عصرایران- کتاب "جستارهایی در حیات فرهنگی ایرانیان" به قلم جلیل عرفان منش و با مقدمه دکتر علی اکبر ولایتی در انتشارات سروش در دسترس علاقمندان قرار دارد.
این اثر تلاشی است برای پاسخ به کسانی که تصور می کنند میان هویت ملی ما با هویت معنوی و اسلامی تقابل و تعارض وجود دارد و گاه نتیجه می گیرند که برای رفع این تقابل لازم است دست به گزینش بزنیم و یکی از طرفین را به بهای از دست دادن طرف دیگر برگزینیم.
مولف این کتاب با مرور منابع تاریخی متعدد موجود، پیوند میان ملیت ایرانی و دین به نحو عموم، و دین اسلام به طور خاص را می جوید. هرچند در این اثر به ضرورت موضوع و انگیزه مولف، ویژگی ها و امتیازات اقوام ایرانی مطرح می شود، لکن عرضه این جستارها به هیچ وجه به معنای نادیده گرفتن قوت ها و برتری های سایر ملل، یا به انگیزه برتری جویی بر دیگر انسان ها نیست که به باور اسلامی ما، نگاهی به داشته های ما ایرانیان برای بازیابی خویش و حرکت مجهزتر به سمت چشم اندازهای برتر الهی است.
علی اکبر ولایتی در مقدمه کتاب " حیات فرهنگی ایرانیان" در تعریف واژه هویت گفته است: واژه هویت که در زبان فارسی گاهی آن را همانی یا این همانی معنی کرده اند، می تواند به فرد و همچنین جمع تعلق گیرد یعنی هویت در افراد و آحاد یک ملت رخ می نماید و سپس اجتماع و قوم را دربرمی گیرد. به همین سبب در تعریف هویت می توان گفت: " مجموعه علائم و نشانه هایی که یک فرد را از فرد دیگر متمایز کند، اعم از سیاسی، تاریخی، فرهنگی، مادی، معنی و .... را هویت گویند. این اثر در هفت فصل مجزا تدوین شده است.
در فصل اول خواننده با پیشینه ایرانیان و جایگاه اقوام بومی ایران آشنا می شود. در این فصل همچنین سجایای اخلاقی ایرانیان و سهم ایرانیان در پیدایش خط مورد ارزیابی قرار می گیرد و خواننده با آگاهی از تاریخ تمدن و فرهنگ ایران برای ورود به فصل های دیگر آماده می شود. در فصل دوم نویسنده واژه ذو القرنین را در اندیشه ایرانی به بوته نقد و بررسی قرار می دهد. کیستی ذوالقرنین و انطباق آن با شخصیت های تاریخی از دیرباز موضوع بحث برانگیزی بوده است. طرح این موضوع که ذوالقرنین کیست، هم از این رو که می گویند اسکندر مقدونی است و یا داریوش و کوروش، پادشاه هخامنشی، با تاریخ ایران پیوند خورده و بخشی از تاریخ و هویت ما ایرانیان شده است. بنابراین در این فصل سعی شده با تحقیق در منابع تاریخی مشخص شود که ذوالقرنین کیست و جایگاه آن در شکل گیری هویت ایرانیان تا چه اندازه بوده است.
فصل سوم کتاب حاضر به موضوع گسترش اسلام در مرزهای ایران می پردازد و مسیر تاریخی ورود این دین مبین را به فرهنگ و تمدن ایرانیان مورد ارزیابی قرار می دهد. فصل چهارم استمرار هویت ایرانی در دوران اسلامی و نقش ایرانیان در معماری اسلامی را بررسی می کند. فصل پنجم کتاب زبان فارسی و تحکیم هویت ایرانی و اسلامی، فصل ششم نقش آیین های ملی و مذهبی در تقویت هویت ایرانی و اسلامی و فصل هفتم فراز و فرودهای هویت ایرانی- اسلامی در دوران معاصر را مورد نقد و بررسی قرار می دهد.
این کتاب در قطع وزیری و با قیمت ۲۶ هزار تومان در انتشارات سروش در دسترس علاقمندان است.