندگانی گشوده است که چکامه شادی را در آن طنینانداز میکنند.
بتهوون شاید هرگز تصور نمیکرد اثرش روزی از دل ویرانی، نوای امید و آزادی سر دهد.