عصر ایران؛ هومان دوراندیش - احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، اگر چه معتقد است کاریکاتور روزنامه شرق توهین آمیز بوده، ولی با تعطیلی این روزنامه موافق نیست.
او توقیف موقت روزنامه شرق را، به عنوان مجازات کاریکاتور جنجال برانگیزش، کافی می داند و با زندانی شدن مدیر مسئول این روزنامه موافق نیست. متن زیر گفتگوی عصر ایران است با این نماینده اصولگرای مجلس نهم.
***
شما کاریکاتور جنجال برانگیز روزنامه شرق را دیده اید؟
خودم کاریکاتور را ندیده ام ولی برایم توضیح داده اند.
کاریکاتوریست شرق تصریح کرده که قصد توهین به رزمندگان را نداشته. با توجه به این توضیح، به نظر شما اصرار نمایندگان مجلس بر توقیف روزنامه شرق عمل موجهی بود؟در این کاریکاتور، چندین نفر مثل رزمندگان دوران دفاع مقدس پشت سر هم ایستاده اند اما به جای بستن پیشانی یکدیگر، به یکدیگر چشم بند می زنند. رسانه های بیگانه هم این کاریکاتور این کاریکاتور را کپی برداری می کنند. این کار آنها نشان می دهد که این کاریکاتور با اصول نظام جمهوری اسلامی جور درنمی آید.
در واقع معنای کاریکاتور این است که رزمندگان اسلام کورکورانه به جبهه های جنگ رفته اند. آیا واقعاً چنین بوده است. در همه دنیا، رزمندگان و سربازان جنگ مورد تقدیس و ستایش اند. کسی که جانش را برای کشورش از دست می دهد، مورد احترام است.
من با نظام جمهوری اسلامی هم کاری ندارم. در همه جای جهان این گونه است. حالا این کاریکاتوریست در هفته دفاع مقدس چنین کاریکاتوری کشیده و برداشت عمومی این است که او به رزمندگان اسلام توهین کرده است. معمولاً هر مجرمی، پس از ارتکاب جرم می گوید قصد نداشته چنان کاری انجام دهد.
شما چرا پیش از برگزاری دادگاه حکم به مجرم بودن کاریکاتوریست شرق می دهید؟
حالا که اقدامی صورت نگرفته است. هیات نظارت بر مطبوعات، تشخیص داده که این روزنامه باید توقیف شود و مسئولان روزنامه باید در دادگاه پاسخ دهند که چرا چنین کاریکاتوری را منتشر کرده اند. مگر این کاریکاتوریست دستگیر شده است؟
نه، مدیر مسئول شرق بازداشت شده و الان در زندان است.
حتماً می خواستند جو جامعه را آرام کنند. ولی به نظر من، توقیف موقت روزنامه شرق کفایت می کرد تا اینکه دادگاه برگزار شود و مدیر این روزنامه در دادگاه توضیح دهد که به چه دلیل این کاریکاتور را منتشر کرده است.
پس به نظر شما، دستگیری مدیر مسئول روزنامه شرق، برخوردی نالازم بوده است؟یعنی الان در اوین است تا جرمش ثابت شود؟
بله. به نظر من، بهتر بود به توقیف روزنامه اکتفا می شد تا مدیر مسئول روزنامه شرق در وقت مقتضی به دادگاه بیاید.
شما فرمودید برداشت عمومی این است که در این کاریکاتور به رزمندگان اسلام توهین شده. ولی خیلی ها هم چنین برداشتی از این کاریکاتور نداشته اند. من از این موضوع خبر ندارم. ولی کسانی که این کاریکاتور را دیده اند، به من گفتند چنان قصدی در آن بوده است. هیات نظارت بر مطبوعات هم چنین نظری داشته. وقتی همه قبول می کنند این کار مصداق توهین است، حتماً توهینی صورت گرفته.
پس اصل الاعمال بالنیات چه می شود؟ وقتی کاریکاتوریست می گوید من چنین نیتی نداشتم، تاکید نمایندگان مجلس بر اینکه او قصد توهین داشته، اصولی است؟مگر نمایندگان چه کار کرده اند؟
متنی را امضا کردند که تاکید می کرد آن کاریکاتور، مصداق توهین به رزمندگان اسلام بوده است.
من دقیقاً نمی دانم قصه از چه قرار است ولی ...
مگر شما در مجلس نیستید؟!
من در مجلس هستم، ولی شاید به این واقعه دقت نکرده ام. شاید وقتی که من داخل مجلس نبودم، این نامه امضا شده باشد. اما این به این معنی نیست که من در مجلس نیستم؛ این هم برداشت حضرتعالی است.
