عصر ایران ؛ کامیار عبدی ــ در مورد عیلامیها، باید گفت که آنها به خوبی جایگاه خود را در مناسبات سیاسی و تاریخی منطقه میشناختند. یکی از مهمترین شواهد این موضوع، عهدنامهای است که میان نارامسین، پادشاه بزرگ اکد، و یکی از شاهان عیلامی امضا شده است.
این سند که قدمت آن به حدود ۲۲۰۰ سال پیش از میلاد بازمیگردد، از آن جهت اهمیت دارد که بسیاری آن را قدیمیترین سند تاریخی مربوط به ایران میدانند. متن این عهدنامه که سالها پیش ترجمه شده، از نظر محتوایی بسیار ارزشمند است.
نارامسین، نوهی سارگون اکدی و یکی از مهمترین کشورگشایان تاریخ باستان، با پادشاه عیلام وارد پیمانی رسمی و مذهبی میشود. در بخشی از این متن آمده است: «هر کس دوست من است، دوست شاه عیلام است؛ و هر کس دشمن نارامسین است، دشمن شاه عیلام نیز هست.»
این جملات نشان میدهد که عیلامیها در آن دوره نهتنها مورد توجه قدرتهای بزرگ بودند، بلکه خود نیز از موقعیت سیاسی و تمدنیشان آگاه بودند و در مناسبات منطقهای نقشی مؤثر ایفا میکردند.
از نظر مذهبی نیز این عهدنامه نکات مهمی دارد. در متن آن، نام خدایان عیلامی ذکر شده است و طرفین برای تأکید بر پایبندی به عهد، به ایزدان خود سوگند یاد میکنند. چنین شیوهای بیانگر آن است که عهدنامهها در فرهنگ عیلام، نهفقط توافقاتی سیاسی، بلکه تعهداتی مقدس و معنوی محسوب میشدند.
در مجموع، این سند تاریخی نمایانگر درک بالای دیپلماتیک، جایگاه تمدنی و باورهای مذهبی عیلامیهاست؛ مردمانی که بیش از چهار هزار سال پیش، نقشی کلیدی در شکلگیری روابط منطقهای ایفا کردهاند