روزنامه دنياي اقتصاد در سرمقاله امروز خود تحت عنوان «توافق شرافتمندانه» نوشت: خبرهاي اوليه از مذاكرات وزير امورخارجه ايران و مديركل آژانس بينالمللي انرژي اتمي از چرخش محسوس جهت مذاكرات از سياست به سوي حقوق حكايت دارد.
بازگشت به قالب حقوقي مذاكرات و دور كردن مساله هستهاي ايران از منازعات بينالمللي، هدفي است كه ايران در يكدهه گذشته آن را دنبال ميكند. متقابلا ايالات متحده آمريكا و برخي كشورهاي اروپايي اصرار دارند، پرونده هستهاي ايران را از وضع حقوقي و دستگاه متولي آن؛ يعني آژانس بينالمللي اتمي خارج كرده و در وضع سياسي و ظرف آن؛ يعني شوراي امنيت سازمان ملل قرار دهند.
خارج شدن پرونده ايران از آژانس و ارجاع آن به شوراي امنيت، در چند سال گذشته موجب تلاطمهاي سياسي و ديپلماتيك در روابط آمريكا و اروپا با روسيه، چين و كشورهاي عضو جنبش عدمتعهد شده است. دو گروه اول نوعا خواستار افزايش فشار بر ايران هستند و سه گروه ديگر بر رفع و رجوع حقوقي و ديپلماتيك مساله هستهاي ايران تاكيد ميورزند.
در ماههاي اخير با تمايل نسبي روسيه به سوي مواضع آمريكا و اروپا، عملا چين تنها قدرت با نفوذ جهاني بود كه از روش حقوقي، ديپلماتيك و مصالحهجويانه در قبال ايران حمايت ميكرد. در چنين شرايطي اگر قرار بر اين شود كه مساله ايران از طريق جدال سياسي قدرتهاي جهاني و در قالب شوراي امنيت پيگيري شود، آثار آن براي همه طرفهاي مناقشه غيرقابل پيشبيني و پرهزينه خواهد بود.
اگر چينيها، به قطعنامه پيشنهادي آمريكا راي مثبت دهند، به يكي از اصول اساسي سياست خارجي خود لطمه خواهند زد؛ زيرا با قبول آمريت مطلق آمريكا در اين قضيه، آمريكا از قدرت برتر جهان كه وضع كنوني اين كشور است به قدرت يگانه تبديل ميشود و چنين حادثهاي، آمال بينالمللي چين را خدشهدار ميكند . اگر هم چين بناي كار را بر مقاومت و استفاده از قاعده وتو بگذارد، وارد چالشي بزرگ و پرهزينه با آمريكا و اروپا خواهد شد و ايضا فرصتي طلايي در اختيار روسيه قرار ميدهد كه نفوذ جهاني خود را افزايش دهد.
اين صفبنديها علاوهبر آثار سياسي آن، جايگاه نهاد حقوقي آژانس بينالمللي انرژي اتمي و سازمان ملل را متزلزل خواهد كرد.
احتمالا به خاطر همين ملاحظات است كه يوكيا آمانو، مديركل آژانس، در مذاكرات ديروز خود با منوچهر متكي وزير خارجه ايران كوشيده است، روابط آژانس و ايران را ترميم كند.
براساس بيانيه آژانس كه پس از مذاكرات منتشر شد، «ملاقات در فضايي مشابه مذاكرات تجاري برگزار شده است.» از اين جمله سربسته به درستي نميتوان فهميد چه توافقي صورت گرفته است؛ اما ميتوان حدس زد كه فضاي مذاكره مبتنيبر به رسميت شناختن حقوق دوجانبه بوده است. قاعده اول در مذاكره عادلانه اين است كه حقوق و حيثيت طرفين آن به رسميت شناخته شود. اگر ديروز در وين چنين روابطي بين ايران و آژانس شكل گرفته باشد، ميتوان اميدوار بود طرفين حركت به سوي توافق شرافتمندانه را آغاز كردهاند. چنين توافقي هم جهان را از بنبست كنوني كه مبتني بر منازعه قدرتهاي بزرگ است، خارج ميكند و هم ايران را به حقوق خود نزديكتر خواهد كرد.