دست دادن يا ندادن؛ مشكل‌شان اين نيست!

عصر ايران- همان‌گونه كه پيش بيني مي‌شد برخي از دلواپسان بر سر دست دادن جواد ظريف وزير خارجه ايران با باراك اوباما رييس جمهوري آمريكا جنجال به پا كرده‌اند.
 
دو سال قبل، دل‌خوش داشته بودند كه رييس جمهوري ايران در نخستين حضور خود در سازمان ملل ملاقاتي انجام نداده و بازمي‌گردد كه خبر آمد در راه بازگشت، تلفني با اوباما گفت و گو كرده است.

امسال نيز فضا سازي كردند كه به خاطر اعتراض به فاجعه منا در عربستان سعودي روحاني بايد سفر خود به نيويورك را نيمه‌تمام بگذارد و بازگردد تا اولا ديداري ولو اتفاقي رخ ندهد و ثانيا رييس جمهوري در مجمع عمومي سازمان ملل سخنراني و تعهد ايران به اجراي توافق هسته اي ( برنامه جامع اقدام مشترك- برجام) و قطعنامه 2231 شوراي امنيت را از تريبون سازمان ملل اعلام نكند چون به مثابه سند رسمي تلقي خواهد شد و گرنه خود مي‌دانستند كه وقتي فاجعه روز پنج شنبه در مكه رخ داده و هيات‌ها هم اعزام شده اند رييس جمهوري در روزهاي دوشنبه و سه‌شنبه كار ويژه اي نمي‌توانسته انجام دهد و اتفاقا صداي اعتراض در نيويورك و در حضور ديگر كشورهاي صاحب عزا و رسانه ها رساتر و بلندتر شنيده مي‌شد تا تهران.خاصه اين كه تا چهارشنبه نيز آن چنان كه از سخنان رهبري بر مي آيد سياست ايران فعلا صبر و انتظار است و پاسخ و واكنش را به اقدامات بعدي عربستان منوط كرده اند و عجالتا تا همه حجاج بازنگشته اند ملاحظاتي اعمال مي شود.
 
پس دغدغه شان همين دو موضوع بود كه نه مصافحه اي رخ دهد و نه به نطق برسد. نطقي كه اعلام رسمي تعهد به اجراي برجام در مهم ترين مجمع جهاني به حساب مي‌آيد و آن را تخلف ناپذير مي‌سازد و البته دست دادن يعني تنها ما متعهد نيستيم و تعهد دوطرفه است.

روحاني اما نطق را انجام داد و به صراحت از برجام به عنوان يك سند و سازه استوار حقوقي بين المللي ياد كرد و جواد ظريف هم در مواجهه با جان كري وزير خارجه آمريكا به سياق قبل با او دست مي داده كه اوباما را هم در كنار مي بيند و طبعا با او هم دست مي دهد چون نمي توان با وزير دست داد و بر صورت رييس او مشت كوفت يا به چهره اش آب دهان انداخت!

ضمن اين كه اين دست دادن هر چند واقعا اتفاقي بوده اما به عنوان گامي ديگر در راستاي مذاكرات هسته اي و در آستانه اجرايي شدن برجام نيز قابل ارزيابي است.

اما آيا واقعا مشكل دلواپسان دست دادن ظريف با اوباماست كه هم از حيث اتفاقي بودن قابل توجيه است و هم اين كه وزير خارجه ايران همتاي رييس جمهوري آمريكا نيست و به لحاظ پروتكلي يك موفقيت به حساب مي آيد و هم از اين منظر كه طرف اصلي ايران در مذاكرات، آمريكاست و برچيده شدن تحريم ها هدف اصلي است و صحبت از هر روز 100 ميليون دلار است كه با اجراي برجام نصيب ايران مي شود (‌افزايش يك تا يك و نيم ميليون بشكه نفت به توليد روزانه و كاهش هزينه هاي بيمه و حمل و نقل و دور زدن تحريم ها).

اگر مشكل دلواپسان دست دادن بود، سال ها پيش دست ندادن رييس جمهوري اسبق را مي ستودند. از ياد نبرده ايم كه در مواجهه با بيل كلينتون به بهانه اي خود را از ديداري ناگزير خارج ساخت ولي لعن و طعن ها فروننشست و جالب اين كه وقتي محمود احمدي نژاد با جرج بوش در يك قاب عكس قرار گرفت خرده نگرفتند. نامه نوشتن هم اشكال نداشت كه البته بي پاسخ هم ماند اما دست دادن خلاف است؟ تازه روساي جمهور دو كشور دست نداده اند بلكه ظريف با اوباما دست داده و اين ملاحظه را هم رعايت كرده است.

مشكل دلواپسان اما دست دادن نيست. اين است كه اجراي برجام را قطعي مي بينند و مي خواهند در همين مرحله آن را عقيم بگذارند. وگرنه اگر با دست دادن و رابطه مشكل داشتند بر نامه نگاري هاي بي حاصل قبلي خرده مي گرفتند كه اگر به ثمر مي رسيد طبعا بايد به دست دادن هم مي انجاميد.

حسن روحاني چنان كه در نطق مجمع عمومي هم به صراحت گفت به سياست به مثابه تجارت مي نگرد و در تجارت دو طرف از خواست هاي حداكثري مي گذرند و به كسب منافع مشترك مي انديشند.

همان گونه كه در پايان يك معامله دو طرف دست مي دهند و ابراز رضايت مي كنند ايران نيز در برجام معامله كرده امتيازاتي داده و قول هايي براي پاره اي گشايش هاي اقتصادي و شناسايي حق غني سازي گرفته است. اين دست دادن را با اين نگاه بايد ارزيابي كرد و وجوه ارزشي را نبايد بر آن بار كرد.

با اين همه چنان كه گفته شد مشكل، نه با دست دادن كه به سبب چشم انداز گام‌هاي بعدي است و گرنه كساني پيش از اين دست، دراز كرده بودند اما پاسخي نيامد چون پايگاه اجتماعي كافي نداشتند. خشم از آن است كه احساس مي كنند باز هم غافل‌گير شده‌اند و بيش از آن به اين خاطر كه اين دست دادن يعني برجام برگشت ناپذير است وگرنه سرزنش دست دادن را هنگامي مي‌توان جدي گرفت و باور كرد كه پيش‌تر به خاطر دست ندادن ستايش مي‌كردند اما آن كار را هم نكردند!