من فقط سوال کردم. برداشت خاصی نکردم!مگر هر اتفاقی که در مجلس رخ می دهد، همه نمایندگان باید از آن باخبر باشند. بالاخره یک بیانیه را 20 نفر امضا می کنند و خیلی ها هم خبردار نمی شوند. مگر این بیانیه را چند نفر امضا کرده اند؟
نزدیک به 150 نفر.
آهان! پس من باید از این موضوع باخبر می شدم! ولی به هر حال، من خودم این کاریکاتور را ندیده بودم و به همین دلیل به این موضوع بی دقت بودم. من از یکی از دوستانم پرسیدم که ماجرا چیست؟ او هم گفت که کاریکاتور روزنامه شرق، توهین به رزمندگان اسلام را تداعی می کند ولی خود کاریکاتوریست گفته است آن تصویر را در نقد جهل کشیده است.
حالا اگر خود شما به جای این کاریکاتوریست بودید و می گفتید چه نیتی داشتید ولی بعضی ها حرف شما را درباره نیتتان رد می کردند، چه انتظاری داشتید؟
نمی توان این طور گفت. همه وقتی کاری انجام می دهند که جامعه علیه آن کار موضع می گیرد، نیت منفی اش را تکذیب می کند. آخر این چه نیت غیرتوهین آمیزی بوده که عمل برآمده از آن، از نظر همه توهین آمیز است؟
ولی جمع زیادی از روزنامه نگاران و انبوهی از مردم عضو شبکه های اجتماعی، می گویند چنان برداشتی از این کاریکاتور، نادرست است.
شما ممکن است چیزی را در روزنامه بنویسید و همه احساس می کنند با نوشته تان به رزمندگان توهین کرده اید. حالا شما می گویید کار من توهین نبوده است ...
اگر صد نفر گفتند توهین شده و صد نفر هم گفتند توهینی در کار نبوده، آیا در این حالت نباید قول صریح خود کاریکاتوریست درباره نیتش را مد نظر قرار داد؟نه، کاریکاتوریست را ممکن است محاکمه کنند و او آن جا توضیح می دهد که هدفش چه بوده است. حالا شما بفرمایید هدف کاریکاتوریست چه بوده. شما اصلاً کاریکاتور را دیده اید؟
بله!پس بفرمایید هدفش چه بوده است. اول کاریکاتور را توضیح بده، بعد بگو هدف کاریکاتوریست چه بوده!
به نظر من، کاریکاتوری بود در نقد جهل و حرکت های کورکورانه.
حالا این کاریکاتور، کدام بعد از جامعه را پوشش می دهد؟
همه اقشار جامعه را می تواند در بر گیرد. شما چرا نقد اطاعت کورکورانه را به خودتان می گیرید؟!برای نقد جهل، می توان یک مدرسه کشید؛ چون مدرسه مکان جهل زدایی است. آیا ایشان مدرسه کشیده است؟ ما باید واقعگرا باشیم. در این کاریکاتور، عده ای آدم پشت سر هم ایستاده اند؛ مثل افرادی که در دوران جنگ در جبهه به صف می شدند.
در جبهه پیشانی بند می بستند اما این آقا در کاریکاتورش پیشانی بند را چشم بند کرده است. خب آقا، بیا یک مدرسه بکش! این کاریکاتور یک متن است. این متن را فارغ از نیت مولف در نظر بگیرید. افکار عمومی چه برداشتی از آن صورت می گیرد؟
شما از کجا می دانید افکار عمومی به این برداشت رسیده است؟ برای حکم صادر کردن در این زمینه نیازی به نظرسنجی نیست؟
نه، افکار عمومی معلوم است دیگر.
امر معلوم، افکار عمومی اصولگرایان است! ولی اصلاً فرض کنیم که شخص کاریکاتوریست قصد توهین هم داشته. به نظر شما دفاع وزیر ارشاد و نمایندگان مجلس از تعطیلی یک روزنامه و بیکار شدن 60-50 نفر آدم، قابل قبول است؟اگر افکار عمومی جریحه دار شود، متناسب با این جرم باید مجازاتی تعیین شود. این مجازات می تواند توقیف دو روزه روزنامه شرق باشد.
به نظر شما، روزنامه شرق باید تعطیل شود یا اینکه فقط چند روز توقیف شود؟
نه، روزنامه شرق نباید تعطیل شود. روزنامه شرق هم یکی از روزنامه های کشور است و در کنار سایر روزنامه ها باید منتشر شود. به نظر من، مجازات باید متناسب با جرم باشد؛ نه اینکه جرم کوچکی رخ دهد و مجازاتش بزرگ باشد و یا برعکس. درباره روزنامه شرق هم باید همین طور عمل کرد. یعنی رای دادگاه باید متناسب با جرم و متناسب با دفاع متهم باشد.