فضای باز نقد دولت ؛ انصاف را از دست ندهیم

عصرایران ؛ جعفر محمدی^* - این روزها انتقاد از رئیس جمهور و دولتش ، عیان تر از تمام شش سال گذشته در رسانه ها رخ می دهد . اگر از منظر رسانه ای به این موضوع بنگریم و باز شدن فضای رسانه ای را یکی از الزامات مردم سالاری بدانیم - که چنین است - باید گفت که این فضا ، مطلوب تر از زمانی است که کوچکترین نقد به دولت و دولتمردان فوراً با انگ هایی مانند بی بصیرتی ، عاملیت بیگانه ، ضدانقلابیگری و ... نواخته می شد.

بی گمان فضای باز رسانه ای می تواند جایگاه آسیب دیده رسانه ها به عنوان رکن چهارم دموکراسی احیا کند و نهایتاً برکات و ثمراتش را نصیب جامعه کند.

با این حال نکته مهمی که باید بدان توجه ویژه شود این است که باز شدن فضای نقد از دولت هرگز به معنای برداشته شدن مرزهای اخلاقی نیست.
ما ایرانی ها ، در کنار همه خصلت های خوبی که داریم ، گاه دچار عارضه "صفر و صد" ی می شویم ، بدین سان که اشخاص و عملکردها را یا سفید سفید می بینیم یا سیاه سیاه ، محمود احمدی نژاد یا خوب خوب است ، یا بد بد! ، یا آنقدر نقد مسوولان و دولتمردان هزینه دارد که رسانه ها - عمدتاً و نه همه شان -  اصلاً جرأت ورود به این عرصه را پیدا نمی کنند یا وقتی فضا را باز می بینند چنان می تازند که گویا جز با تیرگی و تباهی با چیز دیگری مواجه نیستند!

این مقدمه از این باب ذکر شد که در یکی دو ماه اخیر به واسطه خطاهای استراتژیکی که رئیس جمهور مرتکب شد ، فضای سیاسی جامعه انتقاد از دولت و رئیس دولت را نه تنها بر می تابد بلکه گاه همراهی اش نیز می کند.

اما نکته ای که در این میان نباید مغفول بماند این است که حتی اگر بر شخص احمدی نژاد یا با فلان مقام دولتی نقدهایی - هر چند جدی و حتی بنیادین - داریم ، نباید حرمت جایگاه ریاست جمهوری یا کرسی های دولتی را خدشه دار کنیم چه آن که کرسی نشینان با همه خوب و بدهایشان امروز هستند و فردا نیستند ولی کرسی ها و جایگاه ها ، متعلق به مردم اند و همیشگی.

پست ریاست جمهوری ، ملک طلق احمدی نژاد نیست ، کما این که ملک خاتمی و هاشمی هم نبود و همان طور که ملک شخصی رؤسای جمهور آینده هم نخواهد بود.

البته حق مطلب این است که اولین حرمت دار این کرسی ها ، خود کرسی نشینان باشند که گفته اند حفظ حرمت امامزاده با متولی آن است. اما این دلیل موجهی نیست که اگر صاحب منصبی دچار قصور و تقصیری شد ، در مقام نقد او ریشه ها را بزنیم و دچار بی تقوایی شویم و مصداق "آوردن سر به جای کلاه" باشیم!

 حرمت ها اگر شکسته شود ، فردا که رئیس جمهوری به جای رئیس جمهور کنونی ، وزرایی به جای وزرای فعلی و نمایندگانی به جای مجلسیان حاضر بیایند ، هر اندازه هم شایسته و لایق باشند ، چون در جایگاه هایی قرار گرفته اند که قبلاً بی حرمت شده اند ، نخواهند توانست آنگونه که باید و شاید ، منشأ اثر باشند.

نکته بعدی که به نظر می رسد در شرایط کنونی مغفول شده ، نادیده انگاشتن نکات مثبتی است که به هر حال در کارنامه دولت کنونی و شخص احمدی نژاد وجود دارد.
درست است که نقدهای بسیار جدی و متقنی بر عملکرد دولت های نهم و دهم وجود دارد (که رسانه های منتقد و مستقل به آنها پرداخته اند و گاه متحمل دردسر و هزینه هم شده اند) اما انصاف حکم می کند که فارغ از حب و بغض ها ، هم نکات مثبت را ببینیم و فراموش نکنیم و هم بر منفی ها چشم نپوشیم.
قانون اساسی رسانه مستقل در این خصوص ، باید این بیت طلایی از مولانا باشد که می گوید:

                    " هر که گوید جمله حق است احمقی است       وان که گوید جمله باطل ، او شقی است "

متأسفانه از این دو گروه (احمق و شقاوتمند) در بین رسانه ها کم نیستند که یا متملقانه و "حق گریزانه" ، فقط قلم به مدح و ثنا می زنند یا خصمانه و باز "حق گریزانه" فقط ملامت و نکوهش می کنند.

درباره دولت و شخص احمدی نژاد هم همین گونه است. درست است که نقدهای متعددی بر او و دولت او داریم اما این را نیز می دانیم که به هر روی ، او و همکارانش برای اداره کشور زحمت هم می کشند و نتیجه این زحمات نیز گاه خوب است و گاه خطا.

احمدی نژاد ، با همه نقاط ضعف و قوتش ، به عنوان کسی که عنوان بسیار بزرگ "رئیس جمهور ایران" را با خود دارد ، مورد احترام است و البته این احترام منافاتی با نقدهای صریح در قالب های جدی و طنز ندارد. مهم این است که گرفتار فضای غالب و دچار هیاهو نشویم و از ذوق فضای باز نسبی ایجاد شده ، پرهیزکاری از کف ندهیم و البته بعضاً شاهد این موضوع هم هستیم و چنان درباره برخی مسوولان سخن می گویند که -بلانسبت- انگار شمر دی الجوشن را از قبر به در آورده اند و به شلاق انتقام می نوازندش! تو گویی در این ملک ، هیچ شأنی برای آدمیزاد نباید قائل شد! و جالب این که این رویکرد غیراخلاقی نه از سوی منتقدان پیشین که از سوی کسانی شکل گرفته که تا دیروز برخی دولتمردان را همانند قدیسان تکریم می کردند!

وقتی روایت خوب و بد با هم باشد ، مخاطب نیز حتماٌ آنقدر اندیشه و خرد دارد که با نقدی علیه رئیس جمهور ، رسانه ای را عامل بیگانه نخواند و با ذکر خیری از او ، رسانه را متهم به هم آوایی با قدرت نکند.
 رسانه منصف ، رسانه ای است که خوب و بد را با هم ببیند و روایت گری کند و در آن صورت ، اگر تراز مثبت ها و منفی ها همخوان نباشد ، آن دیگر به خود دولتمردان برمی گردد که با عملکرد خوبشان کفه مثبت ها را سنگین کرده اند یا با ندانم کاری ها و خطاهایشان ، کفه منفی را ثقیل ساخته اند.

* سردبیرعصرایران