اینکه دو مکان در یک نیمکره قرار داشته باشند، در ارتفاعات مشابه باشند یا عرض جغرافیایی یکسانی داشته باشند، تضمین نمیکند همزمان همان تغییرات فصلی را تجربه کنند.
حتی مناطق مجاور هم میتوانند الگوهای آب و هوایی و زیستمحیطی متفاوتی داشته باشند که منجر به شکلگیری زیستگاههای همسایهای کاملاً متفاوت میشود. این وضعیت شبیهِ اختلاف زمانی بین دو نقطهی مجاور است، اما در این حالت، مرز توسط خودِ طبیعت تعیین میشود.
«درو تراساکی هارت»، جغرافیدان زیستی و نویسنده اصلی، هنگام انتشار نقشه جدید گفت: «فصلها بیشتر یک ریتم ساده در نظر گرفته میشوند، زمستان، بهار، تابستان، پاییز، اما کار ما نشان میدهد تقویم طبیعی بسیار پیچیدهتر است. این موضوع بهویژه در مناطقی صدق میکند که شکل و زمانبندی چرخه فصلیِ معمولِ محلی در نقاط مختلف بسیار متفاوت است. این میتواند اثرات عمیقی بر بومشناسی و تکامل در این مناطق داشته باشد.»
میانگین چرخههای رشد فصلی اکوسیستمهای خشکی زمین، بر پایه ۲۰ سال تصاویر ماهوارهای برآورد شده است
تراساکی هارت و تیمش با استفاده از ۲۰ سال داده ماهوارهای، نقشهای ایجاد کردهاند که به گفته آنها جامعترین نقشه تا به امروز از زمانبندی فصلی اکوسیستمهای خشکی زمین است.
نقشه جدید مناطقی در جهان را شناسایی میکند که الگوهای فصلی در آنها بهشکل ویژهای همزمان نیستند و این ناهماهنگیها بیشتر در مناطق غنی از تنوع زیستی رخ میدهند.
این نکته شاید تصادفی نیست. تنوعِ بیشتر در الگوهای آب و هوایی میتواند اثرات زنجیرهای ایجاد کند و تنوع بیشتری در زیستگاهها به وجود آورد. برای نمونه، اگر منابع طبیعی در دو زیستگاه مجاور در زمانهای مختلف سال در دسترس باشند، این میتواند بومشناسی و تکامل گیاهان و جانوران هر منطقه را شکل دهد.
حتی ممکن است به این معنا باشد که یک گونه در یک زیستگاه، فصلِ تولیدمثل خود را پیش یا پس از همان گونه در زیستگاه مجاور تجربه کند. در طول نسلهای متعدد، این نکته میتواند منجر به تکامل دو گونه کاملاً مجزا شود.
دو شهر در آریزونا، یعنی فینیکس و توسان، نمونه دیگری هستند. این دو شهر تنها ۱۶۰ کیلومتر با هم فاصله دارند، اما ریتمهای آب و هوایی سالانه آنها کاملاً متفاوت است.
«توسان» بیشترین میزان بارش را در فصل باران موسمی تابستان تجربه میکند، در حالی که «فینیکس» بیشتر بارش خود را در ژانویه دریافت میکند و این موضوع اثرات زنجیرهای بر اکوسیستمهای آنها دارد.
یکی از الگوهای جالبی که نقشه جدید آشکار کرده اینست که پنج منطقهی اقلیم مدیترانهای زمین که زمستانهای معتدل و مرطوب و تابستانهای گرم و خشک دارند، چرخه رشد جنگلها در آنها حدود دو ماه پس از سایر اکوسیستمها به اوج میرسد.
این ناسازگاری در مناطقی مانند کالیفرنیا، شیلی، آفریقای جنوبی، جنوب استرالیا و البته مدیترانه رخ میدهد. نقشه همچنین تفاوتهای زمانی گلدهی گیاهان و آماده شدن محصول برای برداشت را نشان میدهد.
تراساکی هارت توضیح داده: «این حتی جغرافیای پیچیده فصل برداشت قهوه در کلمبیا را توضیح میدهد، کشوری که مزارع قهوه آن تنها با یک روز رانندگی از هم جدا هستند و چرخه تولیدمثلشان بهاندازهای نامنظم است که انگار در نیمکرههای مخالف هستند.»
امروزه بسیاری از پیشبینیهای بوم شناختی بر پایه مدلهای ساده فصول زمین است، اما اگر به راستی بخواهیم بدانیم بحران آب و هوا چگونه بر سیاره و سلامت ما اثر میگذارد، باید تفاوتهای مکانی را در نظر بگیریم، حتی اگر مناطق به هم نزدیک باشند.
منبع: فرادید