عصر ایران ؛ فریده غائب ــ همزمان با هفته جهانی اطلاعرسانی ایدز، نصب یک عروسک ۸ متری در شهر اشتوتگارت آلمان توجه شهروندان را به خود جلب کرد. سازمان کمک به ایدز اشتوتگارت با این اقدام نمادین تلاش کرد یادآوری کند که سالانه ۱/۳ میلیون نفر در جهان به ویروس اچآیوی مبتلا میشوند و «اپیدمی هنوز پایان نیافته است».
اما در ایران، همچنان نبود آمار دقیق و محافظهکاری در اطلاعرسانی از چالشهای اصلی مقابله با این بیماری است؛ بیماریای که نخستین اصل مهار آن «آگاهی» است.
براساس آخرین آمار رسمی، تاکنون ۲۵ هزار و ۸۷۰ نفر مبتلای اچآیوی در کشور شناسایی شدهاند و حدود ۲۰ هزار نفر تحت درمان قرار دارند. ۷۳ درصد مبتلایان جدید در بازه سنی ۲۰ تا ۴۵ سال قرار دارند.
با این حال، تخمینها نشان میدهد تعداد واقعی مبتلایان حدود ۴۱ هزار و ۵۰۹ نفر است؛ یعنی ۳۸ درصد بیش از آمار شناساییشده. نگرانی بزرگتر آن است که حدود نیمی از مبتلایان از وضعیت خود بیخبرند.
یک دهه پیش، انتقال اچآیوی در ایران عمدتاً از طریق مصرف تزریقی مواد مخدر رخ میداد. اما با اجرای برنامههای کاهش آسیب، مانند مراکز درمان نگهدارنده با متادون و طرح تعویض سرنگ، این مسیر کند شد.
اکنون الگوی انتقال تغییر کرده و رابطه جنسی محافظتنشده به راه اصلی انتقال ویروس تبدیل شده است. گزارشها همچنین نشان میدهد سهم زنان در ابتلا طی سالهای اخیر تا دو برابر افزایش یافته؛ نشانهای از نفوذ ویروس به جمعیت عمومی.
اگرچه داروهای ضدویروسی در کشور موجود است و افراد در صورت تشخیص بهموقع میتوانند عمری طبیعی داشته باشند و خطر انتقال را به نزدیک صفر برسانند، اما درصد قابلتوجهی از مبتلایان یا درمان را آغاز نکردهاند یا به دلیل فاصله جغرافیایی، نبود خدمات متمرکز و انگ اجتماعی درمان را رها میکنند.
ترس از قضاوت موجب کاهش مراجعه برای انجام تست میشود و بسیاری زمانی متوجه ابتلا میشوند که بیماری در مرحله پیشرفته قرار دارد.
کارشناسان تأکید میکنند اچآیوی از طریق تماسهای روزمره، خوردن، دست دادن یا معاشرت عادی منتقل نمیشود، اما ترس و انگ همچنان پابرجاست و همین مسئله مسیر مهار بیماری را دشوار کرده است.
هیچ کشوری هنوز از اپیدمی اچآیوی عبور نکرده است. در ایران نیز تا زمانی که نیمه پنهان آمار، نقش رابطههای امن و ضرورت تست و درمان آشکار نشود، ویروس در «سایه» حرکت خواهد کرد.
کارشناسان میگویند تا زمانی که صحبت درباره تست و رابطه سالم تابو باشد، شیوع ویروس «سریعتر از اطلاعرسانی» ادامه خواهد یافت.