با سلام
مقاله ای کوتاه درباره نقطه کور چشم و ادراک بینایی که در قشر مغز شکل می گیرد به پیوست ارسال می گردد. امید که مورد توجه شما و در صورت انتشار آن مورد پسند خوانندگان فرهیخته عصر ایران قرار گیرد. و برای بنده افتخاری باشد تا با مقالاتی بهتر در آینده در کنار شما باشم.
سپاس
محمد عبدالرحمنی
مغزها را بايد شست، جور ديگر بايد ديد
بر خلاف تصور عام كه چشمها را وسيله ادراک بينايی می داند، ديدن به واقع در قشر بينايی مغز صورت می گيرد. دنيای پيرامون ما به صورت نقشه ای سه بعدی در مغزمان منعكس می شود تا اينکه ما يک انعكاس درونی از دنيای بيرونی داشته باشيم و در صورت نياز و حتی با چشمان بسته بتوانيم از اطلاعات بينايی موجود در ذهنمان بهره ببريم. برای اثبات اينكه ادراک بينايی در مغز شكل می گيرد و چشمها صرفاً به عنوان دوربينی فوق پيشرفته تنها برای دريافت اطلاعات تصويری عمل می كنند يک آزمايش بسيار ساده انجام می دهيم. تصوير زير را در روبروی چشم هایتان بگیرید. چشم چپ خود را بسته و با چشم راست به علامت ضربدر بالايی نگاه كنيد. حال فاصله تصوير با چشم هایتان را تغيير دهيد. در فاصله ای حدود بيست سانتی متر دايره ای كه در سمت راست تصوير قرار دارد ناپديد می شود. اين به دليل انعكاس دايره در نقطه كور چشم راستتان اتفاق می افتد، بخشی از شبكيه چشم راست كه فاقد گيرنده بينايی است. پس از اطمينان از اينكه ناپديد شدن دايره را به درستی آزمايش و ادراک نموديد به علامت ضربدر پايينی نگاه كنيد (برای اطمینان چند بار نگاه خود را بین علائم ضربدر بالا و پایین جا بجا کنید). به خطوط عمودی سمت راست تصوير توجه نمايید بدون اينكه نگاهتان را از علامت ضربدر پايينی برداريد. با اينكه بخشی از اين خطوط عمودی در نقطه كور چشم راستتان منعكس شده، شما خطوط را به طور كامل و بدون نقص ادراک خواهید کرد.
اين آزمايش ساده به اين نكته اشاره دارد كه بخشی از تصوير كه در نقطه كور چشم های ما می افتد توسط قشر بينايی مغز اصلاح و با استفاده از اطلاعات تصويری موجود در حواشی نقطه كور بازسازی می شود. به همين خاطر در حالت اول با ناپديد شدن دايره به جای ديدن يک لكه سياه در محل دايره شاهد رنگ سفيد پس زمينهء تصوير بوديم و در حالت دوم كه زمينه تصوير خطوط سياه و سفيد بود ما اين خطوط را بدون نقص ادراک نموديم چرا كه قشر بينايی مغز با استفاده از پس زمينهء حواشی محل ناپديد شده، نقطه کور را بدون اراده و آگاهی ما پوشانده بود.
منبع: کتاب How Vision Works (Nigel Daw, Oxford University Press, 2012)
دکتر محمد عبدالرحمنی
PhD of Cognitive Neuroscience